Hà Nguyên
(VNTB) – Ông Nguyễn Phú Trọng lúc còn làm chủ tịch nước đã từ chối ân xá tử tù Đặng Văn Hiến.
Tháng 7-2018, Chủ tịch nước Trần Đại Quang yêu cầu Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao phối hợp với Bộ Công an chỉ đạo, kiểm tra việc điều tra, truy tố, xét xử vụ án Đặng Văn Hiến và báo cáo Chủ tịch nước. Đến tháng 9-2018, ông Trần Đại Quang bất ngờ qua đời với lý do là bạo bệnh.
Kế nhiệm ông Quang là ông Nguyễn Phú Trọng, đồng thời cũng là Tổng bí thư Đảng. Lúc đó coi như có ít nhất là bốn bản án tử hình trên bàn tân Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng là Hồ Duy Hải, Lê Văn Mạnh, Nguyễn Văn Chưởng và Đặng Văn Hiến.
Theo cáo trạng, năm 2008, UBND tỉnh Đắk Nông đã cho Công ty Long Sơn thuê 1.079 ha đất rừng để thực hiện dự án sản xuất nông lâm nghiệp. Quá trình thực hiện dự án, một số hộ dân xâm canh trồng điều, cà phê và cao su và bán cho các hộ dân khác. Tháng 6-2013, ông Sửu và vợ nhận chuyển nhượng công ty này.
Đến ngày 23-10-2016, ông Sửu cùng hơn 30 nhân viên Công ty Long Sơn vào sản ủi, phá hủy cây điều, cà phê của gia đình Hiến, ông Hoàng Văn Thắng và ông Triệu Phụ Cao.
Thấy nhân viên của Công ty Long Sơn bao vây nhà, Hiến đã dùng súng bắn chỉ thiên nhưng bị tấn công lại nên Hiến vào nhà rồi bắn về phía người của công ty. Trong quá trình chống trả bằng súng Hiến được Trường tiếp đạn để tiếp tục bắn. Khi được Bình cầm súng đến hỗ trợ, cả hai đã đi khu vực san ủi rồi bắn nhiều phát về phía người của Công ty Long Sơn. Hậu quả, Hiến và Bình đã bắn chết tại chỗ 3 người và gây thương tích cho 13 người phía Công ty Long Sơn.
Sau khi gây án, Hiến đã xuống tỉnh Bình Phước và gặp Diện và nhờ người này mang sim điện thoại đến khu vực khác gọi điện nhằm đánh lạc hướng điều tra. Sau đó, Hiến đến cơ quan công an đầu thú.
Trước đó, trong phiên tòa sơ thẩm, Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Nông đã tuyên phạt Đặng Văn Hiến mức án tử hình về tội Giết người; bị cáo Ninh Viết Bình (36 tuổi, trú xã Quảng Trực) 20 năm tù; bị cáo Hà Văn Trường (33 tuổi, trú xã Quảng Trực) 12 năm tù cùng về tội danh trên. Bị cáo Đoàn Văn Diện (38 tuổi, ngụ huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước) bị tuyên phạt 9 tháng tù về tội che giấu tội phạm.
Ngoài ra, tòa cũng tuyên phạt, Nghiêm Xuân Thiên Sửu (55 tuổi, Phó Giám đốc công ty Long Sơn) 6 năm tù về tội Hủy hoại tài sản và Phạm Công Thiện (40 tuổi, Trưởng quản lý công ty Long Sơn) 4 năm tù về tội Cố ý làm hư hỏng tài sản.
Cho rằng bản án sơ thẩm quá nặng, nên các bị cáo Hiến, Bình và Trường đã làm đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt.
Trong phiên xét xử phúc thẩm, các luật sư bào chữa cho các bị cáo Hiến, Bình, Trường đều cho rằng, các bị cáo gây án trong tình trạng kích động mạnh, xuất phát từ việc đàn áp từ Công ty Long Sơn nên đã gây ra vụ việc. Do đó, Hội đồng xét xử cần xem xét giảm nhẹ hình phạt cho các bị cáo.
Gần 1 ngày xét xử, sau khi xem xét hành vi, mức độ phạm tội, Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân cấp cao tại TP.HCM đã thống nhất giảm hình phạt đối với các bị cáo liên quan đến vụ án. Cụ thể, bị cáo Ninh Viết Bình được giảm từ 20 năm tù xuống còn 18 năm tù; bị cáo Hà Văn Trường được giảm từ 12 năm tù xuống còn 9 năm tù; bị cáo Đoàn Văn Diện được giảm từ 9 tháng tù giam xuống còn 9 tháng tù treo. Riêng bị cáo Đặng Văn Hiến tòa quyết định giữ nguyên mức án tử hình.
Quan điểm của phía luật sư bào chữa cũng là góc nhìn mang tính phổ quát về pháp luật về đất đai ở Việt Nam: Đất đai, rừng núi là tài nguyên đặc biệt, là tư liệu sản xuất đặc biệt.
Tài nguyên đất thì không chỉ mang tính chất kinh tế, pháp lý mà còn có ý nghĩa lịch sử, tinh thần. Việc cấp đất rừng cho các doanh nghiệp, vì thế, có thể gây phản ứng cho dù nó được cấp đúng luật chăng nữa. Huống là trên đó đã có mồ hôi khai khẩn và rời đất ra, người nông dân không còn đường sống. Dẫu cho đó là đất lấn chiếm thì cũng không thể không đặt ra câu hỏi người dân sẽ sống bằng gì khi không còn đất nữa, khi bị ủi nhổ đi những gốc điều cuối cùng…
Ở một góc độ nào đó cũng chỉ là nạn nhân bị đẩy đến bước đường cùng lưu manh hoá.
Xem ra, bên cạnh việc chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc ân xá tử tù Đặng Văn Hiến, cần thiết có những tu chỉnh luật không duy ý chí chính trị, định kiến giai cấp và bình đẳng pháp lý trong vấn đề quyền sở hữu đất đai.