VNTB – Carl Thayer: Chưa thấy thời điểm nâng cấp quan hệ Việt-Mỹ

Carl Thayer

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có bài phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington, D.C. vào ngày 11 tháng 5 với tiêu đề “Chân thành, Tin cậy và Trách nhiệm vì một Thế giới Tốt đẹp hơn”. Bước đầu tiên, có vẻ như các nhà phân tích và chuyên gia dự đoán mối quan hệ sẽ được nâng lên thành đối tác chiến lược (hoặc Việt Nam là đối tác không thể thiếu của Hoa Kỳ) sẽ thất vọng.
Thủ tướng Phạm Minh Chính nhắc đến quan hệ đối tác toàn diện Hoa Kỳ – Việt Nam bốn lần. Mối quan hệ này được bảo vệ và ngụ ý rằng cần phải thực hiện nhiều công việc hơn trước khi chúng có thể được nâng lên mức cao hơn.

Trong lần đầu tiên, Phạm Minh Chính trích dẫn một bức thư của Tổng thống Joe Biden vào năm 2021 gửi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng rằng quan hệ đối tác toàn diện Hoa Kỳ – Việt Nam “dựa trên nền tảng tôn trọng, nhân phẩm, tôn trọng lẫn nhau, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.” Phạm Minh Chính nhấn mạnh tầm quan trọng của “sự chân thành, tin tưởng và trách nhiệm” nhiều lần trong bài phát biểu của mình.

Trong lần thứ hai, Phạm Minh Chính đã viện dẫn thẩm quyền như Hồ Chí Minh khi bày tỏ mong muốn thiết lập một “quan hệ đối tác bình đẳng và toàn diện” với Hoa Kỳ. Phạm Minh Chính trích dẫn bức thư của Hồ Chí Minh gửi cho Hoa Kỳ vào ngày 16 tháng 2 năm 1946, “Mục tiêu của chúng tôi là độc lập hoàn toàn và hợp tác toàn diện với Hoa Kỳ (nhấn mạnh thêm).”

Lần thứ ba, Phạm Minh Chính được chỉ ra nhiều hơn. Sau khi nhận thấy rằng nền tảng của quan hệ song phương đã được xây dựng trong hơn ba thập kỷ, “chúng ta cần phải chân thành, đáng tin cậy, tôn trọng và có trách nhiệm” trong việc khắc phục hậu quả của chiến tranh. Để đưa quan hệ đối tác toàn diện đến “một sự phát triển ổn định, thực chất, hiệu quả và có chiều sâu”, cần có sự hợp tác lớn hơn trong “kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học và công nghệ, chuyển đổi số, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, chống biến đổi khí hậu… và trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế và khu vực.”

Ngoài ra, Việt Nam và Hoa Kỳ cần xem xét ba lĩnh vực hợp tác quan trọng trong tương lai: tăng trưởng xanh, đổi mới công nghệ và chuyển đổi kỹ thuật số và đa dạng hóa chuỗi cung ứng.

Phạm Minh Chính lần thứ tư đề cập đến quan hệ đối tác toàn diện, ghi nhận rằng những yếu tố này đã đóng góp quan trọng vào việc giải quyết những khác biệt và bất đồng trong quá khứ và dẫn đến sự phát triển mạnh mẽ của quan hệ song phương. Phạm Minh Chính tin tưởng rằng những yếu tố này sẽ là chìa khóa “đưa quan hệ đối tác toàn diện giữa Việt Nam và Hoa Kỳ lên một tầm cao mới, thực chất và hiệu quả hơn trong những năm tới.”

Phạm Minh Chính lưu ý rằng hợp tác quốc phòng và an ninh “tiếp tục phát triển với kết quả cụ thể và thiết thực” theo Tuyên bố Tầm nhìn chung về Hợp tác Quốc phòng năm 2015 hoặc bảy năm trước.

Tóm lại, Phạm Minh Chính đã tuân theo tiền lệ trong quá khứ trong việc kêu gọi sự hỗ trợ liên tục của Hoa Kỳ trong việc giải quyết các vấn đề di sản chiến tranh hoặc “chữa lành vết thương chiến tranh” như không có trong quan hệ song phương. Phạm Minh Chính cũng nêu rõ Việt Nam kỳ vọng nhiều hơn từ Hoa Kỳ trên nhiều lĩnh vực. Cuộc thảo luận của Thủ tướng Chính phủ về quan hệ đối tác toàn diện Hoa Kỳ – Việt Nam dường như cho thấy thời điểm nâng quan hệ song phương lên đối tác chiến lược chưa đến.