Ghi chép của Ngọc Lan
(VNTB) – Con số thu ngân sách vượt dự toán cả năm trong 11 tháng hoàn toàn trái ngược với tốc độ tăng trưởng GDP.
Ngân sách là của cả quốc gia, không riêng gì của Bộ tài chính. Nếu tăng thu/ tăng chi đúng hướng thì tốt. Nếu ngược lại, không đúng hướng, không phản ánh sát bối cảnh thực tế thì cần phải xem lại năng lực điều hành? Chỉ riêng việc yêu cầu giảm giá xăng không thôi là đã thấy rõ sự “ngược dòng” trong điều hành chính sách tài chính.
Chuyên gia về thống kê, ông Bùi Trinh cho rằng cần làm rõ vì sao Bộ Tài chính mới đây hồ hởi thông báo là lũy kế thu ngân sách nhà nước 11 tháng đầu năm 2021 ước đạt 1.389,2 ngàn tỷ đồng, bằng 103,4% dự toán, tăng 8,9% so với cùng kỳ năm 2020.
Con số thu ngân sách vượt dự toán cả năm trong 11 tháng hoàn toàn trái ngược với tốc độ tăng trưởng GDP. Tăng trưởng GDP quý 3 âm 6,17%, mức thấp nhất trong lịch sử ngành thống kê và nếu tính chung chín tháng năm 2021 thì tăng trưởng GDP cũng chỉ đạt 1,47%, thấp nhất trong cùng kỳ nhiều năm qua.
“Lần đầu tiên trong lịch sử của thành phố từ giai đoạn đổi mới, kinh tế thành phố tăng trưởng âm 6,78%, trong khi kế hoạch đề ra là tăng trưởng 6%”, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên nhìn nhận.
Câu chuyện tăng trưởng âm được chính người quyền lực bậc nhất TP.HCM công khai đưa ra vào chiều 1-12-2021, tại hội nghị Thành ủy mở rộng lần thứ 10.
Theo Bí thư Nguyễn Văn Nên, sau gần 5 tháng dịch giã với chính sách ‘zero Covid’, thành phố chịu nhiều tổn thất nặng nề; nhiều người không thể vượt qua; các mặt của đời sống, kinh tế – xã hội bị ảnh hướng rất nghiêm trọng.
Chuyên gia thống kê Bùi Trinh biện giải như sau về con số thành tích nêu ở phần đầu bài viết này của Bộ Tài chính: Thuế trong GDP chỉ bao gồm những khoản thuế mang tính gián thu, mà ngày nay cơ quan thống kê Việt Nam đặt tên cho giống với Hệ thống các tài khoản Quốc gia phiên bản 2008 của Liên Hiệp quốc là thuế sản phẩm.
Thuế sản phẩm ở đây cơ bản bao gồm thuế giá trị gia tăng, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt. Theo quy định chung của quốc tế, các khoản thuế trực thu như thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp, thu từ bán đất… không nằm trong tài khoản sản xuất và không được tính vào GDP.
Tại một số nước phát triển, khi nền kinh tế phục hồi trở lại thì giá cả cũng có xu hướng tăng lên. Ở Việt Nam, thời gian qua nền kinh tế nhìn từ phía cung dường như cũng đang trên đà phục hồi. Sản xuất công nghiệp trong tháng 11 tiếp tục khởi sắc khi các địa phương trên cả nước thực hiện Nghị quyết 128/NQ-CP của Chính phủ về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19. Chỉ số sản xuất công nghiệp tính chung 11 tháng năm 2021 ước tính tăng 3,6% so với cùng kỳ năm trước (cao hơn tốc độ tăng 3% của cùng kỳ năm 2020).
Tuy nhiên, nếu nhìn từ phía cầu sẽ thấy tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 11-2021 ước tính tăng 6,2% so với tháng trước và giảm 12,2% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 11 tháng năm 2021 giảm 8,7% so với cùng kỳ năm trước; nếu loại trừ yếu tố giá thì giảm 10,4% (cùng kỳ năm 2020 giảm 3,8%).
“Số liệu quá khứ cho thấy tiêu dùng cuối cùng của hộ gia đình chiếm khoảng 68% GDP. Do đó, với sự sụt giảm về tổng mức bán lẻ như trên, rất khó để GDP cả năm tăng quá 2,5%” – ông Bùi Trinh kết luận và chua chát nói thêm rằng, “Việc thu ngân sách tăng cao trong khi cầu tiêu dùng đang giảm mạnh cũng chẳng phải là một thành tích để tự hào. Thậm chí nó còn khiến cho doanh nghiệp và người dân có cảm giác như đang bị tận thu, trong khi điều cần làm là nâng đỡ phía cung, tránh lạm thu thông qua thanh tra, kiểm tra và đưa ra những chính sách tùy tiện làm doanh nghiệp đã khó khăn còn khó khăn hơn”.