Hai tháng sau khi Tổng thống Barack Obama tuyên bố việc tan băng trong mối quan hệ với Cuba, Hoa Kỳ vẫn chưa đưa ra quyết định về chính sách nhập cư rộng rãi dưới thời Chiến tranh Lạnh mà những công dân Cuba đang đến Hoa Kỳ được hưởng.
 |
| Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Hoa Kỳ ngăn chặn 11 người vượt biên trái phép vào nước này tại eo biển Florida, tháng 2/2004 (Ảnh: Tuần duyên Hoa Kỳ) |
Chính sách này đang làm dấy lên các mối lo ngại khi người dân Cuba có vẻ như đang gấp rút tận dụng cơ hội trước khi nó chấm dứt.
Những công dân Cuba nào tìm cách đặt chân lên đất Mỹ đều nhận được “sự đối đãi thuận lợi riêng biệt”, một báo cáo của Viện Chính sách Di trú (MPI) đánh giá.
Người Cuba đến Hoa Kỳ, dù là bất hợp pháp hay theo dạng thị thực du lịch, đều có thể thường trú sau một năm.
Chính sách này “dựa trên giả định rằng tất cả di dân từ Cuba đều là dân tị nạn chính trị cần được bảo hộ”, báo cáo của MPI nói rõ.
Nhưng bản báo cáo cũng thừa nhận rằng chính sách này “có thể cần được điều chỉnh vì hiện nay căng thẳng giữa hai nước đang giảm đi”.
Chính sách hòa giải của ông Obama làm nới lỏng lệnh cấm vận kinh tế mà Mỹ đã áp đặt lên Cuba kể từ khi chính quyền cộng sản giành lại quyền lãnh đạo vào năm 1959. Ông Obama cũng dự định thiết lập đại sứ quán giữa 2 nước, các đường truyền thông mới, và ít giới hạn đi lại hơn.
Ngày 27/2, các đại diện của Cuba và Hoa Kỳ đã tiến hành vòng đàm phán thứ 2, và báo cáo rằng đã có sự tiến triển [giữa 2 bên], mặc dù họ chỉ đưa ra một vài vấn đề.
Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Hoa Kỳ ngăn chặn 12 người vượt biên trái phép vào nước này tại eo biển Florida, tháng 6/2003 (Tuần duyên Hoa Kỳ)
Từ biển vào đất liền
Làn sóng nhập cư của người Cuba đã bắt đầu thay đổi.
Vào năm 2013, Cuba đã gỡ bỏ hầu hết các giới hạn đi lại. Trước đó, một công dân Cuba khi ra nước ngoài phải có được giấy phép xuất cảnh và thư mời từ quốc gia đó. Hiện nay, họ chỉ cần có hộ chiếu và thị thực, trừ một số lao động có tay nghề vẫn bị ngăn rời khỏi nước này.
“Liệu rằng khi việc cấp thị thực cho công dân Cuba ngày càng tăng thì số dân Cuba lưu lại quá hạn visa để có thẻ xanh cũng sẽ tăng lên hay không?”, báo cáo của MPI đặt nghi vấn.
Hoa Kỳ từng có một chính sách biên giới cực kỳ cởi mở với Cuba sau khi ông Castro lên nắm quyền. Thậm chí những công dân Cuba bị bắt ở eo biển Florida trước khi tiến vào Hoa Kỳ cũng được phép nhập cư.
Nhưng khi ông Castro mở cửa các cảng biển của Cuba, đã khuyến khích hàng chục nghìn người thực hiện những chuyến đi mạo hiểm trên biển, thì Washington lại chuyển sang chính sách “chân ướt, chân ráo” hiện tại. Điều này có nghĩa là chỉ những ai đặt chân lên được đất Mỹ mới có thể ở lại.
Vào giữa những năm 1990, để đáp lại việc Cuba không khuyến khích người dân vượt biên, Hoa Kỳ đã đồng ý cho những người bị bắt trên biển trở về nước và cũng đồng ý cho phép ít nhất 20.000 người nhập cư từ Cuba vào Mỹ hàng năm, ngoài những người thân ruột thịt của công dân Mỹ.
Tất cả điều này đặt những người dân Cuba vào một vị trí rất đặc biệt.
Không có nước nào khác mà công dân của họ được hưởng một quyền bao trùm được cấp thẻ xanh cả
— Viện Chính sách Di trú (MPI)
“Không có nước nào khác mà công dân của họ được hưởng một quyền bao trùm được cấp thẻ xanh cả, không có quốc gia nào khác có một mức sàn tiêu chuẩn nhập cư mà dưới mức đó việc cấp thị thực lại có thể thành công, và không có nhóm người nhập cư nào khác được đảm bảo cho phép vào Mỹ nếu họ xuất hiện ngay tại hay chính giữa các cửa nhập cảnh. Trên thực tế, các công dân quốc tịch Cuba được miễn khỏi các chính sách thi hành về trục xuất và nhập cảnh đang áp dụng đối với tất cả những người không phải là công dân Mỹ”, MPI cho biết.
Thay đổi chính sách
Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ Jeh Johnson cũng đã nói bóng gió rằng tình trạng hiện tại có thể thay đổi.
“Chính sách nhập cư hiện nay và luật liên quan đến Cuba sẽ giữ nguyên như hiện tại. Tuy nhiên, điều quan trọng là cần nhấn mạnh rằng chính sách mới và cách tiếp cận mới này không nên bằng cách nào đó lại khuyến khích dòng nhập cư bất hợp pháp trong tương lai”, ông nói với bà Andrea Mitchell của hãng tin NBC vào tháng 12/2014.
Tuy vậy, những mối quan hệ đang nới lỏng này đang khuyến khích người dân Cuba thử vận may. Lực lượng Tuần duyên Hoa Kỳ đã bắt gần 500 người Cuba vượt biên vào tháng 12/2014 – nhiều gấp đôi so với tháng 12/2013.
Lực lượng này cảnh báo rằng những nỗ lực ngoại giao của ông Obama sẽ không tác động đến chính sách nhập cư hiện tại và những người Cuba bị bắt trên biển vẫn sẽ bị gửi trả về nước.
“Lực lượng Tuần duyên đang gắng sức duy trì sự có mặt [của họ] trong khu vực này và ngăn cản những chuyến vượt biên nguy hiểm gây chết người như vậy”, cơ quan này tuyên bố.
Những nỗ lực của ông Obama có mang lại nhiều sự tự do hơn cho Cuba hay không vẫn cần phải xem xét. Mặc dù vậy, người ta đã thấy rõ rằng các mối quan hệ đang ấm dần lên này khiến “những thỏa thuận nhập cư hiện nay khó mà duy trì được”, MPI nhận định.
Petr Svab, Epoch Times
Biên dịch: Ban Mai – Biên tập: Tâm Minh
(Đại Kỷ Nguyên VN)