(VNTB) – Chính quyền Việt Nam đang tiến hành các vụ án trốn thuế nhằm làm dịu việc đàn áp đối với các nhà hoạt động

 

Tác giả: David Hutt

 

Ngày 11 tháng 1, ông Mai Phan Lợi, người sáng lập và giám đốc của Trung tâm Truyền thông Giáo dục Cộng đồng phi lợi nhuận, bị kết án bốn năm tù vì tội “gian lận thuế”.

Cùng ngày, bà Nguỵ Thị Khanh bị cơ quan chức năng Hà Nội bắt với các cáo buộc tương tự về tội “trốn thuế”, bà Khanh có thể phải chịu án tù bảy năm.

Vài ngày sau, vào ngày 24 tháng 1, ông Đặng Đình Bách, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính sách và Luật pháp về Phát triển Bền vững, một nhóm xã hội dân sự khác, cũng đã bị chịu án tù năm năm vì tội “trốn thuế”.

Việc đàn áp thường xuyên xảy ra ở Việt Nam với chế độ độc đảng cai trị từ năm 1975.

Nhưng tình hình của các nhà hoạt động và bất đồng chính kiến đã trở nên tồi tệ hơn nhiều kể từ khi Nguyễn Phú Trọng được bầu làm Tổng bí thư nhiệm kỳ thứ hai năm 2016, và tiếp tục sau khi nhiệm kỳ Tổng bí thư thứ ba chưa từng có tiền lệ vào năm ngoái. Nhiều đồng chí có tư tưởng tự do hơn đã bị gạt ra bên lề, mở đường cho bên an ninh. 

Hiện có 206 nhà hoạt động bị giam giữ và 334 người khác có nguy cơ bị bắt giam, theo The 88 Project, một nhóm giám sát tù nhân chính trị độc lập. Tổ chức Phóng viên không biên giới cho rằng Việt Nam là nhà tù lớn thứ ba thế giới đốic với các nhà báo và blogger.

Thời gian chấp hành án phạt tù cũng ngày càng tăng cao. Trong số 32 người bị bỏ tù vào năm 2021 vì “án chính trị”, gần hai phần ba đã bị kết án từ năm năm trở lên. Số người bị kết án năm 2020 chưa bằng phân nửa của năm 2021

Thông thường, chính quyền cộng sản đã khá trắng trợn trong các cáo buộc của họ. Nhiều nhà hoạt động bị bỏ tù vì tội “làm và phổ biến tuyên truyền chống nhà nước”, một tội ác được định nghĩa mơ hồ đến mức có thể được áp dụng cho bất kỳ nhà hoạt động bất đồng chính kiến ủng hộ dân chủ nào hoặc người dùng Facebook không may có bài đăng bị kiểm duyệt.

Nhưng chính quyền đã mài giũa kho vũ khí của họ. Ngày càng cảnh giác với những lời chỉ trích của nước ngoài trong bối cảnh có xu hướng thân thiện hơn với phương tây, chính phủ thường xuyên thuê côn đồ gây rối với các nhà vận động thay vì bắt giữ họ. “Lạm dụng các quyền tự do dân chủ” theo Điều 331 của Bộ luật Hình sự, cũng đã được áp dụng nhiều hơn trong những năm gần đây.

Bây giờ tội “trốn thuế” đang được đưa thêm vào hỗn hợp đàn áp. Một “mô hình mới xuất hiện và đáng lo ngại khi sử dụng luật thuế Việt Nam để hình sự hóa các giám đốc môi trường, và tiếp theo là mục tiêu lớn hơn nhằm vào những người dẫn đầu xã hội dân sự, cũng như thu hẹp không gian xã hội dân sự,” Liên đoàn Nhân quyền Quốc tế và Ủy ban Nhân quyền Việt Nam cho biết trong một báo cáo gần đây. 

Các nhà phân tích cho rằng các lý do nhiều hơn thế.

Thứ nhất, đó là một phương tiện đàn áp ít lộ liễu hơn. Chính phủ các nước có thể dễ dàng phàn nàn về các điều kiện nhân quyền tồi tệ của Việt Nam khi một nhà hoạt động bị bỏ tù vì tội “tuyên truyền chống nhà nước”, một sự thừa nhận trần trụi về chủ nghĩa trọng dân. Nhưng các nhà quan sát nước ngoài sẽ cảm thấy khó hiểu hơn liệu việc đàn áp về thuế của một nhóm xã hội dân sự là nặng tay hoặc công bằng. 

Đối với người dân Việt Nam cũng vậy, điều đó còn âm ỉ hơn. Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã tự biến mình nổi tiếng hơn trong công chúng thông qua chiến dịch “đốt lò”, chiến dịch chống tham nhũng hiệu quả nhất của đảng trong hàng chục năm qua. Những ngườ có máu mặt như tỷ phú cũng đã bị đưa ra xét xử trong chiến dịch tranh cử, trong khi đó, một số vụ án nổi cộm thậm chí án tử hình đã được đưa ra.

Như vậy, các vấn đề thuế của các nhà hoạt động và các tổ chức phi chính phủ có thể được đóng khung như là chiến dịch chống tham nhũng. Luật Việt Nam có lợi cho chính quyền kể vì tính hợp pháp của các tổ chức phi chính phủ hoặc các tổ chức xã hội dân sự ở Việt Nam lại không rõ ràng. 

Phil Robertson, phó giám đốc khu vực châu Á của Tổ chức Quan sát Nhân quyền cho biết: “Thực tế là các tổ chức phi chính phủ này đã hoạt động trong một vùng xám, không thể thực thụ tuân thủ các điều chỉnh khắc nghiệt và phi thực tế của ĐCSVN dành cho các ủy ban các cấp trong việc phê duyệt cuối cùng đối với các kế hoạch xã hội dân sự. 

Robertson cho biết thêm: “Giờ đây khi họ kiểm tra đến các khoản quyên góp và thuế, các tổ chức phi chính phủ không thể tránh né vào đâu được, điều đó dường như là [Đảng Cộng sản] cố bắt họ và cố kiểm soát họ chặt chẽ hơn. Đây là về quyền lực chứ không phải là thuế, và buộc các tổ chức phi chính phủ phải xoa dịu đảng và tránh các chủ đề quan trọng.” 

“Những người thua thiệt ở đây sẽ là những người Việt Nam đang được hưởng lợi từ các chương trình phi chính phủ đã nảy nở một phần vì sự thiếu quan tâm và ưu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam trong việc giải quyết các vấn đề thực sự mà người dân địa phương phải đối mặt,” Robertson nói thêm. 

Một lý do khác, các nhà phân tích cho biết, là chính quyền cộng sản đang chuyển tầm quan sát những người bất đồng chính kiến hiện đã bị đàn áp hiệu quả sang khu vực phi chính thức. 

Trong những năm gần đây, các tổ chức đã tăng lên nhờ chiến dịch bảo vệ môi trường, quyền sử dụng đất và bảo vệ người lao động. Một phần là vì nhiều nhà hoạt động nghĩ rằng sẽ an toàn hơn nếu tiến hành các chiến dịch thông qua một tổ chức, cho phép họ làm việc cùng nhau và, được cho là, có được một số loại bảo vệ chống lại nhà nước. 

Các tổ chức dấn sự cũng được các chính phủ nước ngoài khuyến khích. Khi Việt Nam ký một hiệp định thương mại tự do với Liên minh châu Âu vào năm 2019, chính phủ cộng sản đã thề sẽ cung cấp nhiều không gian hơn cho các nhóm xã hội dân sự. Brussels coi đây là một tiến bộ và nhiều nhà hoạt động Việt Nam tin vào sự cường điệu ấy.  

Ngoài ra, mặc dù việc trấn áp với các cáo buộc về thuế có thể là mới mẻ, nhưng thực sự bắt nguồn từ một xu hướng cũ và vĩnh viễn trong cuộc chiến dập tắt bất kỳ sự phản đối có ý nghĩa của Đảng Cộng sản. 

Năm 2006, các nhà hoạt động đã cùng nhau thành lập Khối 8406, với bản tuyên ngôn kêu gọi cải cách dân chủ và được cho là phong trào ủng hộ dân chủ đầu tiên ở Việt Nam.

Khối này chỉ tồn tại trong một vài tháng nhưng là đại diện cho một xu hướng lớn hơn: các cá nhân và các nhóm nhỏ khác nhau đã liên kết lại để tạo thành các tổ chức phân cấp, trên diện rộng. Hai tổ chức độc lập đầu tiên được công nhận được thành lập trong cùng một năm. Các nhà báo và blogger độc lập cũng thành lập các hiệp hội. 

Do đó, hoạt động đã chuyển từ cá nhân sang cộng đồng, đây là một vấn đề đối với chính quyền cộng sản vì họ có thể dễ dàng nhằm vào các nhà hoạt động cô lập hơn. Nỗ lực thành lập các liên minh này đã thất bại vào năm 2006, phần lớn là do bị đàn áp. Nhưng lại nảy nở vào những năm sau đó, chẳng hạn như khi những người sáng lập Khối 8406 thành lập Hội Anh em Dân chủ vào năm 2013, một lần nữa lại bị dập tắt nhưng thông điệp vẫn ở đó.

Ngay sau khi giúp thành lập Hội Anh em Dân chủ , luật sư bất đồng chính kiến Nguyễn Văn Đại đang lưu vong, tuyên bố rằng các phong trào ở Việt Nam “chỉ dựa vào cá nhân” và “không có sự phối hợp. Vì vậy mà họ yếu ớt. Đã đến lúc các nhà hoạt động dân chủ trong nước tập hợp lại để thảo luận và tìm ra con đường ngắn nhất cho dân chủ ở Việt Nam.”

Chu kỳ lặp lại. Đối với chính quyền cộng sản, các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức XHDS mới đặt ra một mối đe dọa tương tự cho quyền lực của họ như các liên minh dân chủ và các nhà vận động trước đây: người dân đang hội tụ, đối thoại và vận động trong những không gian mới, không được xác định mà ĐCS không kiểm soát được. 

Nhưng chính quyền đang phản công lại một lần nữa bằng cách áp dụng các luật không được xác định công bằng để giải quyết tài chính và nghĩa vụ thuế của các hội nhóm này.

Nguồn: Asia Times

---