Ngân Bình dịch
(VNTB) – “Chúng tôi rất quan ngại về các hoạt động ngày càng nguy hiểm và phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông, gây thương tích cho người dân, gây hại cho tàu thuyền của các quốc gia ASEAN và trái ngược với các cam kết giải quyết tranh chấp một cách hòa bình”
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã nói với các nhà lãnh đạo Đông Nam Á vào thứ Sáu rằng Hoa Kỳ lo ngại về các hoạt động “ngày càng nguy hiểm và phi pháp” của Trung Quốc ở Biển Đông trong một cuộc họp thượng đỉnh thường niên và cam kết Hoa Kỳ sẽ tiếp tục duy trì quyền tự do hàng hải trên tuyến đường thương mại quan trọng trên biển.
Những bình luận của ông tại một cuộc họp với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á gồm 10 thành viên đã nhanh chóng bị Bắc Kinh lên án, đổ lỗi cho Hoa Kỳ và các lực lượng quân sự khác từ bên ngoài khu vực gây ra tình trạng bất ổn trên tuyến đường thủy mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ ở đó.
Trung Quốc có các yêu sách chồng lấn với các thành viên ASEAN là Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei, cũng như Đài Loan. Khoảng một phần ba thương mại toàn cầu đi qua vùng biển này, nơi này cũng giàu trữ lượng cá, khí đốt và dầu mỏ. Một loạt các cuộc đối đầu bạo lực gần đây giữa Trung Quốc và Philippines cũng như Việt Nam đã làm dấy lên lo ngại rằng các hành động ngày càng hung hăng của Trung Quốc trên biển có thể leo thang thành một cuộc xung đột toàn diện.
Bắc Kinh đã từ chối công nhận phán quyết trọng tài quốc tế năm 2016 của một tòa án trực thuộc Liên hợp quốc tại The Hague, trong đó tuyên bố vô hiệu các yêu sách mở rộng của Bắc Kinh, đồng thời xây dựng và quân sự hóa các đảo mà họ kiểm soát.
“Chúng tôi rất quan ngại về các hoạt động ngày càng nguy hiểm và phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông, gây thương tích cho người dân, gây hại cho tàu thuyền của các quốc gia ASEAN và trái ngược với các cam kết giải quyết tranh chấp một cách hòa bình”, Blinken phát biểu trong bài phát biểu khai mạc tại hội nghị thượng đỉnh Hoa Kỳ-ASEAN. “Hoa Kỳ sẽ tiếp tục ủng hộ quyền tự do hàng hải và quyền tự do bay qua Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”.
Hoa Kỳ không có yêu sách nào ở Biển Đông, nhưng đã đưa các tàu hải quân và máy bay chiến đấu đến tuần tra vùng biển này nhằm thách thức các yêu sách của Trung Quốc.
Tại Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh cho biết sự hiện diện của Hoa Kỳ và các lực lượng quân sự khác từ bên ngoài khu vực là nguồn bất ổn chính trên biển.
“Việc triển khai quân sự và các hoạt động ở Biển Đông ngày càng tăng của Hoa Kỳ và một số quốc gia ngoài khu vực khác, gây ra xung đột và căng thẳng, là nguồn bất ổn lớn nhất đối với hòa bình và ổn định ở Biển Đông”, Mao Ninh nói.
Các tàu của Trung Quốc và Philippines đã nhiều lần đụng độ trong năm nay, và tuần trước Việt Nam cho biết Trung Quốc đã tấn công ngư dân Việt Nam ở vùng biển tranh chấp. Trung Quốc cũng đã điều tàu tuần tra đến các khu vực mà Indonesia và Malaysia tuyên bố là vùng đặc quyền kinh tế.
Hoa Kỳ đã nhiều lần cảnh báo rằng Hoa Kỳ có nghĩa vụ phải bảo vệ Philippines – đồng minh hiệp ước lâu đời nhất Washington ở châu Á – nếu quân đội, tàu hoặc máy bay của Philippines bị tấn công vũ trang, ví dụ như ở Biển Đông.
Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. đã phàn nàn với các nhà lãnh đạo hội nghị thượng đỉnh vào thứ năm rằng Philippines “tiếp tục phải chịu sự quấy rối và đe dọa” từ các hành động của Trung Quốc, mà ông cho là vi phạm luật pháp quốc tế. Ông đã kêu gọi các cuộc đàm phán ASEAN-Trung Quốc cấp bách hơn về một bộ quy tắc ứng xử để quản lý Biển Đông. Các quan chức các bên đã nhất trí cố gắng hoàn thành bộ quy tắc vào năm 2026, nhưng các cuộc đàm phán đã bị cản trở bởi các vấn đề khó khăn như bất đồng về việc liệu hiệp ước có nên mang tính ràng buộc hay không.
Trong một thông điệp chắc chắn khác gửi tới Trung Quốc, Blinken cho biết Hoa Kỳ cũng cam kết giúp bảo vệ sự ổn định trên eo biển Đài Loan. Trong những năm gần đây, Hoa Kỳ đã tăng cường hỗ trợ cho Đài Loan, gồm cả khoản tài trợ quân sự mới vào tháng trước đã bị Trung Quốc phản đối.
Blinken cũng đã tham dự Hội nghị thượng đỉnh Đông Á gồm 18 quốc gia, cùng với thủ tướng Trung Quốc, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov và các nhà lãnh đạo từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Úc và New Zealand.
ASEAN đã thận trọng trong tranh chấp trên biển với Trung Quốc, quốc gia là đối tác thương mại lớn nhất của khối và là nhà đầu tư lớn thứ ba của khối. Điều này không làm tổn hại đến quan hệ thương mại, với việc hai bên tập trung vào việc mở rộng khu vực thương mại tự do bao phủ thị trường 2 tỷ người.
Blinken cho biết các cuộc hội đàm thượng đỉnh ASEAN thường niên là một nền tảng để giải quyết các thách thức chung khác bao gồm nội chiến ở Myanmar, “hành vi gây bất ổn” của Triều Tiên và hành động xâm lược chiến tranh của Nga ở Ukraine. Cuộc khủng hoảng Trung Đông cũng được nêu ra, với các quốc gia Hồi giáo ủng hộ Palestine như Malaysia và Indonesia lặp lại lời kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức của Israel khi cuộc chiến đánh dấu kỷ niệm một năm vào thứ Hai.
Blinken cũng cho biết chiến dịch leo thang của Israel ở Lebanon chống lại Hezbollah có lý do “rõ ràng và hợp pháp”, nhưng cho biết Hoa Kỳ đang cố gắng tìm giải pháp ngoại giao cho cuộc chiến. Ông cho biết điều quan trọng là phải bảo vệ thường dân trong cuộc giao tranh ở Lebanon và Gaza, đồng thời nói thêm rằng không có đủ viện trợ nhân đạo đến được phía bắc Gaza và các khu vực khác.
Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã tổ chức một cuộc họp riêng với các nhà lãnh đạo ASEAN. Ông Antonio Guterres kêu gọi giải pháp chính trị cho cuộc xung đột đang lan rộng ở Trung Đông. “Mức độ tử vong và tàn phá ở Gaza là điều không thể so sánh với bất kỳ tình huống nào khác mà tôi từng thấy”, ông nói. Ông cũng lên án các cuộc tấn công nhằm vào hai nhân viên gìn giữ hòa bình của Indonesia bị thương do hỏa lực của Israel khi nói rằng “những người gìn giữ hòa bình phải được tất cả các bên trong cuộc xung đột bảo vệ”.
Guterres cũng bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về cuộc khủng hoảng đang ngày càng trầm trọng ở Myanmar và kêu gọi ASEAN hợp tác với đặc phái viên của Liên hiệp quốc để tìm ra bước đột phá. Ông cho biết một phần ba dân số Myanmar đang rất cần viện trợ nhân đạo, với gần 3,5 triệu người phải di dời do nội chiến kể từ khi quân đội lật đổ chính phủ được bầu vào năm 2021 và từ chối tuân thủ kế hoạch hòa bình của ASEAN.
______________________
Nguồn: Blinken to ASEAN leaders: US is worried about China’s ‘dangerous’ actions in disputed sea