Khánh An dịch
(VNTB) – Bồ Đào Nha, một trong những quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng covid-19 cao nhất thế giới, gần đây đã dỡ bỏ nhiều hạn chế để thận trọng trở lại tình trạng bình thường
Tác giả: Eric Sylvers
Tại thủ đô Lisbon cuồng nhiệt bóng đá của quốc gia mê bóng đá này, các sân vận động đã chật kín trở lại. Bồ Đào Nha từng là một quốc gia bị biến thể Delta tàn phá hồi đầu năm, hiện có tỷ lệ tiêm chủng Covid-19 cao nhất châu Âu và cho thấy một quốc gia đang cố gắng kiểm soát vi rút ngày càng giống virus đặc hữu.
Hàng chục nghìn người hâm mộ bóng đá la hét, đổ dồn vào sân vận động Estadio da Luz vào thứ Tư để xem đội nhà Benfica đấu với Bayern Munich. Họ tập trung đông đúc trên các tàu điện ngầm dẫn đến sân vận động, ở lối vào khi các nhân viên kiểm tra an ninh và sau trận đấu. Họ lại tụ tập ăn bánh mì và uống bia ở những xe bán đồ ăn để cố quên đi trận thua của đội nhà.
Chính phủ gần đây đã dỡ bỏ giới hạn 30% sức chứa để kiểm soát Covid-19 tại các sân vận động. Nhưng mọi thứ vẫn chưa trở lại như cũ: Người hâm mộ cần giấy chứng nhận đã chích ngừa, mới khỏi bệnh hoặc kết quả xét nghiệm âm tính. Bắt buộc đeo khẩu trang trên khắp các sân vận động.
Theo chính phủ Bồ Đào Nha, gần 100% người trên 50 tuổi đã được tiêm ít nhất một liều vắc xin. Độ tuổi từ 25 đến 49 là 95% và từ 12 đến 17 là 88%. Khoảng 89% trong tổng số 10 triệu dân của Bồ Đào Nha đã tiêm ít nhất một liều vắc-xin, không thua mấy tỷ lệ ở Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất hiện đứng đầu thế giới, so với 65% ở Mỹ và 73% ở Anh, theo trang Our World in Data của Đại học Oxford.
Bồ Đào Nha đã có trung bình sáu người chết mỗi ngày trong tháng qua, so với gần 300 người ở mức cao nhất vào tháng Giêng. Nếu được điều chỉnh theo dân số, tỷ lệ hiện tại tương đương với khoảng 200 ở Hoa Kỳ. Số người chết giảm xuống một hoặc hai mỗi ngày trong tháng 5 và tháng 6 trước khi tăng lên 20 vào tháng 7. Số ca nhiễm mới được ghi nhận hàng ngày và số ca nhập viện đã có xu hướng giảm kể từ mùa hè. Cả nước hiện có trung bình khoảng 750 ca mắc mới mỗi ngày, so với gần 13.000 ca vào tháng Giêng. Có khoảng 320 người nhập viện, giảm so với mức đỉnh điểm là gần 6.700 người.
Ngày 1 tháng 10, Bồ Đào Nha đã bỏ hầu hết các quy định kiểm soát Covid, nhưng cuộc sống ở Lisbon vẫn gợi nhớ đến những ngày căng thẳng nhất của đại dịch. Các bình gel khử trùng ở khắp nơi và một số nhà thờ vẫn buộc dây ghế ngồi để đảm bảo khoảng cách mặc dù chính phủ không bắt buộc. Nhà chức trách vẫn bắt buộc trình chứng chỉ Covid-19 tại các sự kiện lớn và buộc đeo khẩu trang trên các phương tiện giao thông công cộng, trong trường họ với học sinh từ 10 tuổi trở lên và nhân viên trong các cửa hàng, nhà hàng và quán bar.
Cùng lúc đó, tàu điện ngầm đã đầy khách. Các xe lam ở Lisbon, giống xe tuk-tuk ở Thái, chở khách du lịch trên những con đường hẹp của khu phố cổ. Cuộc sống về đêm sôi động ở các khu vực khác nhau suốt cả tuần, các tuyến xe điện đông khách bỏ qua các điểm dừng vì không còn chỗ và hầu như ngày nào cũng có một con tàu du lịch lớn mới cập cảng.
Việc trở lại bình thường một cách thận trọng của Bồ Đào Nha, bất chấp tỷ lệ tiêm chủng khiến các quốc gia khác ghen tị, đang được xem là một hướng đi khả thi cho các quốc gia khác khi tỷ lệ tiêm chủng tăng lên và họ đang cân nhắc khi nào nên bỏ những hạn chế còn lại . Cách tiếp cận của Bồ Đào Nha trái ngược với của Vương quốc Anh. Tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn cùng với hầu như không có hạn chế đã dẫn đến sự gia tăng các ca nhiễm và tỷ lệ tử vong tăng cao ở Anh.
Paula Marques, có một cửa hàng lưu niệm ở Lisbon, cho biết: “Tôi cần khách du lịch, nếu không thì tôi không có việc làm, nhưng tôi theo dõi số ca nhiễm mỗi ngày và nếu tăng lên một chút, tôi cũng lo. Tôi hy vọng đại dịch sẽ là dĩ vãng ở Bồ Đào Nha, nhưng thành thật mà nói tôi vẫn hơi lo khi trời lạnh hơn.”
Bồ Đào Nha đã vượt qua đợt dịch đầu tiên vào đầu năm 2020 tương đối bình yên. Nhưng số ca nhiễm gia tăng mạnh vào tháng 11 năm ngoái và sau đó là đợt tăng mạnh vào tháng 1 đã phá tan ảo tưởng của một số người rằng đất nước nhỏ bé nằm ở góc tây nam của châu Âu này có thể thoát khỏi tình trạng tồi tệ nhất của đại dịch.
Hồi tháng Giêng, trung bình một ngày ở Bồ Đào Nha có khoảng 290 người chết vì virus lúc đỉnh điểm. Tương đương với hơn 9.500 ở Hoa Kỳ nếu tính theo tỷ lệ dân số. Mức trung bình hàng ngày tệ nhất ở Hoa Kỳ chưa bao giờ vượt qua 3.500 ca tử vong.
Với Maria Mota, giám đốc điều hành của Viện Y học Phân tử Lisbon, những hình ảnh không thể xóa nhòa trong trí nhớ của bà từ thời kỳ đó khiến bà vẫn còn bồn chồn. Làm việc muộn vào một buổi tối tại phòng thí nghiệm, nhìn ra cửa sổ bà đếm được 52 xe cấp cứu xếp hàng bên ngoài chờ đưa bệnh nhân vào phòng cấp cứu của bệnh viện lớn nhất nước .
Tiến sĩ Mota cho biết Bồ Đào Nha hiện đang ở trong một “thời kỳ chuyển tiếp” có khả năng sẽ phân định đại dịch với thực tế mới là Covid-19 trở thành bệnh đặc hữu, Tiến sĩ Mota cho biết. Với những tổn thất hồi tháng Giêng vẫn còn nguyên vẹn trong ký ức người Bồ Đào Nha và với những dấu hỏi vẫn còn đó về những gì sẽ xảy ra khi mùa đông tới và người ta sẽ ở trong nhà nhiều hơn, hầu hết vẫn thận trọng, bà nói.
Tiến sĩ Mota cho biết: “Sẽ không ai có thể quên được tháng Giêng vừa qua, nhưng bây giờ Covid là bệnh đặc hữu và chúng ta cần học cách sống chung với nó. “Gần như toàn bộ dân chúng được được tiêm phòng và vi rút vẫn còn, cho thấy nó sẽ không biến mất.”
Cũng như ở các quốc gia khác có tỷ lệ dân số được tiêm chủng cao, tỷ lệ nhập viện hoặc tử vong không gia tăng đáng kể.
Miguel Campos, người chở khách du lịch quanh Lisbon bằng xe lam, cho biết: “Mọi thứ đang trở nên tốt hơn, nhưng chậm. Chúng tôi đang dò dẫm từ từ. Chúng tôi vừa lạc quan vừa hy vọng rằng sự trở lại bình thường này sẽ tiếp tục.”
Valentim Gaspar, một tài xế xe lam khác cho biết, trước đại dịch có 800 người lái xe ở Lisbon, nhưng giờ chỉ còn khoảng 200 trong tuần và 500 vào cuối tuần. Hiện tại, sự cân bằng giữa người lái xe và khách du lịch giúp họ có thể kiếm sống được, ông nói.
Người Bồ Đào Nha hầu như cho rằng thành công trong việc tiêm chủng của họ là nhờ Henrique Gouveia e Melo, một cựu chỉ huy tàu ngầm được đưa vào điều hành đợt tiêm chủng sau một khởi đầu không thành công. Theo các chuyên gia y tế công, ông truyền sự tự tin và khai thác sự ủng hộ tiêm chủng của người dân. Việc triển khai vắc-xin bắt đầu vào tháng 1 đúng vào thời điểm tồi tệ nhất của đại dịch ở Bồ Đào Nha, tạo động lực rõ ràng cho bất kỳ ai còn lưỡng lự không muốn tiêm chủng.
Ở một lục địa cuồng bóng đá, Bồ Đào Nha nổi tiếng vì hết mình cho môn thể thao này, các sân vận động kín người là biểu tượng đối với nhiều người. Tây Ban Nha, quốc gia cũng có tỷ lệ tiêm chủng cao nhất ở châu Âu, gần đây đã mở cửa các sân vận động hết công suất, nhưng vẫn không được bán đồ ăn. Ý trong tháng này đã tăng công suất sân vận động từ 50% lên 75%. Hầu hết mọi nơi ở Đức, vẫn có giới hạn về số khán giả.
Hugo Vale, một kỹ sư 32 tuổi, nói khi anh uống bia với bạn bè bên ngoài sân vận động trước trận Benfica-Bayern: “Đã đến lúc mở cửa hoàn toàn vì nếu ai đó chưa tiêm phòng vào thời điểm này, thì họ sẽ không tiêm phòng”.
Nguồn: WSJ