Võ Hàn Lam
(VNTB) – Từ ngày 15-5-2020 đến 14-6-2020, cảnh sát giao thông được quyền yêu cầu dừng xe kiểm tra không cần lỗi ban đầu.
Dẫn quy định của Thông tư số 01/2016/TT-BCA do Bộ trưởng Công an khi ấy là Trần Đại Quang ký ban hành ngày 04-1-2016 (*), cụ thể tại điều 12: “Cán bộ thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát được dừng phương tiện để kiểm soát trong các trường hợp sau: a) Trực tiếp phát hiện hoặc thông qua phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ phát hiện, ghi nhận được các hành vi vi phạm pháp luật về giao thông đường bộ; b) Thực hiện mệnh lệnh, kế hoạch tuần tra, kiểm soát của Cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông hoặc Giám đốc Công an cấp tỉnh trở lên;
c) Thực hiện kế hoạch tổ chức tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm, bảo đảm trật tự, an toàn giao thông của Trưởng phòng Tuần tra, kiểm soát giao thông đường bộ cao tốc thuộc Cục Cảnh sát giao thông, Trưởng phòng Cảnh sát giao thông hoặc Trưởng Công an cấp huyện trở lên;
d) Có văn bản đề nghị của Thủ trưởng, Phó thủ trưởng cơ quan điều tra; văn bản đề nghị của cơ quan chức năng liên quan về dừng phương tiện để kiểm soát phục vụ công tác bảo đảm an ninh, trật tự, phòng, đấu tranh chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác. Văn bản đề nghị phải ghi cụ thể thời gian, tuyến đường, phương tiện dừng để kiểm soát, xử lý, lực lượng tham gia phối hợp; đ) Tin báo, tố giác về hành vi vi phạm pháp luật của người và phương tiện tham gia giao thông”.
Điều khoản ở trên có nghĩa việc cảnh sát giao thông được quyền yêu cầu dừng xe kiểm tra không cần lỗi ban đầu, nếu như có một văn bản theo đúng trình tự được ban hành từ cấp quản lý. Lý do thì khá chung chung: Thực hiện mệnh lệnh, kế hoạch tuần tra, kiểm soát của Cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông hoặc Giám đốc Công an cấp tỉnh…
Tuy nhiên theo tin tức trên báo chí, thì từ ngày 15-5-2020 đến 14-6-2020, cảnh sát giao thông được quyền yêu cầu dừng xe kiểm tra không cần lỗi ban đầu, và hành khách ngồi trên xe cũng có thể bị kiểm tra hành chính (**).
Câu hỏi đặt ra: thời điểm hiện tại ở Việt Nam mới chỉ là giai đoạn nới lỏng các yêu cầu về giãn cách xã hội để ngừa dịch corona lây lan trong cộng đồng. Phương tiện vận tải hành khách liên tỉnh mới bắt đầu hoạt động trở lại. Nay với lệnh dừng xe kiểm tra hành chính mà không cần quan tâm đến xe đó có vi phạm hay không, cho thấy sẽ dễ đưa đến tình trạng bắt buộc phải tụ tập đông người.
Báo chí đăng rằng lãnh đạo cảnh sát giao thông nhiều nơi biện minh “dừng xe nếu thiếu giấy tờ thì phạt, không thì xin lỗi, cho đi”. Điều đó có nghĩa giữa rừng xe, cảnh sát giao thông có thể dừng bất cứ xe nào họ muốn, dù chủ xe tuân thủ luật giao thông đường bộ, đang có việc cần kíp hay đơn giản vội về nhà đi… vệ sinh. Đành rằng thông tư của Bộ Công an cho phép cảnh sát giao thông làm như vậy, nhưng xin lỗi xong liệu dân có lỡ việc, hỏng chuyện cần, hoặc (xin lỗi) đã bĩnh ra quần, gây ảnh hưởng vệ sinh, sức khỏe… thì ai đền bù cho họ, và lấy gì chứng minh chuyện của cảnh sát giao thông cần thiết hơn chuyện của dân, nếu họ không vi phạm?
Với việc từ ngày 15-5-2020 đến 14-6-2020, cảnh sát giao thông được quyền yêu cầu dừng xe kiểm tra không cần lỗi ban đầu, và hành khách ngồi trên xe cũng có thể bị kiểm tra hành chính, cho thấy người dân tạm thời bị ‘tước quyền’ tự do đi lại dù không vi phạm bất cứ luật nào, và điều đó tiện dụng hay phiền hà hơn cho việc quản lý trật tự trị an xã hội?
Trong khi đó hàng loạt lỗi vi phạm luật giao thông đường bộ khác như phóng nhanh vượt ẩu, quá tải, dùng bia rượu khi lái xe… vẫn đang ám ảnh dân chúng và nhất là kẹt xe đã trở lại ở các thành phố lớn, thì cảnh sát giao thông đã phải căng mình ra làm không xuể, nay lại phải ra quân như chiến dịch thế này vừa phân tán sức, vừa phiền hà cho dân không phạm luật.
Dĩ nhiên cũng khó trách với nhiều phiền toái ở trên, đưa đến thuyết âm mưu rằng có lẽ thời gian một tháng ‘cảnh sát giao thông được quyền yêu cầu dừng xe kiểm tra không cần lỗi ban đầu, và hành khách ngồi trên xe cũng có thể bị kiểm tra hành chính’, có ẩn tình là muốn hạn chế các rủi ro về an ninh trước diễn biến của kỳ họp Quốc hội sắp tới, trong đó yếu tố chính trị về an ninh quốc phòng liên quan sự kiện Trung Quốc ở biển Đông.
Một lý do khác về bề mặt dễ nhận ra hơn đó là tìm kiếm bù đắp cho nguồn ngân sách thiếu hụt do dịch bệnh corona. Điều này không phải suy diễn, bài báo trên tờ VietnamNet “CSGT ‘mỏi tay’ ghi phiếu phạt, người vi phạm đứng tràn ngã tư Sài Gòn” xác nhận điều ngờ vực đó. (***)
Dân chúng mới thoải mái đi lại được ít lâu sau thời gian ‘cách ly toàn xã hội’, thì nay rất nên cân nhắc lại việc kiểm tra hành chính người dân trên đường kiểu ‘cảnh sát giao thông được quyền yêu cầu dừng xe kiểm tra không cần lỗi ban đầu, và hành khách ngồi trên xe cũng có thể bị kiểm tra’.
_________________
Chú thích:
(*) http://vbpl.vn/TW/Pages/vbpq-toanvan.aspx?ItemID=97598