Phương Thảo
(VNTB) – Cá chết phơi trắng bụng khắp biển miền Trung là nỗi ám ảnh không chỉ của người dân miền biển mà còn là nỗi ám ảnh của dân chúng khắp mọi miền đất nước. Thế nhưng nhờ có cá chết mà dân trong nước đã được khai sáng ra nhiều thứ.
Nhờ có cá chết mà dân chúng cả nước mới được biết đến việc Formosa có đường ống nước thải xả thẳng ra biển. Cũng nhờ cá chết hàng loạt mà người dân và báo chí mới phanh phui ra thành tích làm ô nhiễm môi trường lẫy lừng của Formosa ở khắp nơi trên thế giới đến nỗi họ đã bị tẩy chay, bị bồi thường cho các quốc gia sở tại hàng bao nhiêu triệu đô la đồng thời ẵm luôn giải thưởng Hành Tinh Đen nhờ thành tích gây ô nhiễm
Nhờ có cá chết dân chúng mới nhận rõ ràng ra chính quyền các cấp thi nhau đánh trống xuôi và thổi kèn ngược khi chính phủ quy định cho doanh nghiệp nước ngoài thuê đất chỉ tối đa trong vòng 50 năm thì Hà Tĩnh hào phóng tặng thêm cho Formosa thêm 20 năm nữa cho tròn 70, vi phạm điều 52 của Luật Đầu Tư, để rồi sau đó thủ tướng chính phủ được chính Bộ Kế Hoạch Đầu Tư kiến nghị nên giữ nguyên thời gian cho thuê 70 năm và không thu thêm tiền. Sai phạm đã qua 3 kỳ đại hội Đảng từ năm 2004 cho đến nay nhưng với chính quyền Hà Tĩnh thì vẫn còn ở trong quá trình sửa chữa, khắc phục.
Từ chuyện cá chết người dân trong nước mới biết đến việc chính quyền Hà Nội và Hà Tĩnh đã cho Formosa thuê đất Vũng Áng trong vòng 70 năm với giá rẻ mạt. Tiền thuê đất, nước là 1,37 tỷ đồng một năm. Nghe thì lớn, nhưng nếu chia đều cho diện tích 33 triệu mét vuông thì giá thuê chỉ có 80 đồng một mét vuông. Tiền thuê đất rẻ như bèo như thế thì chỉ có tính chất tượng trưng cho vui. Tiền thuế đem lại cho Hà Tĩnh hàng năm là gần 1300 tỷ nếu Formosa nộp đủ còn nếu nộp hụt hơn 800 tỷ như trong năm 2014 thì tiền thuế còn lại là 492 tỷ đồng. Tiền thuế cao thật, nhưng nhân vụ cá chết vừa qua thì dân chúng mới được biết rằng thu chẳng đủ bù chi. Thiệt hại ước tính cho 5 tỉnh miền Trung không thể tính được bằng tiền, vì thiệt hại về môi trường không thể giải quyết ngày một ngày hai mà sẽ ảnh hưởng đến cả hàng chục năm sau cho môi trường thủy sản và du lịch.
Nhờ cá chết mà dân mới được biết có thủy triều đỏ gây ra cá chết theo lời quan chức Việt Nam chứ không phải Formosa dù rằng Formosa đã nói thẳng cả thủ tướng cũng không thể chọn cả hai cả cá lẫn thép. Nhờ cá chết người người mới biết được đến thảm họa Minamata đã gây nỗi đau cho người dân Nhật bản cho mãi 50 năm sau vì biển bị đầu độc và khả năng đó rất có thể sẽ lặp lại ở Việt nam nếu như cá chết hàng loạt là do nhiễm độc kim loại nặng.
Nhờ cá chết dân chúng mới biết được lối hành xử của quan chức chính quyền các tỉnh miền Trung thật non nớt và thiển cận. Người thì nói mời mọi người yên tâm về tắm biển, ăn cá ở Hà Tĩnh, người thì còn làm cả người hùng tắm biển Đà nẵng và ăn cả cá mới đánh bắt về. Ông Đặng Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh bị ném đá tơi bời nhưng sự mỵ dân của các quan chức Đà Nẵng lại được khen ngợi hết lời bởi những người chỉ biết suy xét bằng cảm tính mà không phải bằng tư duy. Họ – những nhà lãnh đạo – đáng ra phải khuyến cáo dân chúng ngưng ăn cá, tắm biển đến khi có thông báo an toàn vì chính sức khỏe của người dân hôm nay và thế hệ mai sau dựa trên các căn cứ khoa học, thì họ lại chỉ chú trọng đến việc làm sao cho hầu bao của tỉnh không bị thâm hụt và chỉ cần an dân trước mắt.
Nhờ cá chết mà một bộ phận người dân giờ đây đã có nhận thức cao hơn về việc bảo vệ môi trường từ nam chí bắc khi cá không chỉ chết trên biển mà cả ở những bè nuôi cá, đất đai bị nhiễm mặn, hạn hán và thiên tai do khai thác rừng và các tài nguyên thiên nhiên khác một cách vô độ mà từ đó có thể sẽ đưa họ đến một cuộc cách mạng xanh để bảo vệ môi trường sống của chính họ và con cháu đời sau.
Nhờ cá chết mà người dân mới biết các nhà lãnh đạo Việt nam “quan tâm chăm lo”cho con dân đến như thế nào khi rước công ty có thành tích gây ô nhiễm lừng danh khắp năm châu như Formosa vào Việt nam. Nhờ có cá chết mà hàng triệu người Việt mới đồng lòng lên tiếng yêu cầu chính phủ phải lên tiếng sau một thời gian im lặng như muốn cá hóa bùn như vụ boxit Tây nguyên.Nhờ cá chết mà hàng ngàn người dân đồng lòng xuống đường đồng hành, biểu tình bảo vệ môi trường và qua đó thể hiện sự mất lòng tin vào một chính phủ thiếu minh bạch. Thay vì có câu trả lời thẳng thắn dựa trên cơ sở phân tích khoa học với yêu sách có được biển sạch và chính quyền minh bạch của người dân, thì chính quyền lại sử dụng chiêu bài cũ rích là bị đàn áp và gán cho họ nhận tiền của nước ngoài để đi biểu tình.
Nhờ cá chết, chính quyền Việt nam lại một lần nữa khẳng định lối xử lý khủng hoảng quốc nội về tự do thông tin “ chuyên nghiệp” đến thế nào khi các bài báo được lần lượt gỡ bỏ vì các tin tức bất lợi cho nhà cầm quyền như bài Bộ Tài nguyên – Môi trường: Formosa đã thừa nhận sai phạm trong xây đường ống xả thải của báo Dân Trí, hay câu hỏi về cá bị nhiễm kim loại nặng của phóng viên đã không được Thứ trưởng Bộ Tài Nguyên Môi Trường Võ Tuấn Nhân trả lời vì đó là điều “làm tổn hại đất nước”.
Thế cho nên cứ phải cảm ơn con cá chết bởi cá đã hi sinh để cho nhiều sự thật được phơi bày.