Cát Tường
(VNTB) – Ca sĩ Vy Oanh đề nghị không tiếp tục giải quyết Đơn tố giác của ông Nguyễn Quang Tuấn, do ông Tuấn không phải là chủ thể có quyền tố giác tội phạm quy định tại Điều 331 Bộ luật hình sự.
Ông Nguyễn Quang Tuấn “tố giác” chứ không “tố cáo”
Theo đó, ông Nguyễn Quang Tuấn tố giác bà Nguyễn Thị Mỹ Oanh (ca sĩ Vy Oanh) về hành vi lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân bà Nguyễn Phương Hằng (mẹ của ông Tuấn).
Trước đó, ông Tuấn đã gửi đơn tố giác 35 cá nhân, trong đó có bà Đặng Thị Hàn Ni, ông Trần Văn Sỹ, bà Nguyễn Thị Mỹ Oanh và một số nghệ sĩ có tiếng khác…
Ngày 24-3, ca sĩ Vy Oanh cho biết đã gửi đơn khiếu nại đến Công an TP.HCM, Viện kiểm sát nhân dân TP.HCM và các cơ quan chức năng về việc bị ông Nguyễn Quang Tuấn tố giác lợi dụng quyền tự do dân chủ, xâm phạm đến lợi ích của bà Nguyễn Phương Hằng.
Ca sĩ Vy Oanh nói rằng bà Hằng chưa từng có đơn tố giác ca sĩ Vy Oanh về những hành vi xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của bà Hằng như trong đơn ông Tuấn nêu.
“Bà Hằng đã thành niên, mặc dù bà đang bị tạm giam nhưng chưa có Quyết định của tòa án tuyên bố về việc bà bị mất hay hạn chế năng lực hành vi dân sự. Vì vậy, bà Hằng có đầy đủ năng lực hành vi dân sự. Lẽ đó, ông Tuấn không có quyền tố giác thay. Nếu bà Hằng cho rằng tôi xúc phạm danh dự, uy tín thì chỉ có bà Hằng mới có quyền tố giác tôi. Ông Tuấn không phải bà Hằng, ông không thể bị tổn thương thay cho bà. Xét về nội dung, ông Tuấn không có tư cách tố giác tôi thay cho bà Hằng” – ca sĩ Vy Oanh đặt vấn đề.
“Tôi khẳng định đến nay tôi không có bất kỳ lời nói, hành vi nào trong đời sống thường ngày hay trên mạng xã hội xâm phạm, gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bà Nguyễn Phương Hằng như nội dung đơn tố giác ông Tuấn nêu. Tất cả những gì có liên quan, lời khai bị hại, trong đó có tôi đã được thể hiện đầy đủ, rõ ràng trong vụ án Nguyễn Phương Hằng” – ca sĩ Vy Oanh khẳng định.
Từ những lập luận trên, ca sĩ Vy Oanh đề nghị không tiếp tục giải quyết Đơn tố giác của ông Nguyễn Quang Tuấn do ông Tuấn không phải là chủ thể có quyền tố giác tội phạm quy định tại Điều 331 Bộ luật hình sự.
Các tin tức về pháp lý nêu trên mà báo chí nhà nước đồng loạt đăng tải vào sáng ngày 24-3-2023 cho thấy dường như muốn thu hút dư luận vào vụ việc nặng tính ‘showbiz’ hơn là các vấn đề thuần pháp lý, qua đó còn là dễ mang đến những ngộ nhận liên quan điều luật hình sự 331. Rất có thể đây là chiêu trò truyền thông nhằm kéo giãn có định hướng về vụ 4 tiếp viên hàng không Vietnam Airlines dính nghi vấn vận chuyển hàng cấm xuyên quốc gia.
Sở dĩ gọi là nặng tính ‘showbiz’ vì tin chắc không thể nào luật sư lại tham vấn cho ca sỹ Vy Oanh trong soạn thảo lá đơn khiếu nại gửi đến Công an TP.HCM như báo chí đăng tải hôm 24-3-2023.
Tố giác là gì?
Điều 144 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định rõ: “Tố giác về tội phạm là việc cá nhân phát hiện và tố cáo hành vi có dấu hiệu tội phạm với cơ quan có thẩm quyền”; “Tin báo về tội phạm là thông tin về vụ việc có dấu hiệu tội phạm do cơ quan, tổ chức, cá nhân thông báo với cơ quan có thẩm quyền hoặc thông tin về tội phạm trên phương tiện thông tin đại chúng”; “Kiến nghị khởi tố là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền kiến nghị Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát có thẩm quyền tiến hành tố tụng xem xét, xử lý vụ việc có dấu hiệu tội phạm; cơ quan kiến nghị khởi tố phải gửi kèm theo tài liệu, chứng cứ liên quan”.
Về hình thức, luật quy định rõ tố giác, tin báo về tội phạm có thể bằng lời hoặc bằng văn bản. Đồng thời quy định người nào cố ý tố giác, báo tin về tội phạm sai sự thật thì tuỳ tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của luật.
Thứ hai, quy định cụ thể trách nhiệm, thẩm quyền và thủ tục tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố (Điều 145 và 146). Theo đó, mọi tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố phải được tiếp nhận đầy đủ, giải quyết kịp thời.
Cơ quan, tổ chức có trách nhiệm tiếp nhận không được từ chối tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Cơ quan, tổ chức có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố gồm: Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; Cơ quan, tổ chức khác tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm.
Về thẩm quyền giải quyết, gồm: Cơ quan điều tra, Cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra giải quyết những tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố theo thẩm quyền điều tra của mình; đặc biệt, Viện kiểm sát giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố trong trường hợp phát hiện Cơ quan điều tra, cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra có vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong hoạt động kiểm tra, xác minh hoặc có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm mà Viện kiểm sát đã yêu cầu bằng văn bản nhưng không được khắc phục.
“Tố giác” khác với “tố cáo”
Điều 2 Luật Tố cáo 2018, cho biết, tố cáo là việc cá nhân theo thủ tục quy định của Luật này báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, bao gồm: Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ; Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực.
Hành vi vi phạm của tố cáo là “Không phân biệt tính chất, mức độ vi phạm pháp luật”.
Luật Tố cáo không quy định cụ thể như Luật Khiếu nại về việc có được ủy quyền cho người khác thực hiện việc tố cáo hay không, nhưng trong Điều 9 Luật Tố cáo năm 2018 quy định về quyền, nghĩa vụ của người tố cáo thì: người tố cáo phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung tố cáo. Do đó, có thể hiểu rằng người tố cáo không được phép ủy quyền cho người khác thay mặt mình thực hiện hành vi tố cáo đến các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền.
Như vậy trong cụ thể vụ việc ở trên, ông Nguyễn Quang Tuấn đã sử dụng quyền tố cáo trong tố tụng hình sự là phù hợp quy định của pháp luật.