Hà Nguyễn – Cát Tường
(VNTB) – Luật sư vẫn chỉ là “độc lập” ở ý nghĩa mỹ từ son phấn cho nền tư pháp xã hội chủ nghĩa.
Cán bộ điều tra, thẩm phán toà án, kiểm sát viên về hưu chuyển sang hành nghề luật sư. Đây là vốn quý của Đảng. Vì số này 100% là đảng viên. Họ là nòng cốt của Đoàn Luật sư các địa phương.
Trong khía cạnh nào đó, họ không phải là luật sư chuyên nghiệp, vì thù lao luật sư không phải là nguồn thu nhập duy nhất của họ. Xét về công trạng, họ góp phần đáng kể xây dựng mối quan hệ với các cơ quan tiến hành tố tụng. Bởi ra toà họ, rất có thể họ vẫn thói quen mang dây lưng công an, nhưng đeo huy hiệu luật sư.
“Luật sư có nghĩa vụ và trách nhiệm bảo vệ tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức; đồng thời bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích chính đáng của Nhà nước”.
Đó là phát biểu chỉ đạo của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc – Trưởng ban Chỉ đạo cải cách Tư pháp Trung ương, tại Đại hội đại biểu luật sư toàn quốc lần thứ III, ngày 26-12-2021.
“Đội ngũ Luật sư Việt Nam nguyện phấn đấu và thực hiện nghiêm túc các quy định của Hiến pháp, pháp luật, Điều lệ Liên đoàn Luật sư Việt Nam, theo đúng tinh thần của Chủ tịch nước đã chỉ đạo để góp phần vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa, không phụ lòng tin, sự quan tâm hỗ trợ của Đảng, Nhà nước với Liên đoàn Luật sư Việt Nam” – ông Đỗ Ngọc Thịnh – Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, đã có đoạn phát biểu như vậy trong “tiếp thu chỉ đạo của Chủ tịch nước”.
Đại hội đại biểu luật sư toàn quốc đã bầu ra 31 ủy viên Hội đồng Luật sư toàn quốc nhiệm kỳ III trên tổng số 94 ủy viên Hội đồng Luật sư toàn quốc; trong đó có 63 ủy viên Hội đồng Luật sư toàn quốc đương nhiên là Chủ nhiệm của 63 Đoàn Luật sư.
Hội đồng Luật sư toàn quốc đã bầu ra 21 ủy viên Ban Thường vụ Liên đoàn; bầu Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam nhiệm kỳ III là luật sư Đỗ Ngọc Thịnh – người mà trên cương vị là đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa, khi góp ý về dự thảo Luật Đặc xá đã cho rằng, thời điểm đặc xá nhân ngày lễ lớn nên quy định chỉ đặc xá vào năm chẵn, nếu áp dụng rộng quá sẽ làm mất ý nghĩa đặc xá, và chỉ nên áp dụng đặc xá với những đối tượng nhất định, không nên quy định đặc xá các tội xâm phạm an ninh quốc gia, tội phạm khủng bố.
Hội đồng Luật sư toàn quốc đã bầu ra các Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, gồm các luật sư: Phan Trung Hoài, Nguyễn Thị Quỳnh Anh, Lưu Tiến Dũng, Nguyễn Hải Nam, Đào Ngọc Chuyền.
Theo báo cáo của Liên đoàn Luật sư Việt Nam, hiện cả nước có hơn 16.000 luật sư, hơn 4.000 tổ chức hành nghề luật sư. Thế nhưng nếu xét về chuyện luật sư có quyền ‘độc lập’ hay không, thì đó vẫn là việc còn nhiều tranh luận.
Trở lại với yêu cầu của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, là luật sư còn phải đồng thời bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích chính đáng của Nhà nước.
Thử hỏi làm cách nào để luật sư vừa bảo vệ quyền lợi pháp lý của thân chủ, vừa đồng thời bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa cùng với cái mệnh đề chung chung mang tên “lợi ích chính đáng của Nhà nước”?
Sở dĩ không thể đủ sức bảo vệ “3 trong 1” như yêu cầu, rất đơn giản đó là vì địa vị pháp lý, tư cách tham gia tố tụng của luật sư đến nay vẫn chưa bình đẳng với người tiến hành tố tụng.
Luật sư hoàn toàn phụ thuộc vào sự đồng thuận hay không của cơ quan tiến hành tố tụng trong việc điều tra, thu thập chứng cứ khi bảo vệ cho thân chủ. Do đó một khi chưa coi luật sư như một chức danh tư pháp bình đẳng độc lập về thẩm quyền và thực thi các quyền, nghĩa vụ với người tiến hành tố tụng khác, thì luật sư vẫn chỉ là “độc lập” của dừng lại ở ý nghĩa mỹ từ son phấn cho nền tư pháp xã hội chủ nghĩa.