Ngày 5/1/2025, đội tuyển Việt Nam sẽ vào chung kết với đội tuyển Thái Lan trong giải Đông Nam Á 2024, với VN có vẻ ham muốn thắng giải hơn, là đội có phần năng động hơn và là đội ít mất năng lực hơn sau vòng bán kết.
Với Nguyễn Xuân Son ở hàng tiền đạo và dưới sự dẫn dắt của huấn luyện viên Hàn quốc Kim Sang-sik, các cầu thủ đội tuyển nhà chơi với năng lực cao trong các trận đấu giữa Singapore-VN (0-2), VN-Singapore (3-1) và VN-Miến Điện (5-0). Các trận này có phần hấp dẫn hơn và có vẻ rất dễ tin là VN rồi cũng ghi bàn, và việc đó chỉ là vấn đề khi nào trong trận đấu mà thôi. Việc VN ghi bàn vào những phút chót trong trận Singapore-VN (0-2) làm trận đấu này rất hay, căng thẳng và bất ngờ.
Tôi thấy Phạm Minh Chính và các chóp bu trong đảng có mặt và cỗ vũ đội tuyển quốc gia, với ham muốn hiện rõ trên nét mặt của Chính vào những phút quyết định trong trận VN-Singapore (3-1). Một câu hỏi đáng đặt ra là liệu lòng ham muốn và sự cổ vũ của Chính có đủ không trong vai trò của một người lãnh đạo đất nước.
Tôi ở xa nên hiểu biết về tình trạng đá banh bên nhà rất hạn chế, chỉ xin đóng góp một vài ý kiến thô thiển của một khán giả theo dõi những trận đấu trong giải Đông Nam Á 2024.
Chức năng của một người là những trạng thái khác nhau của việc “sống và làm” mà người ấy có thể đạt được, chẳng hạn như được nuôi dưỡng tốt, được giáo dục tốt hoặc tham gia vào đời sống cộng đồng. [1]
Có một số chức năng thường được nhắc đến cho một cầu thủ đá banh. Về mặt thể chất, một cầu thủ muốn có thể chất tốt, họ muốn duy trì sức bền, sức mạnh và sự nhanh nhẹn của tim mạch ở mức độ cao. Người đó muốn ăn uống tốt, tuân theo chế độ ăn uống cân bằng để hỗ trợ hoạt động thể thao và phục hồi. Anh ta (hay cô ta) muốn không bị chấn thương, duy trì sức khỏe tốt và tránh những chấn thương có thể làm giảm hiệu suất sống và làm của một cầu thủ.
Về mặt tinh thần, người đó muốn có tinh thần kiên cường, phát triển khả năng đối phó với căng thẳng và áp lực trong các trận đấu và tập luyện. Người đó muốn có tâm lý tốt, duy trì sức khỏe tinh thần tốt và tư duy tích cực. Anh ấy (cô ấy) muốn đạt được trạng thái tập trung trong quá trình tập luyện và thi đấu.
Về mặt chức năng xã hội, anh ấy muốn tham gia vào các hoạt động của đội, là thành viên tích cực của đội cả trong và ngoài sân cỏ.
Anh ấy muốn giao tiếp hiệu quả, có thể tương tác và phối hợp với đồng đội và huấn luyện viên. Anh ấy muốn đóng góp cho cộng đồng, tham gia phục vụ cộng đồng hoặc trở thành hình mẫu cho các vận động viên trẻ.
Về chức năng chuyên môn, anh ấy muốn có tay nghề cao, phát triển và duy trì các kỹ năng và kỹ thuật bóng đá ở trình độ cao. Anh ấy muốn nhận thức về mặt chiến thuật, hiểu và thực hiện các chiến lược và chiến thuật trong trò chơi. Anh ấy muốn có khả năng thích nghi với các phong cách chơi, vị trí hoặc động lực khác nhau của đội.
Về chức năng chăm sóc sức khỏe, anh ấy muốn đạt được chất lượng giấc ngủ tốt, ngủ đủ giấc và thư thái để hỗ trợ quá trình phục hồi và hoạt động. Anh ấy muốn kiểm soát sự mệt mỏi, có thể phục hồi hiệu quả giữa các buổi tập và trận đấu. Anh ấy muốn duy trì sức khỏe cơ bắp, giảm thiểu đau nhức cơ bắp và tối ưu hóa quá trình phục hồi.
Các chức năng này đóng góp chung vào năng lực tổng thể của một cầu thủ bóng đá, cho phép họ thể hiện tốt nhất và đạt được nguyện vọng trong môn thể thao này. Điều quan trọng cần lưu ý là các chức năng này được kết nối với nhau và những cải tiến trong một lĩnh vực thường tác động tích cực đến các lĩnh vực khác.
Năng lực thể hiện những quyền tự do hoặc cơ hội thực sự, thực chất mà các cá nhân cần có để đạt được những chức năng có giá trị. Sự khác biệt giữa chức năng và năng lực là rất quan trọng. Trong khi chức năng là những thành tựu thực tế thì năng lực thể hiện sự tự do để đạt được những chức năng đó. [1]
Các tổ chức xã hội nhằm tối đa hóa năng lực của các cầu thủ chủ yếu tập trung vào hệ thống phát triển thanh thiếu niên toàn diện và các cơ cấu hỗ trợ bóng đá quốc gia. Đức và Vương quốc Anh đã xuất sắc trong lĩnh vực này nhờ các chương trình được tổ chức tốt và thực hiện một cách chiến lược.
Học viện trẻ: Đây là nền tảng để phát triển tài năng trẻ. Hệ thống học viện toàn quốc của Đức, do DFB (Deutscher Fußball-Bund) triển khai, nhấn mạnh vào việc phát triển tài năng trong nước. Tương tự, Kế hoạch Hiệu suất Cầu thủ Ưu tú (EPPP) của Vương quốc Anh đã thay đổi lộ trình phát triển cầu thủ Anh.
Các hiệp hội bóng đá quốc gia: Các tổ chức như DFB ở Đức và EPPP ở Anh đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập các tiêu chuẩn, thực hiện các chương trình phát triển và điều phối các nỗ lực trên toàn quốc.
Các câu lạc bộ chuyên nghiệp: Các câu lạc bộ như Bundesliga ở Đức được yêu cầu vận hành các học viện đào tạo được quản lý tập trung, đầu tư đáng kể vào phát triển đội trẻ.
Hệ thống giáo dục huấn luyện viên: Cả hai nước đều đầu tư rất nhiều vào giáo dục huấn luyện viên. Ví dụ, Đức có 28.400 huấn luyện viên có giấy phép B, 5.500 huấn luyện viên có giấy phép A và 1.070 huấn luyện viên có giấy phép Pro, vượt xa nhiều quốc gia khác.
Các trung tâm đào tạo khu vực: Đức đã thành lập 366 cơ sở huấn luyện khu vực, nơi các huấn luyện viên chuyên nghiệp đào tạo những cá nhân có triển vọng trong tương lai.
Những nước như Đức và Anh phản ứng linh hoạt trước kết quả các cuộc thi đấu quan trọng.
Phản ứng chiến lược trước thất bại: Cả hai nước đều thực hiện cải cách toàn diện sau màn trình diễn đáng thất vọng ở các giải đấu lớn. Cuộc đại tu của Đức diễn ra sau Euro 2000, trong khi EPPP của Anh phản ứng trước những thất bại năm 2008 và 2010.
Đầu tư tài chính đáng kể: Đức đã đầu tư hơn 96 triệu euro hàng năm vào bóng đá trẻ. Vương quốc Anh cũng đã đầu tư đáng kể thông qua EPPP.
Cách tiếp cận toàn diện: Các quốc gia này tập trung vào việc phát triển không chỉ các kỹ năng kỹ thuật mà còn cả các khía cạnh thể chất, tinh thần và xã hội của người chơi.
Nhấn mạnh vào tài năng cây nhà lá vườn: Cả hai hệ thống đều ưu tiên phát triển tài năng địa phương, đảm bảo nguồn cầu thủ ổn định cho các đội tuyển quốc gia.
Sự liên kết giữa các câu lạc bộ và các mục tiêu quốc gia: Có sự hợp tác chặt chẽ giữa các câu lạc bộ chuyên nghiệp và hiệp hội bóng đá quốc gia ở cả hai nước.
Tập trung vào sự phát triển phù hợp với lứa tuổi: Đức gần đây đã đưa ra các quy định mới cho bóng đá dưới 11 tuổi, nhấn mạnh vào niềm vui và cách tiếp cận lấy cầu thủ làm trung tâm.
Đánh giá và điều chỉnh liên tục: Cả hai hệ thống đều được xem xét và cập nhật thường xuyên để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng và kết hợp những hiểu biết mới trong quá trình phát triển người chơi.
Những thể chế và cách tiếp cận này đã tạo ra môi trường nơi các cầu thủ trẻ có quyền tự do và cơ hội thực sự để đạt được những chức năng có giá trị, từ đó phát huy tối đa khả năng thực sự của họ trong bóng đá. Thành công của những hệ thống này thể hiện rõ ở chất lượng đào tạo cầu thủ và thành tích của các đội tuyển quốc gia trong những năm gần đây.
Chấn thương tâm lý ở quê nhà
Ở Việt Nam, có những vấn đề trong việc nâng cao chức năng và năng lực của cầu thủ. Mặc dù đã có những cải thiện gần đây nhưng nhiều cơ sở bóng đá vẫn cần được nâng cấp nghiêm trọng, bao gồm các trung tâm đào tạo và sân vận động. Cơ cấu giải đấu dường như ưu tiên đội tuyển quốc gia hơn là phát triển câu lạc bộ, với các vấn đề như một chủ sở hữu kiểm soát nhiều đội. Mặc dù gần đây đã có những nỗ lực để phát triển bóng đá cơ sở nhưng trong lịch sử bóng đá ở quê nhà vẫn thiếu hệ thống phát triển thanh thiếu niên toàn diện.
Ở quê nhà, khả năng giải quyết vấn đề bị suy giảm trầm trọng từ suy nghĩ một chiều. Tôi thấy Phạm Minh Chính và các chóp bu trong đảng có mặt và cỗ vũ đội tuyển quốc gia. Họ có vẻ rất háo hức mong đội nhà làm bàn và thắng.
Theo tôi nghĩ, việc hạn chế các kỹ năng tư duy phản biện mà lãnh đạo áp đặt lên dân là con dao hai lưỡi. Nó ngăn chặn việc đào tạo khả năng sáng tạo của người dân, bao gồm cả những cầu thủ mọi nơi. Hơn nữa, nó đào tạo một hệ thống lãnh đạo một chiều, cản trở khả năng của lãnh đạo lớn nhỏ trong việc phân tích các vấn đề phức tạp và phát triển các giải pháp đổi mới. Hạn chế này có thể dẫn đến các phương pháp giải quyết vấn đề không hiệu quả và kết quả không tối ưu.
Tự do là yếu tố mang tính nguyên tắc quyết định sáng kiến cá nhân và hiệu quả xã hội. Tự do tốt chủ yếu vì nó nâng cao khả năng tự giúp đỡ của cá nhân, một đặc tính mà các thể chế dân chủ mô tả là ‘đặc tính đại diện’ của cá nhân. Khái niệm tự do tuy có vẻ rất xa lạ trong một bài bình luận về bóng đá, nhưng nó lại quan trọng trong việc cấu thành nền tảng của từng người, bao gồm cả cầu thủ bóng đá. [1]
Với huấn luyện viên Kim Sang-sik và tiền đạo Nguyễn Xuân Son, các cầu thủ của đội tuyển quốc gia hoàn thành chức năng của từng vị trí với năng lực gần như tiềm tàng, càng về lâu trong trận đấu càng bền bỉ, nhất là những lúc thay người và luân chuyển tốt cầu thủ vào những thời điểm thật hoàn hảo.
Bài học ở đây theo tôi nghĩ là nếu chúng ta không bị kèm bởi thể chế tào lao hiện tại, đất nước sẽ có khả năng tranh đua rất mạnh so với các nước trong khu vực, và trong nhiều lãnh vực, vượt trội ở Đông Nam Á. Việc đầu tiên là chúc đội tuyển quốc gia nhiều năng lực trong trận chung kết, thắng hay thua không thành vấn đề, các cầu thủ đội Việt Nam năm nay là hình mẫu để hoàn thiện cả chức năng và năng lực của một đội vô địch.
_____________________
Tham khảo: