Phạm Nguyên Trường dịch
(VNTB) – Trong khó khăn mới biết ai thực sự là bạn. Nhưng trên thực tế Trung Quốc là bạn kiểu gì của Nga?
Vladimir Putin, Tổng thống Nga, đón Chủ tịch nước Tập Cận Bình ở Moscow vào thứ Sáu (8 tháng 5 – ND), muốn nghĩ rằng Bắc Kinh mạnh mẽ hơn và có ảnh hưởng nhiều hơn sẽ là thuốc giải độc hoàn hảo trước sự thù địch của phương Tây. Mới nhìn thì mọi tín hiệu đều tốt. Ông Tập sẽ là nhà lãnh đạo thế giới nổi bật nhất tham dự cuộc diễu binh mừng chiến thắng được tổ chức vào ngày 09 tháng 5, đánh dấu kỷ niệm lần thứ 70 chiến thắng phát xít Đức.
Lãnh đạo các nước Mỹ, Anh, Đức và Pháp tẩy chay sự kiện này nhằm phản đối vụ thôn tính Crimea và việc Nga đưa quân vào miền Đông Ukraine. Ông Putin dường như đang lợi dụng sự vắng mặt của họ nhằm tạo ra cảm giác rằng nước Nga là nạn nhân và kích động tinh thần dân tộc cực đoan của người Nga. Sự hiện diện của ông Tập, đảng Cộng sản của ông này cũng sử dụng lịch sử như là một công cụ của nhà nước, sẽ là một lợi thế lớn.
Nhìn theo cách khác, nước Nga bị cô lập, khốn khổ vì những biện pháp trừng phạt phương của Tây và nước Trung Quốc đang trỗi dậy, dường như sẽ là những đồng minh hoàn hảo. Kể từ khi Nga tổ chức cuộc họp thường niên Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (Asia-Pacific Economic Cooperation forum) ở Vladivostok vào năm 2012, nước này đã và đang theo đuổi chính sách hướng về châu Á, như là một cách bảo vệ nhằm chống lại thái độ thù nghịch của châu Âu. Trung Quốc, nước tiêu thụ năng lượng lớn nhất thế giới, và Nga, nước xuất khẩu năng lượng lớn nhất thế giới, đã ký hợp đồng khi đốt kéo dài nhiều năm, có giá trị tới 400 tỷ USD.
Có lẽ ông Putin hy vọng rằng hợp đồng đó có thể giúp bảo vệ nước Nga tránh được những thiệt hại do những biện pháp trừng phạt của phương Tây gây ra. Tuy nhiên, trong thâm tâm chắc chắn ông biết rằng Bắc Kinh sẽ không cho Moskva bất kỳ ưu đãi nào. Mặc cho những buổi trình diễn về tình bạn thắm thiết mà chắc chắn sẽ xảy ra trong chuyến thăm của Tập Cận Bình, mối nghi ngờ lẫn nhau vẫn còn khá sâu đậm.
Có mấy lý do. Các công ty quốc doanh của Trung Quốc chỉ muốn ký những hiệp định thương mại cứng răn. Ông Putin, có thể đã để lộ tình cành tuyệt vọng của đất nước mình khi để cho công ty quốc doanh China National Petroleum Corp (CNPC) đầu tư vào Vankor, một trong những mỏ dầu được đánh giá cao nhất của nước Nga. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán đã sa lầy vì vấn đề giá cả. Tương tự như vậy, những hợp đồng về khí đốt giữa giữa Gazprom và CNPC hồi năm ngoái đã không tiến triển như kế hoạch. Hai bên đã cãi nhau về việc trả lãi số tiền 25 tỷ USD mà Trung Quốc có thể cho Nga vay để xây dựng tuyến đường ống.
Nga vẫn nghi ngờ ý đồ của Trung Quốc trong khu vực Siberia thưa dân, nhất là khi Bắc Kinh nhấn mạnh ưu tiên phát triển kinh tế ở khu vực phía Tây của nước này. Trên thực tế, Trung Quốc và Nga vừa là đối tác vừa là đối thủ chiến lược của nhau. Trước hết là ở Trung Á, khu vực mà Putin cho rằng có ý nghĩa sống còn đối với lợi ích của Nga. Trung Quốc đang vung tiền và tập trung chú ý vào khu vực giàu tài nguyên này. Chính sách “Một vành đai, một con đường” của Bắc Kinh, trong đó có việc tái tạo con đường tơ lụa đi qua vùng Trung Á đến châu Âu và Bắc Phi, là thách thức trực tiếp đối với ảnh hưởng của Moskva. Nếu thành công, nó sẽ tạo cho các nước Trung Á những thị trường xuất khẩu thay thế và giảm sự phụ thuộc của họ vào nước Nga.
Vì tất cả những lý do đó, phương Tây không cần phải quá lo lắng về việc đẩy Trung Quốc và Nga vào vòng tay của nhau. Nga rõ ràng là đối tác đàn em và sự khác biệt giữa hai bên cũng lớn như những những sức mạnh gắn kết họ với nhau. Tuy nhiên, hai nhà lãnh đạo hoàn toàn đồng ý với nhau ở một điểm. Cả Putin và Tập đều nghi ngờ cái mà họ cho là sự truyền bá dân chủ của phương Tây. Tình hữu nghị giữa hai nước có thể củng cố thêm quan điểm này và vì vậy mà hai nhà lãnh đạo càng lui vào thế phòng thủ nhiều hơn và những nước khác sẽ khó làm việc với họ hơn. Phương Tây phải thận trọng để không gây thêm đối đầu, đối đầu sẽ làm cho hai nước xích lại gần nhau hơn.
Dịch tử nguyên bản tiếng Anh (Báo The Financial Times, Anh) tại địa chỉ: http://www.ft.com/intl/cms/s/0/cd637c7e-f4a8-11e4-8a42-00144feab7de.html#axzz3aLYx1IrG