Triệu Tử Long
(VNTB) – Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tuần này thăm ba nước Đông Nam Á Singapore, Việt Nam và Philippines, trong đó ông dừng chân ở Việt Nam ngày 28 – 29/7.
Sở dĩ gọi là ‘tái khởi động’ vì trước đó Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin vốn có kế hoạch dừng chân ở Việt Nam trước khi tham dự Đối thoại Shangri-la ở Singapore ngày 4 – 5/6. Tuy nhiên, chuyến đi này bị hủy do Covid-19.
Việt Nam là điểm dừng chân thứ hai trong chuyến công du Đông Nam Á của Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin. Sau khi rời Alaska, ông Austin đã tới và tham dự sự kiện ở Singapore hôm 27/7. Sau khi thăm Việt Nam, theo lịch trình, ông Lloyd Austin sẽ tới Philippines. Điểm dừng chân của ông Austin tại Philippines được cho là quan trọng nhất, vì Washington muốn gia hạn thỏa thuận cho phép nước này đóng quân tại Philippines lâu dài.
Trong bài phát biểu quan trọng đầu tiên về an ninh ở Đông Nam Á và sự trỗi dậy của Trung Quốc, người đứng đầu Lầu Năm Góc cho biết Mỹ cam kết đảm bảo một khu vực tự do, mở và dựa trên luật pháp. Đồng thời, ông Austin công khai chỉ trích Trung Quốc khi phát biểu từ khách sạn Fullerton (Singapore) tối 27/7: “Yêu sách của Bắc Kinh đối với phần lớn biển Đông không có cơ sở dựa trên luật pháp quốc tế”.
Ông Austin tuyên bố Mỹ cam kết tránh xung đột với Trung Quốc: “Những khác biệt và tranh chấp này là có thật. Chúng tôi sẽ không nao núng khi lợi ích của chúng tôi bị đe dọa nhưng chúng tôi không muốn thấy đối đầu. Tôi cam kết theo đuổi mối quan hệ mang tính xây dựng, ổn định với Trung Quốc, bao gồm cả việc liên lạc với Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA). Cả hai nước đều có sức mạnh quân sự ấn tượng. Nhưng chúng tôi không định xung đột với Trung Quốc”.
Bộ trưởng Lloyd Austin là quan chức cấp cao đầu tiên trong chính quyền Tổng thống Joe Biden tới thăm Đông Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng.
Giới quan sát khu vực nhận định đây là chuyến thăm quan trọng, thể hiện cam kết của Mỹ với khu vực Đông Nam Á, và rộng hơn là Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Phát biểu với báo chí ngày 19/7, người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby khẳng định: “Chuyến thăm của Bộ trưởng Austin sẽ thể hiện tầm quan trọng được chính quyền Biden-Harris đặt lên Đông Nam Á và ASEAN như một phần cốt yếu của cấu trúc Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (Indo-Pacific).
Chuyến đi này sẽ đánh dấu cam kết bền vững của Mỹ đối với khu vực, và lợi ích của chúng tôi trong việc duy trì trật tự quốc tế dựa trên quy tắc tại khu vực và thúc đẩy tính trung tâm của ASEAN”.
Còn theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng, chuyến thăm tiếp tục góp phần tăng cường quan hệ hữu nghị, tin cậy giữa nhân dân và quân đội hai nước, triển khai các nội dung hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng đã ký giữa hai Bộ Quốc phòng và thỏa thuận của lãnh đạo cấp cao hai nước, góp phần vào khuôn khổ đối tác toàn diện Việt Nam – Mỹ.
Ngay trước chuyến thăm của Bộ trưởng Austin, Việt Nam đã tiếp nhận hơn 3 triệu liều vaccine COVID-19 được phía Mỹ hỗ trợ thông qua cơ chế COVAX để sử dụng khẩn cấp cho chiến dịch tiêm chủng quốc gia. Tính đến nay, Mỹ đã hỗ trợ Việt Nam hơn 5 triệu liều vaccine Moderna trong tổng số 23 triệu liều dành cho 20 nước và vùng lãnh thổ Châu Á.
Ông Austin được đánh giá là người trung thành với các chiến lược của Tổng thống Joe Biden, trong đó có chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Tháng 7 này, trong quan hệ Việt – Mỹ có nhiều điểm đáng chú ý. Đây không chỉ là tháng kỷ niệm thiết lập quan hệ (11-7-1995) mà còn có một số việc lớn trùng hợp diễn ra: Mỹ và Việt Nam đạt thỏa thuận xử lý vấn đề “thao túng tiền tệ” và Cơ quan Đại diện thương mại Mỹ (USTR) quyết định không áp dụng bất kỳ biện pháp hạn chế thương mại nào với Việt Nam. Đây là điều rất quan trọng.
Cũng trong tháng 7, tàu lớp Hamilton thứ 2 do Mỹ tặng Cảnh sát biển Việt Nam (CSB 8021) cũng đã về đến Việt Nam.
Quan hệ Quốc phòng Việt Nam – Mỹ tiếp tục được thúc đẩy trên các mặt, song phương và đa phương. Trong những năm gần đây, các Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đều đi thăm Việt Nam, như: Bộ trưởng Ashton Carter (6-2015, hai bên ký Tuyên bố Tầm nhìn hợp tác quốc phòng); Bộ trưởng Mark T. Esper (11-2019); Bộ trưởng James Mattis (1-2018, sau đó có chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của một tàu sân bay Mỹ vào tháng 3-2918)… Và, lần này là chuyến đi này của Bộ trưởng Austin.
“Sau tất cả, Việt Nam và Mỹ đều nhất trí rằng chúng tôi không yêu cầu các nước trong khu vực phải chọn phe. Thay vào đó là kêu gọi các bên lựa chọn và củng cố hệ thống quốc tế, luật pháp quốc tế” – đại tá Thomas Stevenson, tùy viên quốc phòng thuộc Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam, chia sẻ về mục tiêu, ý nghĩa chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Austin đối với quan hệ song phương Việt – Mỹ, cũng như chính sách của Washington trong khu vực.