Khánh An dịch
(VNTB) – Mông Cổ đã hứa với người dân trong nước một “mùa hè không COVID”. Bahrain cho biết sẽ có một “cuộc sống bình thường trở lại”. Quốc đảo Seychelles nhỏ bé đang nhắm đến việc khởi động nền kinh tế.
Cả ba quốc gia đều đặt niềm tin, ít nhất là một phần, vào loại vắc-xin dễ tiếp cận do Trung Quốc sản xuất. Vắc xin này sẽ cho phép họ khởi động các chương trình tiêm chủng đầy tham vọng vào thời điểm mà hầu hết thế giới đang thiếu vắc xin.
Nhưng thay vì loại bỏ được virus corona, giờ đây ba quốc gia này đang phải đối mặt với một bước nhảy vọt lớn về số ca lây nhiễm.
Trung Quốc đã bắt đầu chiến dịch ngoại giao vắc xin vào năm ngoái bằng cách cam kết cung cấp một loại vắc xin an toàn và hiệu quả để ngăn ngừa các ca nhiễm COVID-19 nặng. Vào thời điểm đó, không mấy chắc chắn về mức độ thành công của vắc-xin này cũng như các vắc-xin khác trong việc ngăn ngừa lây nhiễm.
Hiện nay, các mẫu thử từ một số quốc gia cho thấy vắc-xin Trung Quốc có thể không hiệu quả lắm trong việc ngăn chặn sự lây lan của vi-rút, đặc biệt là các chủng vi rút mới hơn. Kinh nghiệm của các quốc gia đó cho thấy một thực tế khắc nghiệt đang đối mặt với một thế giới hậu đại dịch: Mức độ phục hồi có thể phụ thuộc vào loại vắc xin mà chính phủ cung cấp cho người dân của họ
Tại Seychelles, Chile, Bahrain và Mông Cổ, 50 đến 68% dân số đã được tiêm chủng đầy đủ, theo dự án theo dõi dữ liệu, Our World in Data, vượt qua Hoa Kỳ. Cả 4 quốc gia đều được xếp hạng trong số 10 quốc gia bùng phát Covid tồi tệ nhất vào tuần trước, theo dữ liệu từ The New York Times. Và cả 4 quốc gia đều sử dụng vắc xin do hai nhà sản xuất vắc xin Trung Quốc là Sinopharm và Sinovac Biotech sản xuất.
Jin Dongyan, nhà virus học tại Đại học Hồng Kông, cho biết “ Nếu vắc-xin đủ tốt, chúng ta sẽ không nhìn thấy mô hình này. Người Trung Quốc có trách nhiệm khắc phục điều này.”
Các nhà khoa học không biết chắc tại sao một số quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng tương đối cao lại có những đợt bùng phát dịch mới. Các biến thể, các biện pháp kiểm soát xã hội được giảm nhẹ đi rất nhanh và hành vi liều lĩnh chỉ có thể xảy ra sau phác đồ đầu tiên hai mũi tiêm. Nhưng chuyển đổi thành công có thể có kết quả lâu dài.
Tại Hoa Kỳ, khoảng 45% dân số đã được tiêm chủng đầy đủ chủ yếu dùng vắc xin của Pfizer-BioNtech và Moderna. Đã giảm 94% các ca nhiễm trong sáu tháng.
Israel cho tiêm vắc xin Pfizer và có tỷ lệ tiêm chủng cao thứ hai trên thế giới sau Seychelles. Số ca nhiễm Covid-19 mới hàng ngày được xác nhận ở Israel hiện là khoảng 4,95/1 triệu người.
Ở Seychelles, nchủ yếu dựa vào sinofarm có số nhiễm covid vượt quá 716 ca/ 1triệu.
Sự chênh lệch như vậy có thể tạo ra một thế giới trong đó ba loại quốc gia xuất hiện từ đại dịch – các quốc gia giàu có sử dụng nguồn lực của họ để mua được vắc xin Pfizer-BioNtech và Modern, các quốc gia nghèo chiếm đa số và còn lâu mới được tiêm chủng, và sau đó là những quốc gia được tiêm chủng đầy đủ nhưng chỉ được bảo vệ một phần.
Trung Quốc, cũng như hơn 90 quốc gia đã sử dụng vắc xin Trung Quốc, có thể sẽ nằm trong nhóm thứ ba, phải vật lộn với các đợt cách ly, xét nghiệm và giới hạn cuộc sống hàng ngày trong nhiều tháng hoặc nhiều năm tới. Kinh tế có thể vẫn trì trệ. Và khi nhiều người dân đặt câu hỏi về hiệu quả của các chất bổ sung đường, những người mù chữ có thể cảm thấy khó khăn hơn khi xếp hàng để được tiêm.
Một tháng sau khi tiêm liều Sinoform thứ hai, Otgonjargal Baatar bị ốm và có kết quả dương tính với Covid-19. Người thợ mỏ 31 tuổi này đã trải qua 9 ngày trong bệnh viện ở thủ đô Ulaanbaatar của Mông Cổ. Ông Otgonjargal cho biết hiện ông đang đặt câu hỏi về tính hữu dụng của vắc xin “Ai cũng tin rằng nếu chúng tôi được chủng ngừa, mùa hè sẽ không còn có Covid,” ông nói. “Bây giờ thì hóa ra đó không phải là sự thật.”
Bắc Kinh coi chính sách ngoại giao vắc xin của mình là cơ hội để vượt lên khỏi đại dịch như là một cường quốc toàn cầu có ảnh hưởng hơn. Tập Cận Bình cam kết cung cấp vắc xin Trung Quốc có thể dễ dàng lưu trữ và chuyển phát cho hàng triệu người trên thế giới và gọi đó là “hàng hóa công toàn cầu”.
Mông Cổ là quốc gia thụ hưởng, chớp thời cơ để nhận hàng triệu liều sinopharm. Đất nước nhỏ bé nhanh chóng triển khai chương trình tiêm chủng và nới lỏng các hạn chế. Hiện Mông Cổ đã tiêm phòng cho 52% dân số. Nhưng vào Chủ nhật đã ghi nhận 2.400 ca nhiễm mới, tăng gấp bốn lần so với một tháng trước đó.
Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết họ không nhận thấy mối liên hệ giữa các đợt bùng phát gần đây và vắc xin của Trung Quốc. Tổ chức Y tế Thế giới WHO cho biết rằng tỷ lệ tiêm chủng ở một số quốc gia chưa đạt đến mức đủ cao để ngăn chặn các đợt bùng phát trong tương lai và những quốc gia đó cần duy trì các biện pháp kiểm soát.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết: “Các báo cáo và dữ liệu liên quan cũng cho thấy nhiều quốc gia sử dụng vắc xin do Trung Quốc sản xuất cho biết vắc xin này an toàn và đáng tin cậy, đồng thời đóng vai trò tốt trong các nỗ lực phòng chống dịch.” Trung Quốc cũng nhấn mạnh rằng vắc-xin của họ nhắm vào bệnh nặng hơn là lây truyền.
Không có vắc-xin nào ngăn ngừa hoàn toàn sự lây truyền và người ta vẫn có thể bị bệnh sau khi tiêm chủng, nhưng tỷ lệ hiệu quả tương đối thấp của các mũi tiêm ở Trung Quốc đã được xác định là nguyên nhân có thể gây ra các đợt bùng phát gần đây.
Pfizer-BioNtech và Moderna có tỷ lệ hiệu quả hơn 90%. Một số loại vắc xin khác là AstraZeneca và Johnson & Johnson, có tỷ lệ hiệu quả khoảng 70%. Vắc xin Sinopharm, của Viện Sản phẩm Sinh học Bắc Kinh, có tỷ lệ hiệu quả là 78,1%; Tỷ lệ hiệu quả của vắc-xin Sinovac là 51%.
Các công ty Trung Quốc đã không công bố nhiều dữ liệu lâm sàng để cho thấy vắc xin của họ hoạt động như thế nào trong việc ngăn ngừa lây truyền. Shao Yiming, một nhà dịch tễ học tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc, cho biết hôm thứ Hai rằng Trung Quốc cần tiêm chủng đầy đủ cho 80 đến 85% dân số, điều chỉnh lại ước tính chính thức là 70% so với trước đó.
Dữ liệu về lây nhiễm đột phá cũng không được cung cấp, mặc dù nghiên cứu Sinovac của Chile cho thấyvắc xin kém hiệu quả hơn so với Pfizer-BioNtech và Moderna trong việc ngăn ngừa lây nhiễm giữa các cá thể được tiêm chủng.
Một đại diện của Sinofarm đã cúp máy khi được yêu cầu trả lời. Sinovac đã không trả lời yêu cầu bình luận.
William Schaffner, giám đốc y tế của Quỹ Quốc gia về Các bệnh Truyền nhiễm tại Đại học Vanderbilt, cho biết tỷ lệ hiệu quả của các mũi tiêm đường có thể “đủ thấp để duy trì lây nhiễm bệnh, cũng như gây bệnh cho một nhóm dân số được tiêm chủng tỷ lệ cao” mặc dù phần lớn khiến người dân không phải nhập viện. ”
Mặc dù số ca bệnh tăng đột biến, các quan chức ở cả Seychelles và Mông Cổ đều bảo vệ Sinopharm, nói rằng nó có hiệu quả trong việc ngăn ngừa các ca bệnh nặng.
Butbayar Ochirbat, trưởng nhóm nghiên cứu trong Nhóm Cố vấn Khoa học về Các trường hợp Khẩn cấp thuộc Bộ Y tế Mông Cổ, cho biết Mông Cổ đã đưa ra quyết định đúng đắn khi tiêm chủng bằng vắc xin Trung Quốc sản xuất vì đã giúp giảm tỷ lệ tử vong ở nước này. Theo Bộ Y tế, dữ liệu từ Mông Cổ cho thấy vắc-xin Sinoform thực sự có tính bảo vệ cao hơn so với vắc xin AstraZeneca và Sputnik của Nga.
Theo ông Butbayar, nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ dịch ở Mông Cổ là do mở cửa trở lại quá nhanh, và nhiều người tin rằng họ đã an toàn chỉ sau một liều thuốc. “Tôi đoán bạn có thể nói rằng người Mông Cổ ăn mừng rất sớm. Lời khuyên của tôi là các lễ hội nên bắt đầu sau khi tiêm phòng đầy đủ, vì vậy đó là một bài học kinh nghiệm. Đã tự tin rất nhiều. “
Một số quan chức y tế và các nhà khoa học ít bị thuyết phục hơn.
Giáo sư Nikolai Petrovsky, từ Đại học Y khoa và Y tế Công cộng tại Đại học Flinders ở Úc, nói rằng với tất cả các bằng chứng, sẽ hợp lý khi cho rằng vắc-xin sinoform có tác dụng tối thiểu trong việc hạn chế lây truyền. Ông cho biết một rủi ro lớn đối với việc tiêm chủng ở Trung Quốc là những người được tiêm chủng có thể có rất ít hoặc không có triệu chứng và vẫn lây lan vi-rút cho người khác.
“Tôi nghĩ rằng hầu hết các nhà ra quyết định trên thế giới đều không hiểu sự phức tạp đó .”
Theo nhóm giảm thiểu rủi ro của Hiệp hội Y tế Indonesia, tại Indonesia vớimột biến thể mới đang lan rộng, mặc dù đã được tiêm vắc xin Sinovac đầy đủ nhưng gần đây hơn 350 bác sĩ và nhân viên y tế đã nhiễm COVID-19. Hiệp hội cho biết 61 bác sĩ đã chết trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến ngày 7 tháng 6 trên cả nước. Mười người trong số đó đã sử dụng vắc-xin sản xuất tại Trung Quốc.
Những con số đủ để khiến giám đốc dịch vụ y tế của Singapore, Kenneth Mak, đặt câu hỏi về việc sử dụng Sinovac. Ông Mack nói trong một cuộc họp báo hôm thứ Sáu. “Với Pfizer không có vấn đề. Vấn đề thật sự liên quan đến vắc-xin Sinovac.”
Bahrain và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất là hai quốc gia đầu tiên chấp thuận Sinoform ngay cả trước khi công bố dữ liệu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối. Kể từ đó, đã có nhiều báo cáo rộng rãi về những người được tiêm chủng bị nhiễm bệnh ở cả hai quốc gia. Văn phòng truyền thông của chính phủ Bahrain cho biết trong một tuyên bố rằng việc triển khai vắc-xin của nhà nước “đã hoạt động hiệu quả và thành công cho đến nay”.
Tuy nhiên, vào tháng trước, các quan chức ở Bahrain và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đã thông báo rằng họ sẽ thực hiện một đợt tiêm thêm thứ ba. Lựa chọn thay thế: Pfizer hoặc liều Sinopharma lớn hơn.
Khaliyun Biartsogt, Andrea Cannapello, Ben Hubbard, Asma al-Omari và mukita suharatono Đã đóng góp báo cáo. Elsie Cheno và Claire Fu đã đóng góp vào nghiên cứu.
Nguồn: NYT