(VNTB) – Vụ án, được gọi là Roe v. Wade, là một quyết định mang tính bước ngoặt của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ vào năm 1973 đã hợp pháp hóa phá thai trên toàn quốc. Nhưng Tòa án Tối cao đã lật ngược Roe kiện Wade vào ngày 24 tháng 6 năm 2022.
Một trong những vấn đề gay gắt trong các cuộc tranh luận Tổng Thống là quyền phá thai. Đây là một chủ đề phức tạp với nhiều quan điểm khác nhau liên quan đến các yếu tố đạo đức, pháp lý, và tôn giáo. Những lý do chính khiến vấn đề này trở nên nhạy cảm:
1. Quyền Tự Quyết của Phụ Nữ:
– Quyền Lựa Chọn: Những người ủng hộ quyền phá thai nhấn mạnh rằng phụ nữ nên có quyền tự quyết định về cơ thể của mình, bao gồm cả việc có nên tiếp tục mang thai hay không.
– Sức Khỏe và An Toàn: Quyền phá thai an toàn được coi là một phần quan trọng của quyền sức khỏe sinh sản, giúp bảo vệ sức khỏe và tính mạng của phụ nữ.
2. Giá trị sự sống và niềm tin tôn giáo.
– Giá Trị Sự Sống: Những người phản đối phá thai thường dựa trên quan điểm rằng sự sống bắt đầu từ lúc thụ thai và việc phá thai là vi phạm quyền sống của thai nhi.
– Niềm Tin Tôn Giáo: Nhiều tôn giáo có quan điểm mạnh mẽ về việc bảo vệ sự sống, dẫn đến sự phản đối mạnh mẽ đối với phá thai.
3. Khía Cạnh Pháp Lý:
– Luật Pháp và Quy Định: Tại Mỹ, mỗi tiểu bang có luật pháp khác nhau về phá thai, từ việc cho phép hoàn toàn đến việc cấm hoàn toàn hoặc hạn chế nghiêm ngặt.
– Quyết Định của Tòa Án: Các quyết định của tòa án, như vụ Roe v. Wade đã có tác động lớn đến quyền phá thai và tiếp tục là chủ đề tranh cãi.
“Roe” và “Wade” không phải là tên của cá nhân trong vụ kiện cáo lẫn nhau ở Tối Cao Pháp Viện, mà là ẩn danh được sử dụng trong một vụ kiện mang tính bước ngoặt.
Roe được sử dụng để bảo vệ danh tính của nguyên đơn, bà Norma McCorvey, người phụ nữ mang thai vào năm 1969 và muốn phá thai, nhưng luật pháp Texas vào thời điểm đó cấm phá thai trừ khi để cứu mạng người mẹ.
Wade: Đây là tên giả của bị đơn, ông Henry Wade, luật sư của Hạt Dallas, Texas. Ông đã bảo vệ luật phá thai của tiểu bang.
Năm 1969, Norma McCorvey,– trong các tài liệu của tòa án, McCorvey được gọi là “Jane Roe”- một phụ nữ Texas ngoài 20 tuổi, đã tìm cách chấm dứt thai kỳ ngoài ý muốn. McCorvey, người lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn, nghèo đói, trước đó đã sinh con hai lần và cho cả hai đứa con làm con nuôi. Vào thời điểm McCorvey mang thai năm 1969, phá thai là hợp pháp ở Texas—nhưng chỉ nhằm mục đích cứu mạng người phụ nữ. Trong khi phụ nữ Mỹ có đủ khả năng tài chính có thể phá thai bằng cách đi đến các quốc gia khác nơi thủ thuật này an toàn và hợp pháp, hoặc trả một khoản phí lớn cho một bác sĩ Hoa Kỳ sẵn sàng thực hiện phá thai bí mật, thì những lựa chọn đó nằm ngoài tầm tay của McCorvey và nhiều phụ nữ khác. Do đó, một số phụ nữ đã dùng đến các biện pháp tư phá thai bất hợp pháp, nguy hiểm. Vào những năm 1950 và 1960, ước tính số ca phá thai bất hợp pháp tại Hoa Kỳ dao động từ 200.000 đến 1,2 triệu ca mỗi năm, theo Viện Guttmacher. Sau khi cố gắng phá thai bất hợp pháp không thành công, McCorvey được giới thiệu đến các luật sư Texas là Linda Coffee và Sarah Weddington, những người quan tâm đến việc thách thức luật chống phá thai.
Henry Wade.
Năm 1970, các luật sư, thay mặt cho McCorvey và tất cả những người phụ nữ khác “đã hoặc có thể mang thai và muốn cân nhắc mọi lựa chọn” đã đệ đơn kiện chống lại Henry Wade, luật sư bảo vệ cho Hạt Dallas, nơi McCorvey sinh sống.
Phán quyết của Tòa án Tối cao
Vào tháng 6 năm 1970, tòa án Dallas,Texas đã phán quyết rằng lệnh cấm phá thai của tiểu bang là bất hợp pháp vì nó vi phạm quyền riêng tư theo hiến pháp. Sau đó, Wade tuyên bố ông sẽ tiếp tục truy tố các bác sĩ thực hiện phá thai. Cuối cùng, vụ án đã được kháng cáo lên Tòa án Tối cao Hoa Kỳ. Trong khi đó, McCovey đã sinh con và cho đứa trẻ làm con nuôi. Vào ngày 22 tháng 1 năm 1973, Tòa án Tối cao đã ra phán quyết với tỷ lệ 7-2, bác bỏ luật cấm phá thai của Texas, về cơ bản là hợp pháp hóa thủ thuật này trên toàn quốc. Tòa Tối Cao tuyên bố rằng quyền phá thai của phụ nữ được ngầm hiểu trong quyền riêng tư được bảo vệ theo Tu chính án thứ 14. Tòa án chia thai kỳ thành ba tam cá nguyệt và tuyên bố rằng việc lựa chọn chấm dứt thai kỳ trong tam cá nguyệt đầu tiên hoàn toàn tùy thuộc vào người phụ nữ. Trong tam cá nguyệt thứ hai, chính phủ có thể quản lý việc phá thai, mặc dù không cấm, để bảo vệ sức khỏe của người mẹ. Trong tam cá nguyệt thứ ba, tiểu bang có thể cấm phá thai để bảo vệ thai nhi có thể tự sống sót bên ngoài tử cung, trừ khi sức khỏe của người phụ nữ bị đe dọa.
Tóm lại, trước vụ án Roe kiện Wade, phá thai là bất hợp pháp trên khắp đất nước kể từ cuối thế kỷ 19. Kể từ phán quyết năm 1973, nhiều tiểu bang đã áp đặt các hạn chế đối với quyền phá thai.
Vụ án, được gọi là Roe v. Wade, là một quyết định mang tính bước ngoặt của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ vào năm 1973 đã hợp pháp hóa phá thai trên toàn quốc. Đây vẫn là một chủ đề gây tranh cãi và tranh luận rất nhiều trong xã hội Hoa Kỳ.
Nhưng Tòa án Tối cao đã lật ngược Roe kiện Wade vào ngày 24 tháng 6 năm 2022, tuyên bố rằng không còn quyền hiến định liên bang đối với việc phá thai nữa.
Phán quyết của tòa Tối Cao có vẻ gần giống số phận sau này của bà Norma McCorvey. Bà vẫn giữ thái độ kín đáo sau phán quyết của tòa án, nhưng vào những năm 1980, bà đã tích cực tham gia phong trào đòi quyền phá thai. Tuy nhiên, vào giữa những năm 1990, sau khi kết bạn với người đứng đầu một nhóm chống phá thai và cải sang Công giáo, bà đã trở thành người phản đối mạnh mẽ thủ thuật này.
______________________
Tham khảo:
Roe v. Wade: Decision, Summary & Background | HISTORY