Hoài Nguyễn
(VNTB) – “Có thể ông Thụy sẽ mất trong tù trước khi mãn án phạt vào năm 2032, khi ông đã 81 tuổi. Hoặc sức khỏe của ông sẽ bị suy giảm nghiêm trọng trong thời gian ở đó”.
Một nhóm thành viên của Hội Nhà báo độc lập Việt Nam và thân hữu đang vận động một số chính phủ trên thế giới, các tổ chức nhân quyền yêu cầu chính quyền Việt Nam hoãn thi hành án đối với ông Nguyễn Tường Thụy.
Góc nhìn pháp luật về thi hành án hình sự ở Việt Nam, liệu vận động này có thể đưa đến hy vọng ‘hoãn thi hành án’ theo nghĩa ‘miễn thi hành án phần thời gian còn lại’, hoặc sẽ như các trường hợp như một số người tù trước đó khi buộc phải rời Việt Nam từ trại giam.
Luật Thi hành án hình sự, là căn cứ pháp lý cho luận bàn.
“Trong trường hợp ông Thụy, chúng tôi kêu gọi chính phủ Việt Nam tạm hoãn thi hành án khi ông bị bệnh nặng, có lúc không tự lo cho bản thân. Trong quá khứ, chúng tôi được biết chính phủ Việt Nam đã hoãn thi hành án cho một số người, như trường hợp linh mục Nguyễn Văn Lý” – bài báo trên trang Việt Nam Thời Báo, viết.
Linh mục Nguyễn Văn Lý trong thời gian thụ án tù lần thứ tư, ông từng được phép rời nhà tù ra ngoài đầu tháng 9-2009 để chạy chữa do sức khỏe suy kém sau đôi ba lần đột quỵ. Nguồn tin khả tín cho biết, chính quyền Việt Nam trong giai đoạn này đã có đề nghị linh mục Lý ra nước ngoài trị bệnh, nhưng ông không chấp nhận. Tháng 3-2010 ông bị đưa vào tù trở lại, bất chấp sự can thiệp từ nhiều giới.
Sáng thứ Sáu 20-5-2016, lúc 07g55, Tòa Tổng Giám Mục Huế đón linh mục Nguyễn Văn Lý trở về với ngôi nhà mẹ của Giáo phận sau những năm tháng ở trại giam Nam Hà, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. Thời điểm đó, Tổng Giám mục Lê Văn Hồng, Giáo phận Huế nói với BBC: “Cha Lý ra tù trước thời hạn khoảng 3 tháng và Tòa Tổng Giám Mục được chính quyền báo tin trước một ngày”.
Như vậy, nếu viện dẫn trường hợp linh mục Nguyễn Văn Lý cho việc kêu gọi chính phủ Việt Nam ‘hoãn thi hành án’ đối với ông Nguyễn Tường Thụy là khó phù hợp, vì thời gian thi hành án của ông Thụy được coi như có ngày bắt đầu là 23-5-2020, đến nay là chưa tròn một năm trong chuỗi thời gian tuyên là 11 năm tù.
Ông Nguyễn Tường Thụy bị kết án về Tội xâm phạm an ninh quốc gia, nên theo Điều 66, Bộ Luật hình sự 2015, ông không được xem xét giảm án.
Ông Nguyễn Tường Thụy sinh năm 1950, có nghĩa năm nay ông đã 71 tuổi.
Như vậy với tuổi 71, cho thấy khả thi trong vận động không phải là ‘hoãn thi hành án’, mà là nội dung của “Giảm thời hạn chấp hành án phạt tù trong trường hợp đặc biệt” ghi tại Điều 8.3 của Thông tư liên tịch 02/2013/TTLT-BCA-BQP-TANDTC-VKSNDTC:
“Điều 8. Giảm thời hạn chấp hành án phạt tù trong trường hợp đặc biệt
1. Phạm nhân đã chấp hành được ít nhất một phần tư mức hình phạt đã tuyên đối với án phạt tù từ ba mươi năm trở xuống hoặc mười năm đối với tù chung thân và có đủ điều kiện về xếp loại chấp hành án phạt tù quy định tại khoản 2, 3, 4 Điều 6 Thông tư liên tịch này, có thể được xét, đề nghị giảm thời hạn chấp hành án phạt tù, nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Phạm nhân đã lập công. Mỗi lần lập công, phạm nhân chỉ được xem xét, đề nghị giảm thời hạn một lần;
b) Phạm nhân đã quá già yếu;
c) Phạm nhân mắc bệnh hiểm nghèo.
2. Mức giảm mỗi lần cao nhất cho các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này là bốn năm, nhưng phải bảo đảm thời gian thực tế chấp hành án phạt tù ít nhất là hai phần năm mức hình phạt đã tuyên hoặc mười lăm năm đối với hình phạt tù chung thân.
3. Trong trường hợp đặc biệt, khi có đề nghị của Bộ trưởng Bộ Công an hoặc Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và được sự đồng ý của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, phạm nhân có thể được xét giảm vào thời gian sớm hơn hoặc mức giảm cao hơn so với quy định ở khoản 1, khoản 2 Điều này”.
Thế nào là “mắc bệnh hiểm nghèo”?
Theo điểm a tiểu mục 2.1 mục 2 Nghị quyết số 01/2007/NQ-HĐTP ngày 02-10-2007 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, “Mắc bệnh hiểm nghèo” là trường hợp theo kết luận của bệnh viện cấp tỉnh trở lên thì người bị kết án đang bị những căn bệnh nguy hiểm đến tính mạnh, khó có phương thức chữa trị.
Như vậy, trong bối cảnh Việt Nam đang tái bùng dịch Covid-19 lây lan cộng đồng, thì với người tù có nhiều bệnh lý nền như ông Nguyễn Tường Thụy – theo ý kiến của người viết – nhóm thành viên của Hội Nhà báo độc lập Việt Nam cùng các thân hữu nên vận động một số chính phủ trên thế giới, các tổ chức nhân quyền, theo hướng kêu gọi chính quyền Việt Nam “Giảm thời hạn chấp hành án phạt tù trong trường hợp đặc biệt” đối với ông Nguyễn Tường Thụy.
Dĩ nhiên ở đây, nếu như ông Nguyễn Tường Thụy được sớm trả lại tự do, và được đầy đủ quyền của Luật Cư trú, thì đây sẽ là tín hiệu khởi đầu của cải thiện cách hiểu nhân quyền lâu nay vốn nhận được nhiều chê trách.