Hoạt Động Truy Tố (tiếp theo)
(Loạt bài về phòng, chống buôn người này là sản phẩm của sự hợp tác giữa Việt Nam Thời Báo và tổ chức BPSOS.)
Bị xếp Hạng 3 về nạn buôn người, Việt Nam đang đối mặt nguy cơ bị cấm vận và một số giới chức nhà nước có thể bị chế tài theo luật Hoa Kỳ. Muốn thoát khỏi Hạng 3, nhà nước Việt Nam cần chứng minh thực tâm phòng, chống buôn người trong 4 lĩnh vực: Truy tố thủ phạm, bảo vệ nạn nhân, ngăn ngừa tệ nạn, và phát huy các quan hệ đối tác để tăng hiệu quả phòng, chống buôn người.
Về mặt truy tố, bị xem là thủ phạm những ai:
– Tham gia vào một hoặc nhiều các khâu: tuyển, chuyên chở, trung chuyển, chứa chấp hoặc tiếp nhận nạn nhân;
– Áp dụng một hoặc nhiều các biện pháp: hăm doạ, dùng vũ lực, ép buộc, bắt cóc, gian lận, lừa đảo, lạm quyền, lợi dụng tình trạng quẫn bách của nạn nhân, trao hoặc nhận tiền hay lợi lộc;
– Nhằm đạt một hoặc nhiều các mục đích: bóc lột tình dục; bóc lột sức lao động, đối xử như nô lệ hay khổ sai, hoặc cướp nội tạng.
Như thế, trong lĩnh vực buôn lao động thì thủ phạm không chỉ là công ty xuất khẩu người lao động hoặc chủ sử dụng bóc lột người lao động mà là tất cả những kẻ liên đới dọc suốt chuỗi buôn người.
Dưới đây là phần tiếp theo trong bản báo cáo của văn phòng chống buôn người của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ. Theo đó, trong năm 2021 nhà nước Việt Nam có một số hoạt động phòng, chống buôn người mang hình thức cá lẻ nhưng tránh không soi mói tình trạng buôn lao động nghiêm trọng dưới chương trình xuất khẩu lao động của nhà nước. Thậm chí, một công ty xuất khẩu lao động đã bị trừng phạt sau khi lên tiếng bảo vệ cho thân chủ bị một nhà ngoại giao Việt Nam ở Ả Rập Xê Út buôn đi bán lại. Người này lại hoàn toàn vô can.
******
Báo Cáo Buôn Người 2022 (tiếp theo)
HOẠT ĐỘNG TRUY TỐ
Trong suốt thời gian báo cáo, các tòa án liên tục bị đóng cửa do đại dịch; tuy nhiên, để đảm bảo rằng tất cả các vụ án hình sự – bao gồm cả các vụ buôn bán người – được xét xử kịp thời, Tòa án Nhân dân Tối cao (TANDTC) đã ban hành một nghị quyết cho phép tất cả các phiên tòa hình sự, dân sự và hành chính được tiến hành trực tuyến bắt đầu từ tháng 1 năm 2022. TANDTC cũng tiếp tục chỉ đạo các tòa án lên lịch xét xử vào cuối tuần, thuê thêm không gian hoặc sử dụng các địa điểm ngoài trời để tổ chức các phiên xét xử, và ưu tiên các phiên tòa sắp hết hạn.
Các nhà quan sát xã hội dân sự ghi nhận những cải thiện ngày càng tăng trong một số hoạt động thực thi pháp luật chống buôn người ở cấp tỉnh, bao gồm nỗ lực giải quyết vấn đề lao động cưỡng bức trẻ em trong lĩnh vực may mặc ở phía tây bắc đất nước. Dự đoán rằng việc đóng cửa biên giới liên quan đến đại dịch có thể dẫn đến gia tăng buôn bán người trong nước, Bộ công an cũng đã ban hành các chính sách chỉ đạo cơ quan thực thi pháp luật tập trung vào việc phát hiện và xử lý tội phạm buôn người xảy ra ở Việt Nam. Công an tiếp tục tiến hành các cuộc đột kích các cơ sở bị nghi ngờ buôn bán tình dục bất chấp những thách thức liên quan đến đại dịch. Các cơ quan thực thi pháp luật cho biết đã tăng cường các hoạt động chia sẻ thông tin và hoạt động chung với các cơ quan đối tác ở Trung Quốc, Đức, Hà Lan, Thụy Điển, Hoa Kỳ và một số nước Hạ lưu sông Mekong, bao gồm cả các đặc khu kinh tế ở Lào. Chính phủ đã không nhận được yêu cầu dẫn độ liên quan đến các vụ buôn người vào năm 2021.
Vào năm 2021, một tùy viên lao động Việt Nam tại Ả Rập Xê Út và một nhân viên khác bị cáo buộc đã trực tiếp tạo điều kiện cho một số công dân Việt Nam bị cưỡng bức lao động ở Ả Rập Xê Út. Chính phủ cho biết đã bắt đầu một cuộc điều tra về vụ việc; cuộc điều tra vẫn tiếp tục vào cuối kỳ báo cáo. Các nhà chức trách cho phép nhà ngoại giao tiếp tục giữ chức vụ của mình và không nộp đơn tố cáo hình sự hoặc thực hiện bất kỳ hình phạt hành chính nào. Mặc dù nhà chức trách đã phạt hành chính một số đối tượng liên quan đến hành vi gian lận tuyển dụng hoặc vận chuyển nạn nhân sang Ả Rập Xê Út, nhưng họ không truy cứu trách nhiệm hình sự; một số đồng phạm bị cáo buộc đã trở về Việt Nam hoặc đi du lịch các nơi khác trong khu vực và tiếp tục các hoạt động tuyển dụng của họ mà không bị trừng phạt.
Chính quyền Việt Nam phạt một công ty xuất khẩu lao động vì không giải quyết vấn đề trả lương; công ty cáo buộc rằng hành động này là một phản ứng đối với nỗ lực của công ty trong việc hỗ trợ một số nạn nhân đã báo cáo những hành vi lạm dụng này. Trong một trường hợp riêng biệt, chính phủ đã bắt giữ và buộc tội bốn quan chức lãnh sự cấp cao của Bộ Ngoại giao vì các người bị cáo buộc có vai trò mưu lợi bằng cách buộc công dân Việt Nam mắc kẹt ở nước ngoài trong thời gian đại dịch phải trả phí hồi hương cắt cổ — một nguồn thông thường của tình trạng mắc nợ mà những kẻ buôn người đang khai thác. Các nhà chức trách đã không cung cấp thêm thông tin về những cáo buộc này, dường như không phải là kết quả của các vụ việc nói trên ở Ả Rập Xê Út.
Công an lưu ý rằng việc trích xuất, lưu trữ và phân tích bằng chứng kỹ thuật số, và vì không ai biết chắc chắn liệu tòa có chấp nhận loại bằng chứng này hay không đã làm giảm khả năng của chính phủ trong việc chống lại tội phạm buôn người thông qua internet. Chính phủ tiếp tục cung cấp nhiều khóa đào tạo về chống buôn người — đôi khi với sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi chính phủ và chính phủ nước ngoài — cho nhân viên của mình, bao gồm các nhân viên thực thi pháp luật, lực lượng bảo vệ biên giới, công tố viên, thẩm phán và nhân viên xã hội cấp huyện, tỉnh và cấp xã. Cùng với các nhà tài trợ nước ngoài, TANDTC tiếp tục xem xét và tổ chức các cuộc thảo luận về một loạt các vụ mua bán người đã được kết luận để thiết lập tiền lệ pháp lý để tham khảo trong các vụ truy tố trong tương lai.
(Còn tiếp)