VNTB – Cẩn trọng khi đối mặt quy chụp tội lập quỹ trái quy định của pháp luật

Hoài Nguyễn

(VNTB) – Một nhà hoạt động xã hội vừa bị bắt giữ tại Hà Nội với nghi vấn liên quan đến Quỹ 50K mà bà là người sáng lập.

Có ý kiến rồi đây nhà hoạt động xã hội dân sự kể trên sẽ bị khởi tố theo điều 117 Bộ Luật Hình Sự với tội danh “Làm, tàng trữ, phát tán và tuyên truyền thông tin, tài liệu nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, và đối mặt với với ít nhất 7 năm tù giam nếu bị kết án.

Cá nhân người viết cho rằng ở đây phía cơ quan tố tụng có thể hình sự hóa một quan hệ dân sự, qua ‘vận dụng’ Nghị định số 93/2019/NĐ-CP “về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện”, với việc quy kết Quỹ 50K là hành vi lập quỹ chưa tuân thủ quy định của pháp luật – để rồi sau đó tùy vào tình hình thực tế mà diễn tiến tiếp theo sẽ phân nặng  – nhẹ với những kịch bản tạm dự đoán thế này:

Một, cảnh cáo để răn đe các nhóm gây quỹ cho hoạt động xã hội dân sự. Điều đó có nghĩa sau thời gian ‘tạm giữ hình sự’, sẽ trả tự do với số tiền đóng phạt hành chính nào đó.

Hai, Viện Kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội sẽ phê chuẩn việc tạm giam 4 tháng để điều tra. Sau thời hạn này, nếu vẫn chưa kết thúc điều tra, song Viện Kiểm sát từ chối phê chuẩn việc gia hạn tạm giam, thì người đó sẽ được trả tự do, và rất có thể số tiền của Quỹ 50K sẽ áp dụng văn bản nào đó để xem là ‘tang vật’.

Ba, đẩy mạnh ‘toàn tập’ cho hình sự hóa với nghi vấn điều tra hành vi dấu hiệu rửa tiền từ các tổ chức khủng bố, tại Nghị định số 116/2013/NĐ-CP “quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật phòng, chống rửa tiền”.

Theo Nghị định số 116/2013/NĐ-CP ngày 04/10/2013, rất có thể người sáng lập Quỹ 50K sẽ bị chụp mũ về “thực hiện hoặc có ý định thực hiện giao dịch liên quan tới tổ chức, cá nhân đã từng bị kết án về các tội khủng bố, tội tài trợ cho khủng bố tại Việt Nam; thực hiện hoặc có ý định thực hiện giao dịch liên quan tới tổ chức, cá nhân khủng bố hoặc tài trợ khủng bố mà đối tượng biết được từ các nguồn thông tin khác”.

Việc hình sự hóa ở đây là căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 324 Bộ luật Hình sự năm 2015, theo đó thì một người phạm tội rửa tiền khi thực hiện một trong các hành vi sau đây:

Tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào giao dịch tài chính, ngân hàng, hoặc giao dịch khác nhằm che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác phạm tội mà có; Sử dụng tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết, hay có cơ sở để biết là do người khác thực hiện hành vi phạm tội mà có vào việc tiến hành các hoạt động kinh doanh hoặc hoạt động khác; Che giấu thông tin về nguồn gốc, bản chất thực sự, vị trí, quá trình di chuyển hoặc quyền sở hữu đối với tiền, tài sản do mình phạm tội mà có, hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác phạm tội mà có, hoặc cản trở việc xác minh các thông tin đó…

Mức hình phạt khởi điểm (thấp nhất) và mức hình phạt tối đa (cao nhất) của Điều 324 Bộ luật Hình sự năm 2015 là từ 01 năm tù, và mức cao nhất là 15 năm tù.

Tin tức trên RFA cho biết, “Quỹ 50K” được một nhà hoạt động xã hội tại Hà Nội thành lập vào ngày 30 tháng 4 năm 2018 để giúp đỡ các tù nhân lương tâm với việc kêu gọi mỗi người trong cộng đồng đóng góp một số tiền nhỏ, chỉ 50 nghìn đồng, cho quỹ này để trả tiền luật sư cho ba nhà hoạt động là thầy giáo Vũ Hùng, Mục sư Nguyễn Trung Tôn và ông Phạm Văn Trội.

Ngoài việc chia sẻ vật chất, Quỹ 50K còn có thăm hỏi các gia đình, động viên và an ủi tinh thần người thân của các tù nhân lương tâm với phương châm “Mỗi một đóng góp cho Quỹ là một lá phiếu, là một cánh tay giơ lên ủng hộ cho Tự Do, Dân Chủ, thêm một người đang bước qua nỗi sợ hãi”.