Các mức thuế mới của chính quyền Biden đối với xe điện của Trung Quốc và các lĩnh vực chiến lược khác là nhằm bảo vệ tương lai của ngành sản xuất Hoa Kỳ, nhưng chúng có thể sẽ đẩy nhanh quá trình chuyển dịch sản xuất của Trung Quốc sang Mexico, Việt Nam và các nơi khác để tránh thuế.
Các quan chức Mỹ và chuyên gia thương mại nói rằng nếu không cắt giảm mạnh hàng hóa Trung Quốc được trung chuyển hoặc gia công sơ sài từ Mexico và các nước khác, sản lượng dư thừa được định giá thấp của Trung Quốc vẫn sẽ tìm đường vào thị trường Mỹ.
Eswar Prasad, giáo sư chính sách thương mại tại Đại học Cornell và cựu giám đốc Trung Quốc tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế, cho biết: “Mức thuế mới có thể ngăn cản hàng nhập khẩu từ Trung Quốc nhưng có khả năng phần lớn hàng nhập khẩu đó có thể được chuyển hướng qua các quốc gia không chịu thuế”.
Prasad cho biết, đặc biệt là Mexico và Việt Nam đã được hưởng lợi từ căng thẳng thương mại Mỹ-Trung leo thang do chi phí thấp hơn và khoảng cách gần nhau hơn, đồng thời cho biết cả hai đều cần tránh “sự giận dữ” của Washington trong khi thu hút các khoản đầu tư sản xuất mới.
Mexico, chẳng hạn, đã vượt qua Trung Quốc để trở thành nước nhập khẩu hàng đầu vào Hoa Kỳ, với hơn 115 tỷ USD hàng hóa có nguồn gốc từ đó trong ba tháng đầu năm 2024 so với chưa tới 100 tỷ USD từ Trung Quốc.
Với sự gia tăng đó, mối lo ngại ngày càng gia tăng về việc Mexico sẽ trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa Trung Quốc nhằm tránh thuế quan của Mỹ, do Mỹ gia tăng nhập khẩu các sản phẩm thép từ Mexico và nhà sản xuất xe điện Trung Quốc BYD (SZ: 002594) đang tìm kiếm địa điểm cho một nhà máy Mexico có thể có khả năng cung cấp cho thị trường Hoa Kỳ. Reuters đưa tin vào tháng trước rằng các quan chức Mỹ đã gây áp lực buộc Mexico phải từ chối ưu đãi đầu tư cho các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc.
Thuế trừng phạt đối với xe điện của Trung Quốc sẽ tăng gấp bốn lần lên tới hơn 100% dưới đợt tăng thuế mới của Tổng thống Joe Biden đối với hàng nhập khẩu công nghệ cao từ Trung Quốc. Các mặt hàng chịu thuế khác gồm tăng gấp đôi thuế đối với chất bán dẫn và pin mặt trời lên 50% trong năm nay và mức thuế 25% mới đối với các sản phẩm khác của Trung Quốc như khoáng sản pin, than chì và nam châm pin xe hơi điện trong hai năm tới.
Các mức thuế này được đưa ra để bảo vệ các lĩnh vực sản xuất mới trong nước mà chính quyền Biden đang cố gắng phát triển với hàng trăm tỷ đô la ưu đãi và trợ cấp thuế.
Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Katherine Tai nói với các phóng viên rằng bà lo ngại về mối quan hệ thương mại của Mexico với Trung Quốc và “theo dõi” những nỗ lực riêng biệt trong tương lai nhằm giải quyết các vấn đề trốn thuế.
Mexico được hưởng lợi từ mức thuế quan gần như bằng 0 của Mỹ theo Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada về thương mại, trong khi Bộ Thương mại Mỹ đang xem xét cấp cho Việt Nam quy chế “nền kinh tế thị trường”, điều này sẽ giúp giảm thuế chống bán phá giá đối với hàng nhập khẩu của Việt Nam.
Một quan chức khác của Đại diện Thương mại Hoa Kỳ, cố vấn cấp cao Cara Morrow, nói với Reuters trong một cuộc phỏng vấn trước thông báo áp thuế của Trung Quốc rằng cơ quan thương mại này đã làm việc với các đối tác Mexico để giảm bớt việc trung chuyển thép và nhôm Trung Quốc qua Mexico.
Động thái của Biden làm tăng thuế “Mục 301” đối với thép lên 25% từ mức 7,5%, nhưng cũng có 25% thuế an ninh quốc gia và thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp tăng hàng trăm phần trăm đối với nhiều sản phẩm thép của Trung Quốc.
Các quan chức Mỹ đã nói rõ với Mexico rằng Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada là nhằm thúc đẩy sự hội nhập và khả năng cạnh tranh của Bắc Mỹ, “không tạo ra cửa sau cho Trung Quốc”,
Theo hiệp ước có hiệu lực vào tháng 7 năm 2020, ba nước có thể tìm cách đàm phán lại hoặc chấm dứt hiệp định thương mại sau sáu năm, tức vào năm 2026.
Đại diện Thương mại Hoa Kỳ đang thảo luận về thuế chống bán phá giá của Mexico đối với thép và nhôm cũng như giám sát tốt hơn hoạt động xuất nhập khẩu kim loại cũng như các bước khác trong các cuộc đàm phán “khó khăn”, nhưng quan chức Mexico cũng coi việc sản xuất quá mức của Trung Quốc là mối đe dọa đối với nền kinh tế của họ, Morrow cho biết.
Hành động của Biden cũng có thể gây thêm áp lực lên châu Âu khi các sản phẩm sản xuất dư thừa như xe điện, tấm pin năng lượng mặt trời, và thép của Trung Quốc sang Châu Âu vốn có các biện pháp bảo vệ thương mại thường ít gay gắt hơn.
William Reinsch, chuyên gia thương mại tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, cho biết: Cố gắng ngăn chặn hoạt động sản xuất dư thừa của Trung Quốc “giống như bóp một quả bóng bay. Nó co lại ở chỗ này và phình ra ở chỗ khác”.
_____________
Nguồn:
Reuters – Biden’s new China tariff wall faces leakage via Mexico, Vietnam