VNTB – Lính Đánh Thuê: Công và tội (Bài 3)

Hoàng Lan Mộc Châu

 

(VNTB) – Lính đánh thuê là đồ tể trong khi binh lính,Thủy Quân Lục Chiến Mỹ hay Việt Cộng lại được chính quyền dượng thời lấp liếm xóa tội.

 

Người ta thường có thiên kiến về lính đánh thuê. Có thể ý nghĩ xấu về những người dùng chiến tranh như một nghề nghiệp và đánh đấm là phương tiện sống, thú vui của họ xuất phát từ nhận định của một quan chức cấp cao của Cộng hòa Florentine, Niccolò Machiavelli (1469–1527), tác giả cuốn The Prince đưa ra lời khuyên dễ hiểu,hướng dẫn thiết thực cho việc cai trị. Ông coi thường lính đánh thuê là “mất đoàn kết, tham vọng, vô kỷ luật, bất trung; kiêu hãnh với bạn bè, thấp hèn với kẻ thù; không kính sợ Chúa, không tin tưởng loài người.” Từ thời đó nhận định này đã trở thành chính thống. 

Nhận định của Machiavelli phần nào đúng. Người ta có thể dẫn chứng nhiều chuyện đáng chê trách đến ghê tởm của linh đánh thuê.

Trong Chiến tranh Iraq, một đội lính đánh thuê Blackwater đã giết 17 thường dân tại Quảng trường Nisour.  Bồi thẩm đoàn tại một Tòa án Quận Liên Bang Hoa Kỳ nhận thấy rằng 17 người dân vô tội Iraq đã bị nhóm lính đánh thuê của Mỹ xả súng bắn chết. Đoàn xe của lính này bất ngờ nổ súng ở một ngã tư đông đúc. Bồi thẩm đoàn kết luận đó không phải là một thảm kịch chiến trường mà là kết quả của một hành động phạm tội và là một thất bại chiến lược đối với những nỗ lực của Hoa Kỳ tại quốc gia đó. Với người Mỹ, vụ thảm sát tại quảng trường Nisour là một vết nhơ bôi nhọ tư cách đạo đức của đất nước họ, và là một thất bại không thể lấy lại của cuộc chiến. Đối với người Iraq, các chiến binh Blackwater trông giống như lính Mỹ khiến tình cảm ghét Mỹ càng tang lên quả nhiên là một thách thức đối với các chỉ huy Mỹ trên chiến trường Iraq. 

Trong chiến tranh Pháp Việt người Pháp xử dụng lính đánh thuê, người Việt thường gọi là Lê Dương. Có thể đội quân lê dương này góp một phần trong thất bại của quân Pháp tại thuộc địa Việt Nam. Họ gieo rắc sợ hãi đến mọi nơi họ lê giầy đinh tới; bắn dân thường vô tội, hành xử man rợ với tù binh, hãm hiếp phụ nữ, ăn cướp gà vịt khiến sự căm thù của dân chúng với Pháp tăng lên. Pháp ngày càng phải chiến đấu với khối dân tộc đầy căm thù, trong khi cộng sản Việt Minh khôn ngoan hơn, biết lấy lòng dân trong sự xảo trá, lừa phỉnh.

 Năm 2005, một đội Thủy Quân Lục Chiến Hoa Kỳ hành quân tại Hathida, Iraq đã sát hại 24 thường dân không vũ trang trong một cuộc giết chóc trả thù sau khi một đồng đội của họ thiệt mạng và hai người khác bị thương. Vụ việc mang âm hưởng của vụ thảm sát Mỹ Lai trong Chiến tranh Việt Nam. Các nạn nhân ở độ tuổi từ 3 đến 76. Nhiều người bị bắn nhiều phát ở cự ly gần trong khi không có vũ khí, một số vẫn mặc đồ ngủ và trong phòng ngủ của họ. Một người ngồi xe lăn và bốn người là trẻ em.

Tại Việt Nam, trong Tết Mậu Thân 1968, tại Huế, quân chính quy Bắc Việt Nam, Việt Cộng, và quân của Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam Việt Nam đã giết hàng ngàn người dân vô tội.

Vì một số lý do, trong đó kể cả sự gian dối, vụ Haditha bị coi là một thảm kịch chiến tranh có thể chấp nhận được. Cuộc điều tra duy nhất không tìm thấy gì sai trái, và đổ lỗi cho “kẻ thù vô đạo đức” về mọi thứ. Báo cáo cho biết vụ việc là một “nghiên cứu tình huống” minh họa “những thất bại đơn giản có thể dẫn đến kết quả thảm khốc như thế nào.” Sau khi tàn sát 24 thường dân, nhiều hơn cả vụ xả súng ở Quảng trường Nisour, quân đội đã lặng lẽ hủy bỏ mọi cáo buộc chống lại Thủy Quân Lục Chiến ngoại trừ chỉ huy đội, Trung sĩ Frank D. Wuterich, người đã được tuyên trắng án trong một phiên tòa quân sự. Thế giới không chú ý vì nó không thấy gì sai.

Cả Nisour và Haditha, Mậu Thân Huế, Mỹ Lai đều là những tội ác, nhưng phản ứng khác nhau: Lính đánh thuê là đồ tể trong khi binh lính,Thủy Quân Lục Chiến Mỹ hay Việt Cộng lại được chính quyền dượng thời lấp liếm xóa tội. Đây là một định kiến phi lý. Giết người là giết người, bất kể loại chiến binh nào bóp cò. Những vụ giết người như vụ Haditha hay vụ Mậu Thân Huế của quân đội cộng sản Việt Nam đã bị chính quyền thay đổi.

Vụ mâu Thân Huế, chính phủ cộng sản Việt Nam lúc đầu giả vờ như không biết, sau dổ lỗi cho không quân và pháo binh Mỹ bắn bừa bãi giết dân lành. Tuần trước thủ tướng chính phủ đến Huế làm lễ tưởng niệm thương binh tử sĩ Huế, không đả động gì đến những người dân lành chết trong chiến tranh dưới tay các đồng chí của đảng cộng sản.

Lính đánh thuê thời trung cổ

Trong thời trung cổ tại châu Âu, lính đánh thuê đã thực hiện nhiều hành vi không đạo đức và tội ác trong các cuộc chiến tranh và xung đột. Dưới đây là một số ví dụ về những tội ác của lính đánh thuê thời trung cổ:

Sack of Magdeburg (1631)

 Cuộc tấn công, giết chóc dân chúng, và cướp phá Magdeburg là một trong những sự kiện đáng kinh ngạc và tàn bạo nhất trong Cuộc chiến Ba Mươi Năm (1618-1648), một cuộc chiến đấu chính trị và quân sự diễn ra ở Trung Âu vào thế kỷ 17.

Vào ngày 20 tháng 5 năm 1631, quân đội của Tilly, một tướng quân Áo, do tu sĩ Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim hỗ trợ, đã tấn công thành phố Magdeburg, một trong những thành trì quan trọng của đế chế Thụy Điển. Sau một thời gian bế tắc trong cuộc chiến, thành phố đã đầu hàng.

Sau khi thành phố đầu hàng, quân đội lính đánh thuê bất ngờ thực hiện một cuộc tấn công dã man và tàn bạo. Hàng ngàn dân thường bị giết chết, bị cưỡng hiếp và thành phố bị hủy hoại một cách dã man hoàn toàn. Cảnh tượng tàn khốc này đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lịch sử, được gọi là “Magdeburg’s Wedding” vì sự tàn bạo và tàn ác tại hiện trường.

Massacre at Cesena (1377) 

Sự kiện Massacre at Cesena, còn được gọi là “Thảm sát Cesena,” xảy ra vào năm 1377 trong Cuộc Chiến Năm Anh Em ở Ý, một cuộc chiến xảy ra trong thời kỳ Đế chế La Mã Thần Thánh, đánh dấu sự cạnh tranh giữa hai nhà Papal States (*) và Visconti ở Italia.

Trong năm 1377, Giáo Hoàng Gregory XI đã gửi quân đội dưới quyền của Ngài đến Robert, Công tước của Geneva, để chinh phục thành phố Cesena, một thành phố quan trọng nằm ở vùng Emilia-Romagna, Italia. Thành phố này được kiểm soát bởi các nhà thống trị phi chính thức và đang ủng hộ Visconti.

Khi quân đội của Robert tiến vào Cesena, họ phải đối mặt với sự kháng cự của dân địa phương và các binh lính gác cổng thành. Thất bại ban đầu của cuộc tấn công đã gây ra sự thù hận và cay đắng trong lòng bọn đánh thuê người Genoa. Khi cuối cùng họ chiếm được thành phố, quân đội Robert đã thực hiện một cuộc tấn công tàn bạo với những hành động thảm sát tàn ác và cướp bóc ‘chiến lợi phẩm’.

Dưới sự chỉ huy của Robert, hàng nghìn người dân vô tội, bao gồm cả phụ nữ, trẻ em và người già, đã bị giết chết. Đám đông dân địa phương đã tìm kiếm sự che chở tại nhà thờ nhưng không thoát khỏi cuộc tấn công tàn bạo này. Thảm sát Cesena đã để lại cảnh tượng đáng sợ, Nhiều người chỉ trích những hành động thảm sát và lạm dụng quyền lực của quân đội đối với dân thường.

Trong cuộc chiến Năm Anh Em ở Ý, quân đội đánh thuê không thuộc bên nào trong hai phe chính đang đấu tranh, tức là Papal States và gia đình Visconti. Thay vào đó, quân đội đánh thuê được tuyển dụng và thuê bởi phe thứ ba, trong trường hợp này là Giáo hoàng Gregory XI.

Giáo hoàng Gregory XI của Công giáo Rôma đã tuyển dụng một số lực lượng đánh thuê để hỗ trợ và bổ sung cho quân đội của mình trong cuộc chiến này ở Ý. Robert, Công tước của Geneva, là một tướng quân nổi tiếng của quân đội đánh thuê, đã được Giáo hoàng thuê để tiến hành cuộc tấn công thành phố Cesena và chinh phục nó từ tay gia đình Visconti.

The White Company (1346)

Đơn vị này đã tham gia vào nhiều cuộc chiến tranh và xâm lược và được biết đến với những cuộc tấn công dã man và hành vi không đạo đức trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.

The White Company, cũng được biết đến là Compagnia Bianca, là một lực lượng quân đội đánh thuê của Anh hoạt động trong thế kỷ 14. Trong thời gian này, nhiều lực lượng quân đội đánh thuê đã tham gia vào các cuộc xung đột ở châu Âu, và The White Company không phải là ngoại lệ. Họ tham gia vào nhiều cuộc chiến và tàn sát hàng ngàn người dân trong các cuộc chiến trong những vụ tấn công. Trong một số cuộc tấn công, họ đã thực hiện các hành động tàn bạo, giết chết và cưỡng bức dân thường, tàn phá các làng và thành phố, cướp bóc tài sản và phá hủy tài sản của người dân. Những hành động này đã khiến họ trở thành những kẻ thù đăng sợ của người dân. Danh tiếng của The White Company đã bị hủy hoại bởi các tội ác và hành vi tàn ác của họ.

Một trong những vụ cướp chiến lợi phẩm của lính đánh thuê được cho là tàn bạo và thu được nhiều nhất trong lịch sử là “Sack of Constantinople” (Cướp Constantinople) vào năm 1204 trong thời kỳ Thập tự chinh (The Fourth Crusade).

Trong Thập Tự Chinh, các quốc gia châu Âu đã tập hợp những quân đoàn mang dấu hiệu chữ thập nhằm chiếm lĩnh các vùng đất Hồi giáo tại Trung Đông. Tuy nhiên, dưới sự chỉ huy không đủ kỷ luật và quyết tâm, thay vì tiến về Trung Đông, những đám thập tự chinh đã chọn tấn công và chiếm đóng Constantinople, một trong những thành trì lớn nhất của Đế quốc Byzantine.

Vào ngày 12 tháng 4 năm 1204, quân đoàn thập tự chinh đã tấn công và chiếm đóng thành phố Constantinople. Trong cuộc cướp, phá các quân đoàn đã thực hiện những hành động tàn bạo và tàn phá khủng khiếp. Hàng ngàn dân thường bị giết chết, bị cưỡng hiếp, và các tài sản, tư trang, bảo vật văn hóa cổ đại của Đế quốc Byzantine đã bị cướp bỏ một cách hung hãn.

Cướp Constantinople đã gây ra một cú sốc lớn trong lịch sử và bị xem là một trong những biểu tượng cho sự tàn bạo của lính đánh thuê trong quá khứ. Nó đã tước đi những di sản văn hóa và lịch sử quý giá của một vùng đất và gây ra sự phản đối và chỉ trích về hành vi không đạo đức của lính đánh thuê.

Việc sử dụng lính đánh thuê trong các hoạt động quân sự không chỉ áp dụng cho các quốc gia và tổ chức phi quân đội, mà cũng có thể được áp dụng bởi các nhóm phi quân đội, bao gồm cả các nhóm có mục tiêu Hồi giáo. đã có một số sự kiện được báo cáo liên quan đến các nhóm phi quân đội Hồi giáo thực hiện những hành động tàn bạo và tội ác trong các xung đột và cuộc chiến. Một số trong số những nhóm này có thể có liên quan đến lính đánh thuê hoặc công ty quân đội tư nhân.

Những tội ác của lính đánh thuê thời trung cổ và hiện đại đã gây ra sự chú ý và phản đối trong thời đại của họ và vẫn là đề tài gây tranh cãi trong lịch sử hiện đại. Điều này cũng là một trong những lý do vì sao việc sử dụng lính đánh thuê đã gây ra nhiều tranh cãi và đòi hỏi sự chú ý và giám sát cẩn thận từ cộng đồng quốc tế.

 

_______________

Tham khảo

https://ndupress.ndu.edu/Media/News/Article/2031922/mercenaries-and-war-understanding-private-armies-today/

https://www.britannica.com/topic/mercenary

(*)Papal States Các Quốc gia Giáo hoàng, còn được gọi là Cộng hòa Saint Peter hoặc các Quốc gia Giáo hội, Stati Pontifici hoặc Stati della Chiesa của Ý, các lãnh thổ ở miền trung nước Ý mà giáo hoàng có chủ quyền từ năm 756 đến 1870. Bao gồm các vùng hiện đại của Ý là Lazio (Latium), Umbria, Marche và một phần của Emilia-Romagna, mặc dù phạm vi lãnh thổ, cùng với mức độ kiểm soát của giáo hoàng, thay đổi qua nhiều thế kỷ.

 

---