Giáo sư Nguyễn Huệ Chi là nhà nghiên cứu văn hóa, văn học Việt Nam Cổ, Trung đại nổi tiếng, là một trong những người sáng lập trang Bauxite Việt Nam, một trang báo điện tử phản biện của giới trí thức Việt Nam. Ngày 18 tháng 5 năm 2015, Giáo sư Nguyễn Huệ Chi đang làm thủ tục xuất cảnh tại sân bay Tân Sơn Nhất để đi Hoa Kỳ thăm gia đình, thì bị nhân viên an ninh thu hộ chiếu và thông báo không được xuất cảnh theo đề nghị của Công an thành phố Hà Nội.
Theo Nghị định 136/2007/NĐ-CP, thì GS Nguyễn Huệ Chi chỉ có thể bị cấm xuất cảnh nếu thuộc vào một trong ba trường hợp sau đây:
1. Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc có liên quan đến công tác điều tra tội phạm.
2. Đang có nghĩa vụ chấp hành bản án hình sự.
3. Đang có nghĩa vụ chấp hành bản án dân sự, kinh tế; đang chờ để giải quyết tranh chấp về dân sự, kinh tế.
Cũng theo tinh thần Nghị định trên, khi quyết định cấm xuất cảnh, Công an Hà Nội có trách nhiệm thông báo bằng văn bản cho GS Nguyễn Huệ Chi biết, trừ trường hợp vì lý do đảm bảo bí mật cho công tác điều tra tội phạm và lý do an ninh (và trong trường hợp này người có thẩm quyền quyết định là Bộ trưởng Bộ Công an (điểm b, khoản 1 điều 22 của nghị định) chứ không phải Công an Hà Nội).
Như thế, phải chăng khi bị cấm xuất cảnh mà không được cơ quan hữu trách thông báo trước, có nghĩa GS Nguyễn Huệ Chi bị bí mật điều tra hay vì lý do an ninh?
Bất kể lý do nào, điều luật nào cơ quan công an hữu trách sẽ nại ra để biện minh cho việc cấm GS Nguyễn Huệ Chi xuất cảnh cũng không thể che giấu động cơ thực của việc làm tồi tệ này: đó là nhằm sách nhiễu, trả đũa, trấn áp, răn đe những trí thức trung thực, dũng cảm lên tiếng phản biện những chính sách sai lầm của chính quyền.
Trong bối cảnh Thủ tướng Chính phủ vừa mới ban hành Quyết định số 501/QĐ-TTg khuyến khích tham gia phản biện và giám định xã hội và Việt Nam đang nỗ lực tham gia vào TPP, việc ngăn cản xuất cảnh đối với GS Nguyễn Huệ Chi – một người phản biện hàng đầu của đất nước – cùng với hàng loạt vụ khác như mạo danh hoặc dung túng côn đồ hành hung những người yêu nước, đóng tài khoản ngân hàng của trí thức phản biện, … vừa giáng một đòn vào chính sách của Chính phủ, vừa giáng một đòn khác vào những nỗ lực của Việt Nam để hội nhập quốc tế sâu hơn. Tất cả hành vi đáng xấu hổ đó cung cấp cho nhân dân trong nước và thế giới thêm bằng chứng về sự bóp nghẹt những tiếng nói trái chiều đối với quan điểm chính thống và về tình trạng chà đạp nhân quyền đang diễn ra nghiêm trọng tại Việt Nam.
Chúng tôi đòi:
(1) Chính quyền Việt Nam phải chính thức giải trình về trường hợp GS Nguyễn Huệ Chi;
(2) Người quyết định cấm GS Nguyễn Huệ Chi xuất cảnh phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về quyết định sai trái của mình;
(3) Nhà nước phải bồi hoàn những tổn thất do vụ cấm xuất cảnh gây ra cho GS Nguyễn Huệ Chi;
(4) Cục Quản lý xuất nhập cảnh Bộ Công an phải trả lại hộ chiếu cho GS Nguyễn Huệ Chi vô điều kiện;
(5) Chính quyền Việt Nam phải chấm dứt việc ngăn cản xuất cảnh đối với những người phản biện, tranh đấu ôn hòa.
Ngày 21 tháng 5 năm 2015
Những người ký Tuyên bố:
1. Nguyễn Quang A, TS, Hà Nội
2. Bùi Tiến An, cựu tù chính trị Côn Đảo, nguyên cán bộ Ban Dân vận Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, TP HCM
3. Nguyễn Văn An, cán bộ hưu trí, TP HCM
4. Nguyễn Khoa Thái Anh, một người cầm bút, Hoa Kỳ
5. Vũ Hồng Ánh, nghệ sĩ đàn Cello, TP HCM
6. Bùi Xuân Bách, giáo viên về hưu, Hoa Kỳ
7. Trần Văn Bang, kỹ sư, cựu chiến binh chống Tàu, TP HCM
8. Huỳnh Kim Báu, nguyên Tổng Thư ký Hội Trí thức Yêu nước Thành phố Hồ Chí Minh (nay là Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh), TP HCM
9. Nguyễn Nguyên Bình, nhà văn, Hà Nội
10. Nguyễn Thị Hoàng Bắc, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hoa Kỳ
11. Nguyễn Thị Thanh Bình, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hoa Kỳ
12. Thái Văn Cầu, chuyên gia Khoa học Không gian, Hoa Kỳ
13. Bùi Chát, nhà xuất bản Giấy Vụn, nhà thơ, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, TP HCM
14. Nguyễn Thị Kim Chi, Nghệ sĩ Ưu tú, Hà Nội
15. Nguyễn Phương Chi, biên tập viên chính tạp chí Nghiên cứu Văn học, Viện Văn học (đã nghỉ hưu), Hà Nội
16. Nguyễn Trung Chính, blogger, Pháp
17. Tống Văn Công, nguyên Tổng Biên tập báo Lao động, TP HCM
18. Nguyễn Đình Cống, giáo sư trường Đại học Xây dựng (đã nghỉ hưu), Hà Nội
19. Ngô Thị Kim Cúc, nhà văn, nhà báo, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, TP HCM
20. Trần Ngọc Cư, Hoa Kỳ
21. Tiêu Dao Bảo Cự, nhà văn tự do, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Đà Lạt
22. Nguyễn Đắc Diên, bác sĩ, TP HCM
23. Nguyễn Xuân Diện, TS, Hà Nội
24. Phạm Chí Dũng, TS, Hội nhà báo Độc lập Việt Nam, TP HCM
25. Hoàng Dũng, PGS TS, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, TP HCM
26. Nguyễn Duy, nhà thơ, TP HCM
27. Phạm Kỳ Đăng, làm thơ, viết báo, dịch thuật, CHLB Đức
28. Nguyễn Đình Đầu, nhà nghiên cứu, TP HCM
29. TS Phùng Liên Đoàn, Chủ tịch Hội từ thiện giúp người Việt Nam VASF-CESR, Hoa Kỳ
30. Huy Đức, nhà báo, TP HCM
31. Trịnh Hoài Giang, nhà thơ, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hải Phòng
32. Hoàng Lại Giang, nhà văn, TP HCM
33. Nguyễn Thanh Giang, TS, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hà Nội
34. Nguyễn Ngọc Giao, nhà giáo về hưu, Pháp
35. Lê Công Giàu, nguyên Phó Bí thư thường trực Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh, nguyên Phó Giám đốc Tổng công ty Du lịch Thành phố (Saigontourist), TP HCM
36. Đỗ Đăng Giu, nguyên Giám đốc Nghiên cứu CNRS, Đại học Paris Sud, Pháp
37. Lê Minh Hà, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, CHLB Đức
38. Phạm Đông Hải, kỹ sư, TP HCM
39. Phan Tấn Hải, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hoa Kỳ
40. Nguyễn Văn Hải (blogger Điếu Cày), Hoa Kỳ
41. Chu Hảo, nguyên Thứ trưởng Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Hà Nội
42. Trần Việt Hải, Hoa Kỳ
43. Đặng Thị Hảo, TS văn học cổ, Hà Nội
44. Võ Thị Hảo, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, CHLB Đức
45. Vũ Thư Hiên, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Paris
46. Phạm Duy Hiển, dịch giả, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Vũng Tàu
47. Hồ Hiếu, nguyên Chánh văn phòng Ban Dân vận Thành ủy TP HCM, cựu tù Côn Đảo, TP HCM
48. Dư Thị Hoàn, nhà thơ, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hải Phòng
49. Ngô Kim Hoa, nhà báo tự do, TP HCM
50. Từ Quốc Hoài, nhà thơ, TP HCM
51. Quách Thanh Hoàng, Hoa Kỳ
52. Trần Văn Học, Hoa Kỳ
53. Phaolô Nguyễn Thái Hợp, Giám mục Giáo phận Vinh
54. Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, nguyên GSTS, Đại học Laval, Canada
55. Trần Mạnh Hùng, Hoa Kỳ
56. Võ Thanh Hùng, doanh nhân, Gia Lai
57. Nguyễn Thế Hùng, GS TS, Phó Chủ tịch Hội Cơ học Thủy khí Việt Nam, Đà Nẵng
58. Hà Thúc Huy, PGS TS, giảng dạy đại học, TP HCM
59. Cao Chính Hưng, Hoa Kỳ
60. Nguyễn Đăng Hưng, giáo sư Danh dự Đại học Liège, Bỉ, TP HCM
61. Hoàng Hưng, nhà thơ, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, TP HCM
62. Nguyễn Quốc Hưng, Hoa Kỳ
63. Phạm Khiêm Ích, nguyên Phó Viện trưởng Viện Thông tin Khoa học Xã hội, Hà Nội
64. Trần Thiện Kế, dược sĩ, Hà Nội
65. Nguyễn Văn Kết, nguyên Phó Phòng PA25 Sở Công an TP HCM, nguyên thư ký của Bí thư Thành uỷ Mai Chí Thọ, TP HCM
66. Vũ Nhật Khải, PGS TS, Hà Nội
67. Lê Phú Khải, nguyên phóng viên thường trú Đài Tiếng nói Việt Nam, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, TP HCM
68. Vũ Trọng Khải, PGS TS, chuyên gia nông nghiệp, nông thôn, TP HCM
69. Phan Trọng Khang, thương binh, Hà Nội
70. Uông Đình Khiêm, Hoa Kỳ
71. Lê Xuân Khoa, nguyên Chủ tịch Trung tâm Tác vụ Đông Nam Á (SEARAC), Hoa Kỳ
72. Thụy Khuê, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Pháp
73. Tương Lai, nguyên thành viên Tổ Tư vấn của Thủ tướng Võ Văn Kiệt, nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học Việt Nam, TP HCM
74. Quản Mỹ Lan, Pháp
75. Ngô Thị Hồng Lâm, thành phố Vũng Tàu
76. Đoàn Thanh Liêm, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hoa Kỳ
77. Thuỳ Linh, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hà Nội
78. Vũ Linh, nguyên cán bộ giảng dạy Đại học Bách Khoa Hà Nội, Hà Nội
79. Mai Thái Lĩnh, nhà nghiên cứu triết học, văn hóa, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Đà Lạt
80. Lê Khánh Luận, TS, nhà thơ, nguyên giảng viên trường Đại học Kinh tế TP. HCM
81. Nguyễn Khắc Mai, Giám đốc Trung tâm Minh Triết, Hà Nội
82. Huỳnh Tấn Mẫm, bác sĩ, nguyên Chủ tịch Tổng hội Sinh viên Sài Gòn (trước 1975), Đại biểu Quốc hội khóa 6, Ủy viên Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, TP HCM
83. GB Huỳnh Công Minh, linh mục Giáo phận Sài Gòn, TP HCM
84. Phan Đình Minh, Hoa Kỳ
85. Phạm Gia Minh, Hà Nội
86. Phạm Phú Minh, nhà văn, Hoa Kỳ
87. Trần Đình Nam, Trưởng phòng biên tập, Nhà xuất bản Kim Đồng (đã nghỉ hưu), Hà Nội
88. Kha Lương Ngãi, nhà báo, nguyên Phó Tổng biên tập báo Sài Gòn giải phóng, TP HCM
89. Nguyên Ngọc, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hội An
90. Phùng Hoài Ngọc, Ths, dạy đại học (đã nghỉ hưu), An Giang
91. Hạ Đình Nguyên, nguyên Chủ tịch Ủy ban Hành động thuộc Tổng hội Sinh viên Sài Gòn (trước 1975), cựu tù chính trị Côn Đảo, TP HCM
92. Nguyễn Đình Nguyên, TS, Bác sĩ, Australia
93. Trần Đức Nguyên, nguyên Trưởng Ban Nghiên cứu của Thủ tướng Phan Văn Khải, Hà Nội
94. Phạm Xuân Nguyên, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội, Hà Nội
95. Ý Nhi, nhà thơ, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, TP HCM
96. Hồ Ngọc Nhuận, Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Phó Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hồ Chí Minh, nguyên Giám đốc chính trị nhật báo Tin sáng, TP HCM
97. Phan Thị Hoàng Oanh, TS Hoá học, TP HCM
98. Hà Sĩ Phu, TS Sinh học, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Đà Lạt
99. Huỳnh Sơn Phước, nhà báo, Hội An
100. Chân Phương, nhà thơ, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hoa Kỳ
101. Nguyễn Đăng Quang, Đại tá Công an (đã nghỉ hưu), Hà Nội
102. Đỗ Trung Quân, nhà thơ, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, TP HCM
103. Thục-Quyên, nha sĩ, CHLB Đức
104. Bùi Minh Quốc, nhà thơ, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Đà Lạt
105. André Menras Hồ Cương Quyết, nhà giáo, cựu tù chính trị chế độ cũ, Pháp
106. Đặng Văn Sinh, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hải Dương
107. Tô Lê Sơn, kỹ sư, TP HCM
108. Nguyễn Ngọc Sơn, nguyên Phó Tổng biên tập tạp chí Thế giới trong ta, Hà Nội
109. Nguyễn Văn Tạc, giáo học hưu trí, Hà Nội
110. Nguyễn Trọng Tạo, nhà thơ – nhạc sĩ – nhà báo, Hà Nội
111. Võ Văn Tạo, nhà báo, Nha Trang, Khánh Hòa
112. Đỗ Huy Tấn, nhà giáo, Hải Dương
113. Nguyễn Quốc Thái, nhà báo, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, TP HCM
114. Phạm Thành, nhà báo, nhà văn, Hà Nội
115. Nguyễn Quốc Thành, Hoa Kỳ
116. Trần Minh Thảo, viết văn, Lâm Đồng
117. Thanh Thảo, nhà thơ, Quảng Ngãi
118. Lê Thân, cựu tù chính trị Côn Đảo, nguyên cán bộ phong trào đấu tranh của nhân dân, sinh viên, học sinh tranh thủ dân chủ Thành phố Đà Lạt, TP HCM
119. Đào Tiến Thi, ThS, Ủy viên Ban chấp hành Hội Ngôn ngữ học Việt Nam, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hà Nội
120. Phạm Tư Thanh Thiện, nhà báo về hưu, Pháp
121. Trần Quốc Thuận, luật sư, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, TP HCM
122. Trần Văn Thủy, đạo diễn, Hà Nội
123. Trương Anh Thụy, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hoa Kỳ
124. Nguyễn Tường Thụy, Hội nhà báo Độc lập Việt Nam, Hà Nội
125. Vũ Ngọc Tiến, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hà Nội
126. Chu Tất Tiến, Hoa Kỳ
127. Đỗ Quý Toàn, dạy học, viết báo, Hoa Kỳ
128. Phạm Toàn, nhà giáo, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, Hà Nội
129. Nguyễn Thị Khánh Trâm, nghiên cứu viên văn hóa, TP HCM
130. Phạm Đình Trọng, nhà văn, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, TP HCM
131. Hà Dương Tuấn, chuyên gia Công nghệ Thông tin, Pháp
132. Phạm Quang Tuấn, Asociate Professor, University of NSW Sydney, Australia
133. Dương Tùng, Bình Dương
134. Hoàng Tuỵ, giáo sư, Viện Toán học, Hà Nội
135. Phan Thị Trọng Tuyến, viết văn, làm báo, Pháp
136. Hà Dương Tường, nguyên giáo sư Đại học Công nghệ Compiègne, Pháp
137. Nguyễn Đức Tường, nguyên giáo sư Đại học Ottawa, Canada
138. Nguyễn Thị Văn, ThS Xã hội học, Hà Nội
139. Lưu Trọng Văn, nhà báo, thành viên Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam, TP HCM
140. Vũ Quang Việt, TS, chuyên viên thống kê kinh tế Liên Hợp Quốc, Hoa Kỳ
141. J.B Nguyễn Hữu Vinh, Hội nhà báo Độc lập Việt Nam, Hà Nội
142. Trần Vũ, phân tích viên điện toán, Pháp
143. Nguyễn Đắc Xuân, nhà nghiên cứu Huế, Huế
144. Phạm Xuân Yêm, GS TS, Giám đốc Nghiên cứu CNRS, Đại học Paris 6, Pháp