Kính Hòa, phóng viên RFA
2015-04-02
Phần 1:
Sau khi Sài gòn sụp đổ vào ngày 30/4/1975, một cộng đồng người Việt tị nạn nhanh chóng hình thành tại hải ngoại. Tại quê hương mới người Việt đã thành lập nhiều tổ chức chính trị nhằm về Việt nam. Các hoạt động này được nhìn nhận ra sao và hiện tại nó như thế nào?
Một hoạt động liên tục
Hoạt động đảng phái chính trị của người Việt tại hải ngoại với mục đích hướng về quê hương Việt nam thực sự bắt đầu ngay sau khi Sài gòn sụp đổ vào ngày 30 tháng tư năm 1975. Ông Đỗ Hoàng Điềm, Chủ tịch đảng Việt Tân, một đảng chính trị lớn của người Việt tại hải ngoại nhớ lại:
“Nếu tôi nhớ không lầm thì tổ chức Người Việt tự do của các anh chị em sinh viên bên Nhật đã hình thành ngay những ngày đầu tháng Năm năm 1975. Sau đó chúng ta biết là có những đảng phái của người Việt có quá trình hoạt động lâu năm bắt đầu hoạt động tại hải ngoại sau khi làn sóng người Việt tị nạn bắt đầu định cư tại hải ngoại. Trong những năm cuối thập niên 70 chúng ta thấy có sự hoạt động của những tổ chức như là Việt nam quốc dân đảng, của Đại Việt, của Liên minh dân chủ Việt nam, đó là chưa kể những tổ chức mới thành lập như Lực lượng dân quân Việt Nam, Chí nguyện đoàn hải ngoại phục quốc,… Nói tóm lại cái điều tôi cho rằng nổi bật nhất là những hoạt động đấu tranh cho dân chủ ở Việt nam của những đảng phái tại hải ngoại có thể nói là liên tục từ ngày 30/5/1975 kéo dài đến ngày hôm nay là 40 năm.”
Và trong những năm đầu tiên này tại hải ngoại, các đảng phái chú trọng việc đưa những hoạt động vũ trang vào trong nước. Tất cả những hoạt động đó đã thất bại. Nhìn lại thời kỳ đó ông Đỗ Hoàng Điềm cho rằng hình thức đấu tranh vũ trang lúc ấy không chỉ riêng của người Việt, mà là rất nhiều dân tộc khác nhằm lật đổ chế độ cộng sản cai trị đất nước họ như là ở Lào, Afghanistan. Riêng đối với trường hợp Việt nam thì ông Điềm cho rằng:
Nói tóm lại cái điều tôi cho rằng nổi bật nhất là những hoạt động đấu tranh cho dân chủ ở Việt nam của những đảng phái tại hải ngoại có thể nói là liên tục từ ngày 30/5/1975 kéo dài đến ngày hôm nay là 40 năm
Ông Đỗ Hoàng Điềm
“Chúng ta khoan bàn về ước vọng thống nhất của người Việt, mà chỉ bàn về mặt công pháp quốc tế, về mặt lý, thì chúng ta có thể thông cảm phần nào với những người trong quân đội Việt nam cộng hòa, cái việc mà họ vì bổn phận đối với đất nước của một người lính cầm súng bảo vệ đất nước, mặt dù cuộc chiến đối với quốc tế là đã tàn, thì những người ý thức được bổn phận của mình thì cái việc họ tiếp tục cầm súng chiến đấu lúc đó, ta có thể thông cảm được rằng đó là một hành động tự vệ.”
Bên cạnh khó khăn lớn nhất là sức mạnh của nhà nước cộng sản Việt nam, các đảng phái chính trị của người Việt tại hải ngoại còn gặp những khó khăn khác trong mấy chục năm qua.
Những khó khăn và thất bại
Ông Hoàng Duy Hùng, cựu nghị viên thành phố Houston ở Hoa kỳ, từng tham gia hoạt động vũ trang lật đổ chế độ cộng sản tại Việt nam nói rằng các đảng phái chính trị cũng có nhiều hiềm khích với nhau dẫn tới việc không có được một sức mạnh thống nhất để hoạt động.
Ông Nguyễn Chính Kết, một nhà hoạt động tại hải ngoại hiện cư ngụ tại Hoa Kỳ, có nhận xét về sự chia rẽ của các tổ chức chính trị của người Việt như sau:
“Dường như người Việt mình không biết có phải là do cái nền văn hóa mà chúng ta tiếp nhận hay không mà cái tính đố kỵ, coi cái tôi của mình quá lớn, v.v… nó tạo ra một sự chia rẽ trong cộng đồng rất là nhiều, nhất là khi có sự đánh phá của cộng sản Việt nam thì họ cứ tung lên những tin này tin kia, và khi mà họ tung những cái tin như vậy thì nhiều nhà đấu tranh ở hải ngoại này lại tin theo, mà những ngồn tin đó rất là có hại.”
Dường như người Việt mình không biết có phải là do cái nền văn hóa mà chúng ta tiếp nhận hay không mà cái tính đố kỵ, coi cái tôi của mình quá lớn, v.v… nó tạo ra một sự chia rẽ trong cộng đồng rất là nhiều, nhất là khi có sự đánh phá của cộng sản Việt nam
Ông Nguyễn Chính Kết
Có khi những hiềm khích cũng nảy sinh từ sự khác nhau về cách thức hoạt động. Ông Nguyễn Gia Kiểng, một trong những người thành lập tổ chức chính trị mang tên Tập hợp dân chủ đa nguyên tại Pháp vào năm 1979 nói là tổ chức của ông nhận được nhiều chỉ trích vì chủ trương hoạt động bất bạo động trong giai đoạn đó, dù khi mới được thành lập chủ trương đó được khá nhiều người hoan nghênh:
“Về sau có những người đả kích, họ cho rằng chúng tôi là những người không tưởng. Cũng có những người họ nóng vội, cho chúng tôi là những người thõa hiệp với cộng sản, đi đêm với cộng sản, bắt tay với cộng sản, và cũng có những người trách chúng tôi là có một thái độ nhu nhược trước cộng sản.”
Ông Hoàng Duy Hùng người từng bị nhà cầm quyền Việt nam bỏ tù 16 tháng sau khi xâm nhập Việt nam bị thất bại nói rằng hoạt động của các đảng phái chính trị trong thời gian qua không tạo được sức mạnh bên trong Việt nam.
“Khi chúng ta đấu tranh mà lại nhiều về vấn đề ngôn từ ở ngoài nước này hơn là cái sức mạnh ở quốc nội, thì chúng ta không thực sự có tiếng nói trong lòng dân chúng ở quốc nội.”
Ông Hùng đề nghị là hoạt động chính trị hướng về Việt nam cần có một đường hướng mới. Ông nói:
“Tôi thấy đa số những người Việt tị nạn là những người yêu nước và chống cộng, nhưng mà họ dễ bị nhầm lẫn giữa chuyện tranh đấu cho tự do dân chủ, và chuyện gọi là không ưa thích chế độ cộng sản. Vì không ưa thích chế độ cộng sản là một chuyện, còn tranh đấu cho tự do dân chủ lại là một chuyện khác. Khi tranh đấu thì phải biết tiến biết lùi, biết cái phận vụ của mình trong một cái phạm vi nào đó. Cho nên cái tâm tư của người Việt hải ngoại là họ rất yêu nước, nhưng còn bế tắc chưa tìm ra được một con đường. Cho nên chúng ta thấy rằng chúng ta đấu tranh đến giờ phút này đã 30 năm cũng chưa đạt được điều mà chúng ta mong muốn thì chúng ta nên đặt lại câu hỏi là chúng ta có nên thay đổi sách lược và chiến thuật hay chưa?”
Thực sự là bối cảnh chính trị và kinh tế ở Việt nam và quốc tế đã thay đổi rất nhiều trong 40 năm qua, từ việc khối cộng sản Đông Âu sụp đổ, cho đến việc mở của kinh tế của Việt nam và bình thường hóa quan hệ Việt Mỹ. Trong bối cảnh đó hoạt động của các tổ chức chính trị hải ngoại hướng về Việt nam sẽ như thế nào? Và họ sẽ gặp những trở ngại gì? Đó là nội dung của phần tiếp theo trong loạt bài này.
Phần 2:
Phương hướng đấu tranh bất bạo động hiện đã trở thành tôn chỉ hành động của các đảng phải chính trị ở hải ngoại nhằm đấu tranh dân chủ hóa Việt nam. Và hiện nay họ cũng đang gặp những khó khăn mới. Mời quí vị theo dõi phần thứ hai trong loạt bài nói về các hoạt động chính trị tại hải ngoại.
Chuyển đổi nguyên tắc và mục đích đấu tranh
Năm 1979, tại Pháp, Ông Nguyễn Gia Kiểng cùng những người đồng chí hướng mà tuyệt đại đa số là các viên chức cao cấp của nhà nước Việt nam cộng hòa vừa sụp đổ cách đó vài năm, lập nên Tập hợp dân chủ đa nguyên. Và nhóm này đưa ra một nguyên tắc hành động cho thời kỳ mới là:
“Không có vấn đề lập lại chế độ Việt nam cộng hòa, chế độ miền Nam trước. Chúng tôi cho là đất nước đã thống nhất, dầu sao ngày 30/4 cũng là một ngày lịch sử đánh dấu một giai đoạn mới, và đất nước đã thống nhất và sẽ thống nhất mãi mãi. Vì vậy mà cuộc đấu tranh, không phải để khôi phục Việt nam cộng hòa, mà để dân chủ hóa đất nước.”
Ý tưởng này cũng như quan điểm đấu tranh bất bạo động lúc ấy bị các tổ chức chính trị của người Việt chỉ trích.
Năm 1995 Mỹ chính thức nối lại bang giao với kẻ thù cũ là nước Việt nam cộng sản.
Dần dần người ta không nghe nói tới các tổ chức đấu tranh võ trang nhằm lật đổ chế độ cộng sản Việt nam bằng bạo lực nữa. Ông Đỗ Hoàng Điềm, chủ tịch đảng Việt Tân cũng đồng ý với quan điểm là cuộc đấu tranh hiện nay là nhắm về một nước Việt nam thống nhất:
“Ý nguyện thống nhất đất nước, đoàn kết dân tộc là ý nguyện chung của mọi người, và với thời đại ngày hôm nay, đa số người dân Việt nam sanh ra sau ngày 30/4/1975, thì rõ ràng ngày hôm nay ý nguyện của cả dân tộc là làm sao có được một cuộc sống tự do, quyền người dân thực sự làm chủ đất nước được thực hiện, nhân quyền được tôn trọng, thì tôi cho rằng đó là ý nguyện chung của đất nước và cũng là của đảng Việt Tân.”
Ông Hoàng Duy Hùng, cựu nghị viên thành phố Houston, từng bị nhà nước cộng sản Việt nam bỏ tù vì xâm nhập về nước để hoạt động vũ trang, cũng đặt lại vấn đề đấu tranh mà các đảng phái chính trị của người Việt đã hình thành cách đây 40 năm sau ngày Sài gòn sụp đổ:
Không có vấn đề lập lại chế độ VNCH, chế độ miền Nam trước. Chúng tôi cho là đất nước đã thống nhất, dầu sao ngày 30/4 cũng là một ngày lịch sử đánh dấu một giai đoạn mới, và đất nước đã thống nhất và sẽ thống nhất mãi mãi. Vì vậy mà cuộc đấu tranh, không phải để khôi phục VNCH, mà để dân chủ hóa đất nước
“Cái câu hỏi không phải là chính nghĩa Việt nam cộng hòa, mà câu hỏi được đặt ra là ngày hôm nay, trong bối cảnh này, tình hình thế giới đã thay đổi, và Việt nam nằm trong sự thống trị của đảng cộng sản Việt nam, một độc đảng, thì chúng ta làm thế nào để sớm được đưa đất nước chúng ta sớm được tự do dân chủ và giàu mạnh.”
Ông Nguyễn Anh Hoàng, thành viên của một tổ chức nhỏ tên là Liên minh dân chủ Việt nam thuần túy nói về hoạt động của tổ chức mình hiện nay là ủng hộ người dân trong nước:
“Những người dân trong nước người ta muốn cái gì thì chúng ta sẽ ủng hộ. Nhưng phải biết họ muốn cái gì, họ muốn làm cái gì để mà chúng ta ủng hộ.”
Ông Nguyễn Chính Kết hiện hoạt động tại hải ngoại nói về tổ chức của ông:
“Công việc chính của họ là vận động chính giới, tổ chức những cuộc biểu tình và cái quan trọng nhất là giúp đỡ tài chánh cho phong trào đấu tranh ở trong nước.”
Những thách thức mới
Thách thức lớn nhất đối với các đảng phái chính trị nhằm về Việt nam dù là với đường lối ôn hòa vẫn gặp trở ngại lớn nhất là sự cấm đoán của nhà cầm quyền cộng sản Việt nam. Ông Nguyễn Gia Kiểng dẫn chứng là Thủ tướng Việt nam vẫn liên tục khẳng định sự độc tôn cai trị của đảng cộng sản trong thời gian gần đây.
Nhiều người cho rằng với đà tiến bộ của thông tin mạng người dân trong nước biết nhiều đến các đảng phái chính trị hải ngoại hơn, nhưng ông Hoàng Duy Hùng không hoàn toàn đồng ý:
“Vì ở trong nước có sự kềm kẹp của chế độ cộng sản, sự khéo léo, chuyên chế của nhà nước trong vấn đề độc tôn về truyền thông, người dân không được nghe tiếng nói của những người đối lập. Người ta có nói là trong khoảng từ 5 đến 10 năm nay, tiếng nói đối lập đã có tiếng nói bên lề qua các mạng thông tin về điện tử, đang phá dần dần bức màn do sự bưng bít do chế độ. Nhưng điều này không hoàn toàn đúng hẳn.”
Ông Hùng nói thêm là việc phát triển ở bên trong Việt nam để tìm kiếm một lực lượng có lý tưởng cho sự dân chủ hóa cũng không phải là dễ.
Một điều trở ngại lớn nữa của các đảng phái chính trị hải ngoại là sự phát triển lực lượng thành viên. Ông Hoàng Duy Hùng không thấy nhiều các thành viên trẻ tuổi trong các tổ chức chính trị hải ngoại:
“Mỗi lần ra sinh hoạt cộng đồng, sinh hoạt đấu tranh thì có bao nhiêu người thuộc thế hệ từ 20 đến 30? Rất ít, hầu như không còn nữa.”
Ông Nguyễn Gia Kiểng hy vọng về sự tham gia của những người trong nước, trong đó có thế hệ trẻ:
“Có thể nói là hai phần ba không hề sống, không hề biết chế độ Việt nam cộng hòa. Một phần ba còn lại thì có một nửa cũng không biết tới chế độ Việt nam cộng hòa. Cho nên cái sự kiện là cái mục tiêu của Tập hợp dân chủ đa nguyên không phải là một sự tiếp nối của chế độ Việt nam cộng hòa, đã giúp chúng tôi dễ tiếp cận thế hệ mới.”
Nhưng mà môi trường đấu tranh chính yếu của tất cả các lực lượng dân chủ là trong nội địa đất nước Việt nam chứ không phải tại hải ngoại. Do vậy việc mà chúng tôi nổ lực để phát triển các cơ sở trong nước là một nhu cầu
Ông Đỗ Hoàng Điềm
Ông cũng nói thêm là những người đã từng sống và trưởng thành dưới chế độ cộng sản, khi rời bỏ nó thì lại là những người đấu tranh rất tích cực cho dân chủ và nhân quyền.
Tuy vậy Ông Nguyễn Gia Kiểng nói là cho đến nay tổ chức của ông vẫn chưa là một tổ chức quần chúng. Về những thành viên trẻ của tổ chức, ông nói là thế hệ thứ hai của người Việt ở nước ngoài hội nhập quá sâu vào xã hội phương Tây và ít quan tâm đến những điều cha anh suy nghĩ và hành động. Theo ông thì thế hệ thứ ba có mong muốn trở về nguồn cội hơn, nhưng khi đó thì đã quá muộn.
Ông Đỗ Hoàng Điềm thì hy vọng nhiều hơn và cho biết lực lượng của đảng Việt Tân hiện nay có nhiều người trẻ tuổi tham gia:
“Nhưng mà nếu chúng ta nổ lực, san sẻ được tâm tư nguyện vọng, muốn thấy công bằng, muốn thấy dân chủ và nhân quyền thì tôi thấy là cái lý tưởng đó nó đủ sức hấp dẫn và thuyết phục để lôi kéo các anh chị em trẻ ở hải ngoại tham gia vào. Nhưng mà môi trường đấu tranh chính yếu của tất cả các lực lượng dân chủ là trong nội địa đất nước Việt nam chứ không phải tại hải ngoại. Do vậy việc mà chúng tôi nổ lực để phát triển các cơ sở trong nước là một nhu cầu. Rất may mắn là số đảng viên Việt tân thành phần trẻ trong nước cũng khá là đông.”
Các nhóm cánh tả nay ở đâu?
Trong cộng đồng người Việt tại hải ngoại có một nhóm khá đặc biệt là những sinh viên du học trước 1975 có khuynh hướng cánh tả. Những người này ủng hộ những người cộng sản trước năm 1975. Theo ông Nguyễn Gia Kiểng, người du học ở Pháp trong những năm 1960, thì điều đó là một khuynh hướng chính trị lúc đấy, khó tránh khỏi. Ông cho biết về những người này hiện nay:
“Sau ngày 30/4/1975, với sự thất bại liên tiếp của chế độ cộng sản, không chỉ về kỹ thuật, mà cả cái tinh thần cộng sản, cái văn hóa cộng sản được phơi bày là không đúng, rất nhiều anh em đã chuyển hướng.”
Tuy nhiên ông Kiểng nói là dường như những người này vẫn còn ngần ngại khi dấn thân.
Khi thực hiện loạt bài viết này chúng tôi tìm cách tiếp cận những người này qua nhiều kênh khác nhau nhưng không nhận được hồi âm.
RFA