Anh Khoa dịch
(VNTB) – Chính quyền Biden đặt mục tiêu hợp tác chặt chẽ hơn với các quốc gia châu Á về thương mại, nhưng một số người nói rằng nỗ lực này sẽ không thay thế cho hiệp định trước đây mà Hoa Kỳ đã từ bỏ
Tác giả: Yuka Hayashi
Cập nhật ngày 6 tháng 2 năm 2022
WASHINGTON — Chính quyền Biden đang chuẩn bị công bố chiến lược kinh tế lớn đầu tiên cho khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, một động thái được các đồng minh của Hoa Kỳ và các nhóm doanh nghiệp Hoa Kỳ chờ đợi, lo lắng về việc Trung Quốc đang mở rộng ảnh hưởng trong khu vực.
Với Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ – Thái Bình Dương mới, Hoa Kỳ đặt mục tiêu hợp tác chặt chẽ hơn với các quốc gia thân thiện về thương mại kỹ thuật số, chuỗi cung ứng và công nghệ xanh. Khuôn khổ này nhằm mục đích lấp đầy lỗ hổng trong chiến lược châu Á của Hoa Kỳ do việc rời khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) vào năm 2017, Hoa Kỳ đã giúp thiết kế hiệp định này để làm đối trọng với Trung Quốc.
Mặc dù chi tiết của kế hoạch vẫn chưa được công bố, nhưng khuôn khổ dự kiến sẽ không cố gắng đưa Hoa Kỳ trở lại TPP. Một bộ phận các nhà kinh tế, nhà ngoại giao và chuyên gia thương mại cho biết chính quyền Biden phải đối mặt với việc tạo ra một hiệp ước hiệu quả, tập hợp nhiều nền kinh tế châu Á để thiết lập các quy tắc tham gia cho thương mại và công nghệ mới.
Dự kiến, các điểm chính của kế hoạch này sẽ được công bố “trong vòng vài tuần”, Sarah Bianchi, Phó Đại diện Thương mại Hoa Kỳ tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, cho biết tại một hội nghị thương mại gần đây.
Tổng thống Biden dự kiến sẽ không đưa ra các biện pháp cắt giảm thuế quan và các công cụ mở cửa thị trường truyền thống khác cho các đối tác thương mại, điều các nhóm lao động Hoa Kỳ và các đồng minh Dân chủ cũng như một số đảng viên Cộng hòa phản đối với lý do Hoa Kỳ phải trả giá bằng việc làm và sản xuất nội địa.
Đồng thời, những biện pháp được gọi là tiếp cận thị trường này được coi là cần thiết để xây dựng mối quan hệ bền chặt hơn của Hoa Kỳ trong khu vực, đặc biệt là với các quốc gia kém phát triển hơn ở Nam và Đông Nam Á đang tìm cách bán nhiều sản phẩm nông nghiệp và sản xuất hơn tại thị trường Hoa Kỳ.
“Tiếp cận thị trường có thể là một trong những lợi ích quan trọng mà các nước trong khu vực mong đợi từ sự lãnh đạo của Hoa Kỳ”, Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yeo Han-koo cho biết sau cuộc họp với các quan chức Hoa Kỳ tại Washington vào tháng trước.
Một số nhà ngoại giao và nhà kinh tế cho biết nếu không có các biện pháp tiếp cận thị trường, kế hoạch này có thể trở thành một câu lạc bộ khác cho Hoa Kỳ và các đồng minh giàu có như Nhật Bản, Úc, New Zealand và Singapore, vốn đã hoạt động dựa trên các giá trị và quy tắc tương tự.
Bill Reinsch, cố vấn cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho biết: “Câu hỏi thực sự là, “Làm thế nào để chúng ta thu hút được các quốc gia như Việt Nam và Indonesia? Tôi nghĩ rằng đây là những quốc gia sẽ tiếp cận thận trọng và từng bước để xem tình hình tiến triển như thế nào khi thực hiện các loại cam kết này.”
Chính quyền Biden coi khuôn khổ Ấn Độ – Thái Bình Dương mới là một bước tiến quan trọng của Hoa Kỳ ngoài những mối quan hệ an ninh để chống lại tham vọng ngày càng tăng của Trung Quốc ở châu Á.
Ông Biden năm ngoái đã củng cố sự hiện diện đáng kể của Hoa Kỳ với việc tăng cường nhóm “Bộ tứ” bao gồm Ấn Độ, Nhật Bản và Úc, cũng như một hiệp ước tàu ngầm mới với Úc và Anh. Nhưng Hoa Kỳ còn thiếu một chiến lược kinh tế toàn diện kể từ khi rút ra khỏi TPP vào năm 2017 trong bối cảnh lưỡng đảng lo ngại về tác động tiêu cực của các hiệp định thương mại đối với việc làm của người Mỹ.
Kế hoạch mới được đưa ra khi Trung Quốc tăng cường ngoại giao kinh tế trong khu vực. Trong những tháng gần đây, Trung Quốc đã nộp đơn xin tham gia phiên bản mới của TPP và Hiệp định Đối tác Kinh tế Kỹ thuật số, một liên minh giữa New Zealand, Chile và Singapore được coi là hình mẫu cho các hiệp định thương mại kỹ thuật số trong tương lai.
Thỏa thuận thương mại kỹ thuật số có thể gồm một loạt vấn đề về tiêu chuẩn công nghệ để tạo thuận lợi cho thương mại điện tử như thanh toán và lập hóa đơn điện tử cũng như các quy tắc quản lý việc bảo vệ dữ liệu cá nhân và các luồng dữ liệu xuyên biên giới. Việc thiết lập các tiêu chuẩn cho công nghệ 5G và việc sử dụng trí tuệ nhân tạo phù hợp với các tiêu chuẩn đạo đức cũng có thể là một phần của thỏa thuận như vậy.
Trung Quốc cũng đang thúc đẩy mạnh mẽ vai trò của họ trong Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực, một hiệp định thương mại gồm 15 quốc gia được đưa ra hồi tháng trước.
Các bước thúc đẩy thương mại của Bắc Kinh đã làm dấy lên lo ngại giữa các doanh nghiệp Mỹ và các đồng minh thân cận. Họ lo lắng rằng việc Hoa Kỳ vắng mặt trong các hiệp định thương mại khu vực tạo cơ hội cho Bắc Kinh thiết lập vai trò lãnh đạo trong việc đặt ra các quy tắc và tiêu chuẩn cho thương mại và kinh tế, đặc biệt là trong các công nghệ mới phát triển như trí tuệ nhân tạo và thương mại kỹ thuật số.
Ông Biden đã công bố ý tưởng về kế hoạch kinh tế mới trong hội nghị thượng đỉnh Đông Á vào tháng 10 và dự kiến sẽ công bố chi tiết trong những tuần tới.
Laura Rosenberger, Giám đốc cấp cao về Trung Quốc tại Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng, cho biết trong một bài phát biểu gần đây với Cục Nghiên cứu Châu Á: “Đây là một khía cạnh cực kỳ quan trọng trong nỗ lực của chúng tôi nhằm đảm bảo một khu vực tự do và cởi mở.”
Bà nhấn mạnh “tầm quan trọng của vai trò lãnh đạo của Hoa Kỳ trong việc thiết lập các quy tắc … để chúng tôi không để Trung Quốc đặt các công nhân và công ty Hoa Kỳ vào tình thế bất lợi lâu dài”.
Chiến lược này sẽ là một tập hợp các thỏa thuận riêng lẻ mà các quốc gia trong khu vực có thể lựa chọn tham gia. Khả năng cắt giảm thuế quan và các bước mở cửa thị trường ràng buộc pháp lý khác cần có sự chấp thuận của Quốc hội.
Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Katherine Tai sẽ giám sát phần về thương mại kỹ thuật số, tiêu chuẩn lao động và tạo thuận lợi thương mại. Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo sẽ giám sát các phần về chuỗi cung ứng, cơ sở hạ tầng và khử cacbon, thuế và tham nhũng.
Khi đưa ra chiến lược, chính quyền Biden phải tìm ra sự cân bằng giữa nhu cầu của các đối tác thương mại, các doanh nghiệp và lao động Hoa Kỳ, và cánh cấp tiến của Đảng Dân chủ.
Các nhóm doanh nghiệp Hoa Kỳ đã vận động hành lang để có các điều khoản thương mại kỹ thuật số mạnh mẽ trong kế hoạch này, hy vọng đó sẽ là phương tiện để đảm bảo sự dẫn đầu của Hoa Kỳ trong các công nghệ mới nổi như trí tuệ nhân tạo và 5G.
Charles Freeman, phó chủ tịch cấp cao phụ trách châu Á tại Phòng Thương mại Hoa Kỳ, nói rằng một thỏa thuận kỹ thuật số phải là “tiền đề và trung tâm” của chiến lược rộng lớn.
Ông nói: “Còn rất nhiều việc cần phải làm để đưa chúng ta trở lại vị thế cạnh tranh ngang bằng với Trung Quốc.”
Trong khi đó, một số người trong đảng Dân Chủ lo lắng rằng khuôn khổ này có thể trở thành một kế hoạch cửa hậu để đưa ra các quy tắc quan trọng trong thương mại kỹ thuật số và các lĩnh vực khác gây bất lợi cho người lao động và người tiêu dùng mà không có sự chấp thuận của Quốc hội.
Hạ nghị sĩ Andy Levin (Dân chủ, của Tiểu Bang Michigan) Cho biết: “Cho đến nay, Hoa Kỳ đã không thành công trong việc điều chỉnh khu vực công nghệ ở tại sân nhà để đảm bảo bảo vệ được quyền riêng tư của người tiêu dùng,” Hạ nghị sĩ Andy Levin cho biết trong một phiên điều trần tại Hạ viện vào tháng trước. “Làm thế nào chúng tôi có thể đảm bảo rằng sự tham gia của Hoa Kỳ vào thương mại kỹ thuật số trong các thỏa thuận tương lai không kéo dài cuộc đua xuống đáy?”
Một số chính phủ trong khu vực như Nhật Bản, Úc và Singapore đã thúc ép Hoa Kỳ quay trở lại TPP, ngay cả khi TPP bị bỏ rơi vì thiếu sự ủng hộ đầy đủ từ một trong hai đảng trong Quốc hội và sự phản đối của các nghiệp đoàn lao động.
Hiện tại, chính phủ các nước này hoan nghênh những dấu hiệu về sự tham gia kinh tế rộng hơn của ông Biden với khu vực.
Koji Tomita, đại sứ Hoa Kỳ tại Nhật Bản, cho biết trong một cuộc thảo luận gần đây: “Trong thời gian ngắn sắp tới trở lại TPP, Hoa Kỳ có thể đóng vai trò lãnh đạo trong rất nhiều lĩnh vực bên cạnh việc quay trở lại TPP.”
Nguồn: WSJ