VNTB – Bầu cử năm 2024 Hoa Kỳ với những ẩn số
Thái Hóa Lộc
(VNTB) – Việc cựu TT Trump bị tước tư cách ứng cử viên tại Tiểu bang Colorado, và có thể là một số tiểu bang khác, có thể có những hậu quả quan trọng và bất ngờ.
Năm 2024 sẽ chứng kiến con số kỷ lục với 57 quốc gia, đại diện cho hơn 50% dân số thế giới và GDP toàn cầu, tổ chức các cuộc bầu cử. Trong đó, cuộc bầu cử tổng thống Mỹ được xem là một trong những cuộc bỏ phiếu có tầm ảnh hưởng lớn nhất.
Tương tự như các cuộc bầu cử trước đây, cuộc đua vào Tòa Bạch Ốc năm 2024 dự kiến sẽ cam go và khó đoán định, khi liên tục xuất hiện các nhân tố và diễn biến mới. Tiểu bang Colorado đã trở thành tiểu bang đầu tiên của nước Mỹ tước quyền xuất hiện ứng cử viên cựu Tổng thống Donald Trump trên lá phiếu bầu cử sơ bộ của bang này, và cho rằng ông “không đủ tư cách giữ chức vụ Tổng thống theo Mục 3 của Tu chính án thứ 14 trong Hiến pháp Mỹ”, vì đã kích động vụ bạo loạn tại tòa nhà Quốc hội Mỹ vào ngày 6-1-2021. Ngay sau phán quyết trên, đội ngũ tranh cử của cựu Tổng thống Trump tuyên bố phán quyết này là “hoàn toàn sai lầm”, và kháng cáo lên Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ. Một số chính trị gia và học giả cũng chỉ trích phán quyết của tòa án Tối Cao Colorado. Họ cho rằng việc ngăn ông Trump trở thành tổng thống nên để các cử tri quyết định chứ không phải tòa án. Ông Chris Christies, cựu Thống đốc bang New Jersey nhấn mạnh: “Tôi cho rằng, ông Donald Trump không nên bị ngăn cản tranh cử Tổng thống bởi bất kỳ Tòa án nào. Cử tri Mỹ mới là người có quyền ngăn cản ông ấy.” Giáo sư Jessica Levinson, Trường Luật Loyola có chung quan điểm: “Cử tri Mỹ thậm chí còn chưa bỏ phiếu. Tôi không nghĩ Tòa án Tối cao Mỹ sẽ ra một phán quyết mà có vẻ như đang tước bỏ quyền bầu cử của cử tri trước khi họ cân nhắc bầu chọn Tổng thống tiếp theo sẽ là ai. Tôi cho là Tòa án Tối cao sẽ đảo ngược phán quyết.” Trong trường hợp kháng cáo thất bại, giới quan sát cho rằng, phán quyết của tòa án Colorado cũng chỉ có hiệu lực trong tiểu bang này, đồng nghĩa ông Trump vẫn có thể tranh cử tại các bang khác. Bên cạnh đó, tình huống cũng được đánh giá là không quá nghiêm trọng với một ứng cử viên đảng Cộng hòa như ông Trump, vì Colorado vốn dĩ là “tiểu bang xanh”, có truyền thống ủng hộ Đảng Dân chủ, ngay cả 7 vị thẩm phán của Tòa án Tối Cao đều thuộc Đảng Dân Chủ. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng hơn là liệu “hiệu ứng Colorado” có lan nhanh sang các bang khác nghiêng về đảng Dân chủ hay không. Hiện nay, nhiều tiểu bang, trong đó có California, New York cũng có thể viện dẫn Tu chính án thứ 14 để ngăn ông Trump tranh cử, một số bang khác có các vụ kiện tương tự của các nhóm cử tri, song đã bị tòa bác bỏ trước đó trong bối cảnh thăm dò dư luận của The Wall Street Journal ông Trump đang dẫn trước đương kim Tổng Thống Joe Biden của ứng cử viên của Đảng Dân chủ. Về phía Đảng Cộng hòa, quyết định của Tòa án Colorado hay lời đe dọa của tiểu bang California, New York được xem như một màn đấu đá chính trị. Phó thống đốc Texas Patrick nêu khả năng “xóa tên” ông Biden khỏi phiếu bầu sơ bộ tại bang này vì chính sách nhập cư của tổng thống Mỹ. Kể từ ngày TT Biden nhậm chức đã có gần 6 triệu di dân xâm nhập vào Hoa Kỳ. Đa số đã được tự do đi sâu vào đất nước Hoa Kỳ mà không bị bắt giữ. Khoảng gần 3 triệu người đã xin “tỵ nạn” và hồ sơ hiện bị ứ đọng tại Sở Di Trú, phải tới năm 2031 mới có thể cứu xét được tất cả những hồ sơ này. Ông Biden và một số nhà lập pháp Dân Chủ đang muốn tiến tới việc ân xá cho di dân bất hợp pháp. Theo nhận định của đảng Cộng Hoà chủ trương nhằm gia tăng cử tri cho đảng Dân Chủ. Một điều đáng lo ngại là thành phần băng đảng, khủng bố đã xâm nhập vào Hoa Kỳ theo làn sóng di dân. Tài liệu của Bộ Nội An cho biết Lực Lượng Bảo Vệ Biên Giới đã bắt giữ hơn 35,000 người có tiền án khi họ đang cố gắng xâm nhập vào Hoa Kỳ. Trong số này có gần 600 người được xác nhận là thành viên của nhiều băng đảng, đặc biệt là băng đảng MS-13 phát xuất từ El Salvador, đã hoạt động trong nhiều tiểu bang tại Hoa Kỳ như New York, Maryland, Virgina, California và một số tiểu bang khác. Trong danh sách thành phần bị theo dõi vì có liên hệ tới hoạt động khủng bố đã có 169 người bị phát hiện và bị bắt giữ… Trước diễn biến mới chưa từng xảy ra trong lịch sử tại Colorado, thành phần quá lạc quan lại cho rằng phán quyết bất lợi cho ông Trump cũng có thể tạo hiệu ứng ngược. “Làn sóng xanh” của Colorado có thể là chất xúc tác giúp chiến dịch tranh cử của ông Trump vận động thêm nhiều nguồn tài trợ, đồng thời giúp chính trị gia 77 tuổi này giành được thiện cảm hơn từ cử tri. Được biết, trước phán quyết của Colorado, ông Trump chưa bị Tòa án nào kết tội kích động nổi dậy hoặc bị truy tố tội danh này liên quan tới vụ bạo loạn Tòa Nhà Quốc hội. Ông từng bị Hạ viện Mỹ luận tội vì cáo buộc kích động bạo loạn nhưng được Thượng viện tha bổng sau đó. Trong bối cảnh như vậy, dư luận Mỹ đang hướng cái nhìn về phía Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ với mong muốn, tránh biến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ thành một cuộc tẩy chay nhau bằng Tòa án, đưa nó về với đúng quỹ đạo của một cuộc đối đầu bằng lá phiếu của cử tri. Phán quyết của Tòa án Colorado không phải là vụ việc duy nhất gây rắc rối cho cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump. Truyền thông nước này hồi cuối tuần qua đã công bố đoạn ghi âm cuộc điện thoại cho thấy ông Trump đề nghị quan chức bầu cử bang Michigan không công nhận chiến thắng năm 2020 của Tổng thống Joe Biden. Cùng với đó, cựu thị trưởng thành phố New York – ông Rudy Giuliani – đồng minh của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump- đã nộp đơn xin phá sản. Ông Rudy Giuliani bị Tòa án yêu cầu bồi thường hơn 148 triệu USD cho hai cựu nhân viên bầu cử bang Georgia mà ông đã cáo buộc gian lận, sau khi ông Donald Trump không giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2020. Trang tin Detroit News ngày 22/12 đăng tải đoạn ghi âm cuộc nói chuyện điện thoại vào ngày 17/11/2020 giữa ông Trump với hai quan chức bầu cử của đảng Cộng hòa ở quận Wayne, bang Michigan. Ông Trump hối thúc các quan chức này không ký chứng nhận kết quả bầu cử tổng thống 2020, hay nói cách khác là không công nhận chiến thắng của Tổng thống Joe Biden. Ông hối thúc họ phải “đấu tranh vì đất nước”. Khi được hỏi về thông tin do Detriot News đăng tải, một người phát ngôn chiến dịch tranh cử của ông Trump cho biết, ông Trump chỉ hành động theo nghĩa vụ của một người đứng đầu chính phủ nhằm đảm bảo tính liêm chính trong bầu cử.
Bất chấp các thách thức, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây đã đón tin vui từ Tòa án Tối cao Mỹ, khi các thẩm phán từ chối đẩy nhanh quy trình ra phán quyết liệu ông Trump có được hưởng quyền miễn trừ liên quan cáo buộc can thiệp bầu cử năm 2020 hay không. Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ cho biết, sẽ xử lý vụ việc theo tiến trình bình thường. Theo tờ The New York Times, quyết định mới nhất của Tòa án Tối cao được xem là một chiến thắng đối với vị cựu Tổng thống này, vì các vụ xét xử hình sự đối với ông nhiều khả năng sẽ không thể tiến hành trước cuộc bầu cử Tổng thống dự kiến diễn ra vào tháng 11/2024. Một khi ông Trump chính thức trở thành ứng viên Tổng thống, các vụ kiện pháp lý sẽ phải dời lại cho đến khi bầu cử kết thúc. Nếu tái đắc cử, ông Trump còn có thể ký sắc lệnh ân xá cho chính mình.
Thông thường, trong các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, cử tri nước này chủ yếu quan tâm tới các vấn đề kinh tế và đối nội. Tuy vậy, trong bối cảnh hàng loạt cuộc xung đột từ Ukraine tới Trung Đông – thách thức vai trò lãnh đạo của Mỹ ở quy mô toàn cầu, một số nhà phân tích nhận định rằng, đối ngoại cũng có thể trở thành một trong những trọng tâm của cuộc bầu cử năm 2024.
Năm mới 2024 đã bắt đầu với nhiều lo âu hơn đối với người dân Hoa Kỳ. Sự khác biệt lớn giữa hai ứng cử viên hàng đầu của đảng Cộng hòa và Dân chủ cũng cho thấy, nước Mỹ có thể đứng trước bước ngoặt lớn về chính sách, đối nội – đối ngoại trong ít nhất 4 năm tới. Ẩn số của cuộc bầu cử năm 2024 chính là lá phiếu của người dân Hoa Kỳ.