Trần Dzạ Dzũng
(VNTB) – Quan hệ quốc tế không có thù hay bạn mà chỉ có lợi ích mà thôi.
Theo nhận định của bài viết đăng trên trang Asia Times (https://asiatimes.com/2020/10/trump-takes-trade-war-aim-at-vietnams-dong) thì có lẽ lý do quan trọng nhất mà Mỹ cho rằng Việt Nam thao túng tiền tệ là do Việt Nam xuất siêu quá nhiều sang Mỹ cho dù nhìn tổng thể ngoại thương của Việt Nam là cân bằng trong rất nhiều năm qua.
Các tiêu chí để Mỹ xem xét gắn mác thao túng tiền tệ (currency manipulation) bao gồm: (i) Thặng dư thương mại hàng hóa song phương với Mỹ ít nhất 20 tỷ USD; (ii) Thặng dư cán cân vãng lai tương đương ít nhất 2% GDP; (iii) Can thiệp một chiều và kéo dài trên thị trường ngoại tệ, thể hiện qua việc mua ròng ngoại tệ trong ít nhất 6 tháng trên giai đoạn 12 tháng với tổng lượng ngoại tệ mua ròng tương đương ít nhất 2% GDP trong giai đoạn 12 tháng.
Thực tế cuộc chơi toàn cầu là vậy, quy tắc do các ông lớn đặt ra là vì lợi ích của họ mà thôi. Do vậy, nhân tố duy nhất mà các nước (đặc biệt là những nước nhỏ) cần quan tâm trong quan hệ quốc tế là lợi ích, lợi ích và lợi ích. Cần tính toán mình được gì mất gì và lựa chọn cách chơi tốt nhất cho mình chứ không nên trông chờ vào lòng tốt và sự tử tế của người khác. Quan hệ quốc tế không có thù hay bạn mà chỉ có lợi ích mà thôi.
Theo quy định mới của Mỹ, Bộ Thương mại được quyền kết luận việc cố tình hạ giá đồng tiền là một dạng trợ giá, có thể căn cứ vào đó điều chỉnh thuế suất chống trợ giá, thường là theo hướng tăng lên. Như vậy một khi Việt Nam nằm trong danh sách theo dõi thao túng tiền tệ, thì thay vì phản đối, cần phải biết chấp nhận và thận trọng ứng xử trong điều hành quốc gia.
Theo bộ công cụ Tracking Currency Manipulation, Việt Nam chẳng những đã mua vào số ngoại tệ hơn 2% GDP, mà lên tới 7% GDP. Còn thông tin từ Bộ Tài chính Mỹ, con số tuyệt đối họ cho rằng Việt Nam đã mua vào trong năm 2019 là 22 tỷ USD.
Nếu dùng con số GDP năm 2019 của World Bank ghi nhận cho Việt Nam 261,9 tỷ USD, quả thật 22 tỷ USD là khoảng 8% GDP, gần với con số 7% GDP của bộ công cụ Tracking Currency Manipulation. Con số này cao nhất trong số các nước vi phạm từ 2 tiêu chí thao túng tiền tệ trở lên của Bộ Tài chính Mỹ.
Một số chuyên gia tài chính hiện hoạt động ở thị trường Sài Gòn cho rằng cần luôn ghi nhớ, bất kể những cáo buộc đó có lý hay không, Mỹ với tư cách là thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới, là siêu cường và là một kẻ mạnh trong cuộc chơi này. Vì thế, thận trọng không để kẻ mạnh đó bắt được điểm yếu của mình rất quan trọng.
Một vấn đề khác, là những nhà quản lý được gọi là “Đảng và Nhà nước Việt Nam” không được xem nhẹ những giám sát thao túng tiền tệ, môi trường, nhân quyền… của Mỹ. Nó có thể trở thành con bài trừng phạt kinh tế bất kỳ lúc nào.
Nhắc lại chuyện truyền thông Việt Nam trích dẫn lời của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vào tháng 4-2020 dự trữ ngoại tệ Việt Nam đạt 84 tỷ USD. Trích dẫn này được hiểu như một thành tích cần được tôn vinh bởi sự lãnh đạo của “Đảng và Nhà nước Việt Nam”.
Tuy nhiên, điều tưởng như thành tích cần được tung hô, lại là chứng cứ cho cáo buộc tại Việt Nam đang xảy ra chuyện can thiệp 1 phía mua hoặc bán ròng, và kéo dài trên thị trường ngoại tệ trong ít nhất 6 tháng trên giai đoạn 12 tháng, với tổng lượng mua ròng ít nhất 2% GDP. Và điều này thuộc tiêu chí thứ 3 của đạo luật “Tạo thuận lợi thương mại và thực thi thương mại” của Mỹ.
Nhắc lại, hồi trung tuần tháng 5-2019, nhà báo Phạm Chí Dũng có đặt vấn đề mang tính cảnh báo trong bài viết đăng trên trang web VOA, “Vì sao Việt Nam có thể lọt vào nhóm ‘thao túng tiền tệ’?” (*). Bài viết có đoạn:
“Vào thời thủ tướng mới là Nguyễn Xuân Phúc và thống đốc mới là Lê Minh Hưng, Ngân hàng Nhà nước đã có một chiến dịch âm thầm, miệt mài và đầy thủ đoạn để tung ra một núi tiền đồng nhằm gom tích USD từ hệ thống ngân hàng và USD trôi nổi ở chợ đen lẫn từ khu vực dân cư, khiến chỉ trong vài năm, kho dự trữ ngoại hối của nhà nước đã được báo cáo tăng gấp đôi – đến hơn 60 tỷ USD – và được xem là ‘thành tích kiến tạo’ của chính phủ Nguyễn Xuân Phúc…”.
_____________
Chú thích:
(*) https://www.voatiengviet.com/a/viet-nam-thao-tung-tien-te/4918342.html