Thái Hóa Lộc
(VNTB) – Sự chia rẽ gia tăng giữa đàng Cộng Hòa và Dân Chủ trong những năm gần đây khiến việc giải quyết về biên giới và tỵ nạn lại càng khó khăn hơn.
Biên giới và tỵ nạn Hoa Kỳ đã trở nên một vấn đề lớn sau khi điều luật 42 là chính sách được Mỹ áp dụng kể từ tháng 3/2020, trong thời điểm dịch COVID-19 bắt đầu bùng phát, nhằm hạn chế dòng người nhập cư từ biên giới phía Nam với Mexico chấm dứt. Chính sách này đã cho phép lực lượng biên phòng có thể nhanh chóng trục xuất người tị nạn đến từ những nước dịch bệnh bùng phát mạnh.
Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ cảnh báo, những người đang hướng đến biên giới rằng thông tin mở cửa hoàn toàn biên giới sau khi điều luật 42 mục kết thúc là tin giả do những kẻ buôn người phát tán. Ông Alejandro Mayorkas – Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ: “Tôi phải nói rõ rằng việc dỡ bỏ điều luật 42 về Y tế Công cộng không có nghĩa là biên giới của chúng tôi sẽ mở. Trên thực tế là ngược lại, việc các cơ quan thực thi nhập cư áp dụng đề mục 8 của đề luật liên bang có nghĩa là những người vượt biên trái phép sẽ phải chịu những hậu quả nặng nề hơn. Không giống như điều luật 42, người nhập cư trái phép bị trục xuất theo Tiêu đề 8 phải chịu ít nhất 5 năm cấm nhập cảnh vào Mỹ và có thể bị truy tố hình sự nếu cố gắng vượt biên lần nữa”.
Từ đầu năm nay, chính quyền Tổng thống Joe Biden đã công bố các biện pháp kiểm soát biên giới, hạn chế người nhập cư bất hợp pháp, song lại khuyến khích việc nhập cảnh vào Mỹ bằng các con đường an toàn và hợp pháp. Cách tiếp cận vấn đề di cư này được nhận định là kết hợp giữa cứng rắn và mềm dẻo, nhân đạo.
Đó là những từ được nhiều nhà phân tích nhận định khi nói về tình hình nhập cư tại Mỹ hiện nay. Bởi, thời điểm điều luật 42 không còn hiệu lực, đồng nghĩa với dòng người di cư từ khắp nơi đang đổ dồn tới khu vực biên giới phía Nam nước Mỹ. Bộ Quốc phòng Mỹ nói, tình hình biên giới Mỹ – Mexico đang đứng trước nguy cơ bất ổn. Thế nhưng, luồng quan điểm ủng hộ chính quyền Biden thì đánh giá, tình hình không phức tạp như đồn thổi, bởi chính quyền đã có hai năm để chuẩn bị cho ngày này. Các biện pháp đã được Mỹ sớm khai triển như huy động thêm 1,500 binh sĩ tới biên giới để hỗ trợ cho lực lượng tuần tra biên giới và ban hành thêm các chính sách nhập cư bổ sung để hạn chế dòng người nhập cư trái phép. Nói như Tổng thống Biden trong tuyên bố gần đây, rằng tình hình biên giới phía Nam, giáp Mexico vẫn an toàn và nằm trong tầm kiểm soát…
Chính quyền Mỹ đang dựa trên một quy tắc mới, đó là sẽ cấm hầu hết người xin tỵ nạn nếu họ vượt biên trái phép hoặc không nộp đơn xin tỵ nạn tại quốc gia đã đi qua trước đó. Đồng thời, Hoa Kỳ cũng khuyến khích người nhập cư hợp pháp bằng cách xử lý thêm lượng lớn hồ sơ nhập cư thông qua nền tảng trực tuyến, tăng thêm các trung tâm tạm cư người di cư ở khu vực như Guatemala, Colombia, hay phối hợp với các tổ chức quốc tế gồm Cao ủy LHQ về người tị nạn để tăng cường sàng lọc người di cư và xác định họ có đủ điều kiện nhập cảnh hay không trước khi chuyển đến biên giới Mỹ. Việc dỡ bỏ chính sách của đề mục 4 đã làm dấy lên lo ngại về một cuộc khung hoảng di cư vào Mỹ. Chính quyền của Tổng thống Biden một lần nữa phải đau đầu trước bài toán người di cư. Hàng dài người xếp hàng dưới cái nắng sa mạc ở Tijuana, Mexico, tiếp giáp với thành phố San Diego, bang California, Mỹ. Tất cả đều với mong muốn nhập cảnh vào Mỹ. Số lượng lớn người nhập cư đã vào được lãnh thổ Mỹ cũng đang gây căng thẳng cho các thành phố biên giới. Tại Brownsville, bang Texas, chính quyền địa phương phải vật lộn để cung cấp nơi tạm trú và phương tiện đi lại cho hàng nghìn người đến đây mỗi ngày. Tình trạng người di cư đổ về biên giới Mỹ – Mexico là do Chính sách gọi là điều luật 42 hạn chế nhập cư để kiểm soát COVID-19 hết hạn vào nửa đêm 11 tháng 5 theo giờ Hoa Kỳ.
Các quận khác dọc biên giới đã kêu gọi chính phủ Tổng thống (TT) Biden đưa ra hành động khẩn cấp để đối phó với thảm họa sắp xảy ra. Các quan chức liên bang đã phản biện trước tòa để tiếp tục duy trì Điều luật 42, nhưng tòa án đã ra lệnh dỡ bỏ điều luật này vào lúc nửa đêm. “Một phản ứng đầy đủ của (Cơ quan Quản lý Khẩn cấp Liên bang) và Lực lượng Vệ binh Quốc gia, giống như họ đã làm trong bất kỳ thảm họa nào khác khi họ gửi quân đến hiện trường để trợ giúp về nơi trú ngụ, thực phẩm, phương tiện đi lại, và chăm sóc sức khỏe — đó sẽ là bước khởi đầu,” ông Douglas Nichols, thị trưởng của Yuma, Arizona, nói trong một cuộc phỏng vấn của CNN.
Trong khi đó, Đảng Cộng Hòa đã chỉ trích chính phủ TT Biden vì những gì họ cho là phản ứng kém đối với cuộc khủng hoảng biên giới và nhập cư bất hợp pháp. “Và hiện tại, có hơn 22.000 người nhập cư bất hợp pháp ngay bên kia sông,” Thượng nghị sĩ Ted Cruz (Cộng Hòa-Texas) cho biết trong một video hôm thứ Năm tuần trước, chỉ tay về phía bên kia sông Rio Grande. “Họ đang đợi. Họ đang đợi Điều luật 42 hết hạn, và sau đó chúng ta sẽ chứng kiến một cuộc xâm lược diễn ra trên quy mô lớn,” ông nói thêm. Sau đó ông Cruz chỉ tay vào camera, tuyên bố: “Ông Joe Biden, đây là lỗi của ông.” ông nói thêm, “Những người bị thiệt mạng khi vượt biên trái phép: Đó là lỗi của ông. Những phụ nữ bị lạm dụng tình dục khi vượt biên trái phép: Đó là lỗi của ông. Những đứa trẻ bị bạo hành khi vượt biên trái phép: Đó là lỗi của ông.”
Ngoài Thượng Nghị sĩ Ted Cruz, Đảng Cộng hòa cũng đã chỉ trích ông Biden, một đảng viên Dân chủ đang vận động tái tranh cử vào năm 2024, vì đã đẩy lùi các chính sách cứng rắn của cựu Tổng thống Cộng hòa Donald Trump, ứng cử viên hàng đầu hiện tại cho sự đề cử của đảng Cộng hòa. Nhưng một số đảng viên Dân chủ và những người ủng hộ di dân đã chỉ trích quy định mới của ông Biden, nói rằng giống các biện pháp tương tự được thực hiện dưới thời ông Trump vốn đã bị tòa án Hoa Kỳ chặn lại và hạn chế các bảo đảm về quyền tỵ nạn trong luật pháp Hoa Kỳ và các hiệp định quốc tế. Sự việc này cũng đi ngược lại với những tuyên bố trước đó mà ông Biden từng đưa ra vào năm 2020 trong chiến dịch tranh cử khi ông nói rằng việc mọi người không thể xin tỵ nạn trên đất Mỹ là “sai lầm”.
Liên minh Tự do Dân sự Hoa Kỳ đã báo hiệu rằng họ sẽ kiện chính sách này. Đảng Cộng Hòa chỉ trích ông Mayorkas và Tổng thống Joe Biden về sự gia tăng nhập cư bất hợp pháp trong thời chính phủ hiện tại. Các thành viên Đảng Cộng Hòa tại Hạ viện gần đây đã thông qua điều mà Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy (Cộng Hòa-California) gọi là “dự luật an ninh biên giới cứng rắn nhất mà đất nước này từng thấy,” đồng thời lưu ý rằng các thành viên Đảng Cộng Hòa “đang chứng kiến một kỷ lục rất khác biệt của Tổng thống Biden.”
Ngay cả khi dự luật này tiến gần đến bản thảo cuối cùng vào hôm 10/05, thì nó vẫn phải được sửa đổi để xoa dịu những lo ngại của Khối Tự do Hạ viện (House Freedom Caucus) và các nhà lập pháp khác. Dự luật dài 213 trang này thể hiện sự thỏa hiệp trong hội nghị của Đảng Cộng Hòa giữa các nhà lập pháp chủ trương ôn hòa, những người muốn chú tâm vào việc tăng cường thực thi biên giới, và những người bảo tồn truyền thống, những người muốn chứng kiến những thay đổi mạnh mẽ đối với luật tị nạn và nhập cư của Hoa Kỳ.
Dự luật này sẽ hồi sinh nhiều chính sách tương tự mà cựu Tổng thống Donald Trump theo đuổi, chẳng hạn như xây dựng các bức tường dọc biên giới. Nó cũng sẽ hạn chế quyền tị nạn bằng cách yêu cầu những người nhập cư bất hợp pháp phải đi qua biên giới một cách hợp pháp, trả một khoản phí 50 USD, và đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt hơn để cho thấy trong các cuộc phỏng vấn ban đầu rằng họ có nỗi lo sợ đáng tin cậy về việc bị bức hại ở quê nhà.
Đề mục 42, hết hạn hôm 11/05, ban đầu được thi hành dưới thời chính phủ cựu TT Trump bất chấp nhiều thách thức pháp lý. Dự luật này cũng sẽ loại bỏ một chương trình cho phép các quan chức Hoa Kỳ chấp nhận hoặc nhanh chóng từ chối một số người đến từ Venezuela, Haiti, và Nicaragua. Chương trình này là nền tảng trong các nỗ lực về nhập cư của TT Biden, cho phép người nhập cư từ các quốc gia đó nộp đơn để đến Hoa Kỳ trong hai năm một cách hợp pháp và làm việc. Thượng nghị sĩ Thom Tillis (Cộng Hòa- North Carolina) cho biết: “Tôi nghĩ dự luật mà chúng tôi đang nhận được là một điểm khởi đầu tốt.
Bản thân dự luật đó sẽ không nhận được 60 phiếu bầu để ra khỏi đây.”. Ý ông là dự luật này có thể sẽ không được Thượng viện do Đảng Dân Chủ kiểm soát thông qua. TT Biden cảnh báo sẽ phủ quyết dự luật này nếu nó được đưa đến bàn làm việc của ông. Ngoài ra, TNS Tillis đã tham gia với Thượng nghị sĩ Kyrsten Sinema (Độc Lập-Arizona), người chấp nhận những công việc của ủy ban từ phía Đảng Dân Chủ, để thúc đẩy một đề xướng sẽ khôi phục lại quyền lực của chính phủ nhằm nhanh chóng trục xuất những người nhập cư bất hợp pháp mà không cần giải quyết đơn xin tị nạn của họ trong hai năm nữa.
Tình trạng biên giới và tỵ nạn Hoa Kỳ không phải là một vấn đề mới. Nhưng sự chia rẽ gia tăng giữa đàng Cộng Hòa và Dân Chủ trong những năm gần đây thì sự giải quyết về biên giới và tỵ nạn lại càng khó khăn hơn. Sự thay đổi để có lợi cho dân cho nước không ngoài lá phiếu của người dân trong kỳ bầu cử năm tới 2024.