VNTB – Làm sao biết được một người là cha hay ông nội của đứa trẻ?

Hà Nguyên

(VNTB) – Nếu độ trùng khớp ADN giữa cha và con rơi vào khoảng 99% thì đồng nghĩa cha và ông nội cũng sẽ khớp nhau đến 99% trong ADN.

Trong quá trình xét nghiệm, nếu những mẫu ADN của bố mẹ và con khớp nhau trong từng gien thì có tới 99,999% khả năng người cho mẫu vật có quan hệ huyết thống. Nhưng nếu độ trùng khớp ADN giữa cha và con rơi vào khoảng 99% thì đồng nghĩa cha và ông nội cũng sẽ khớp nhau đến 99% trong ADN. Như vậy làm sao có thể phân biệt một người là cha hay ông nội của đứa trẻ?

Xét nghiệm ADN giữa ông nội và cháu

Hiện nay, những cơ sở xét nghiệm ADN sẽ dùng phương pháp phân tích nhiễm sắc thể Y (Y-STR) trong mẫu ADN nhằm xác định mối quan hệ huyết thống giữa ông nội giả định và cháu trai.

Ở khía cạnh di truyền phân tử, nhiễm sắc thể Y được di truyền từ bố cho con trai và nhiễm sắc thể Y cũng là nhiễm sắc thể quy định giới tính nam của con người. Con trai sẽ có 1 nhiễm sắc thể Y và 1 nhiễm sắc thể X để tạo thành cặp nhiễm sắc thể XY

Y-STR được lấy một cách đặc hiệu từ nhiễm sắc thể Y của nam giới và các Y-STR này đưa ra những phân tích có phần yếu hơn so với sử dụng các chuỗi nhiễm sắc thể. Lý do là vì nhiễm sắc thể Y chỉ được tìm thấy ở con đực (nam giới), chỉ được truyền theo dòng cha. Do vậy, trong một cây phả hệ, nhiễm sắc thể Y từ các đời ông, cha cho đến chú, bác và các cháu trai là đều giống nhau.

Điều này có nghĩa là tất cả con trai của cùng một người cha sẽ có cùng một nhiễm sắc thể Y. Những người con trai đó cũng sẽ truyền nhiễm sắc thể Y đó cho con cái của họ, để ông và các cháu trai cũng chia sẻ nhiễm sắc thể Y đó.

Mặc dù vậy, xét về khía cạnh xác định mối quan hệ huyết thống, khi tất cả đàn ông trong cùng một gia đình đều có cùng nhiễm sắc thể Y thì phân tích Y-STR cũng không thể xác định chính xác kiểu quan hệ huyết thống của các cá nhân tham gia thử ADN – ví dụ có thể là ông nội và cháu trai; hoặc chú, bác ruột và cháu trai; hoặc anh em trai với nhau.

Kết quả phân tích Y-STR giữa 2 người đàn ông có cùng một dòng họ nội là giống nhau nên xét nghiệm ADN theo nhiễm sắc thể Y sẽ không phân biệt được giữa 2 người đàn ông ở trong cùng một dòng họ nội, tức là có thể người được xét nghiệm có thể là cha hoặc ông nội hoặc chú bác ruột của cháu trai. Chính vì vậy, để xác định cụ thể người này có phải cha trực tiếp của người kia không, người ta sẽ có một phương pháp xét nghiệm chi tiết hơn.

Xét nghiệm ADN giữa cha và con

Để xác định quan hệ cha con, thông thường người ta so sánh thông tin trình tự ADN của đứa trẻ với ADN của người được cho là cha ruột. Thông tin ADN của mỗi người bao gồm 24 chỉ thị locus gen.

Locus gen là thuật ngữ sử dụng để chỉ ra địa chỉ cụ thể của một gen nào đó trên nhiễm sắc thể mang ADN. chứa gen đó, nói một cách dễ hiểu hơn thì vị trí cụ thể của 24 locus gen ở các cặp cha con là gần như tương tự nhau, tuy nhiên cặp cha con này sẽ khác với cặp cha con khác.

Nếu các mẫu ADN của mẹ, con và bố nghi vấn khớp với nhau trong từng gen thì độ chính xác khẳng định có quan hệ huyết thống đạt trên 99,9999%, khi đó kết luận người đàn ông chính là cha ruột của đứa trẻ.

Ngược lại, 2 hai mẫu ADN của người con và bố nghi vấn không khớp với nhau từ 2 chỉ thị locus gen trở lên thì kết luận 100% người đàn ông này không phải là cha của đứa trẻ.