Khánh An dịch
(VNTB) – Chuyến đi của bà Phó Tổng Thống tới Singapore và Việt Nam nhằm ‘đảm bảo’ cam kết của Hoa Kỳ đối với châu Á
Phó Tổng Thống Hoa Kỳ Kamala Harris sẽ bắt đầu chuyến công du đầu tiên tới châu Á vào cuối tuần này, với các điểm dừng dự kiến tại Singapore và Việt Nam.
Bà dự kiến sẽ hội đàm với các nhà lãnh đạo hai nước về các vấn đề an ninh và kinh tế cũng như các nỗ lực khôi phục COVID-19 – tất cả đều chú ý đến sự hiện diện ngày càng tăng trong khu vực của Trung Quốc.
Chuyến đi diễn ra vào thời điểm quan trọng đối với chính quyền của Tổng thống Joe Biden. Taliban đã giành lại quyền kiểm soát Afghanistan khi Mỹ rút quân, làm dấy lên những chỉ trích nặng nề ở Washington. Trung Quốc tiếp tục khẳng định trên Biển Đông. Và vi rút corona tiếp tục hoành hành trên khắp thế giới, đặc biệt là ở Đông Nam Á.
Bà Harris dự kiến đến Singapore vào Chủ nhật, trước khi đến Việt Nam vào thứ Ba tuần sau. Dưới đây là năm điều cần biết về chuyến đi sắp tới của bà ấy và ý nghĩa của chuyến đi này.
1. Tại sao Bà Harris đến thăm Đông Nam Á, và tại sao Singapore và Việt Nam mà không phải là các thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á khác?
Ông Biden đã đưa ra quan điểm về việc thiết lập lại chính sách châu Á của Washington, vốn đã mờ nhạt dưới thời chính quyền Donald Trump. Vì Đông Nam Á là trung tâm của khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, tổng thống cũng đã cử các quan chức chủ chốt khác đến đó trong những tháng gần đây – Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin và Thứ trưởng Ngoại giao Wendy Sherman.
Đặc biệt, Singapore và Việt Nam có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế Hoa Kỳ. Singapore, là một trung tâm tài chính khu vực, với trụ sở chính tại Châu Á của các công ty lớn của Hoa Kỳ bao gồm Microsoft và Google. Việt Nam đang trở nên quan trọng hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu, cả chuỗi cung ứng chất bán dẫn, khi ngày càng có nhiều công ty chuyển cơ sở sản xuất khỏi Trung Quốc.
Alan Chong, phó giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Công nghệ Nanyang của Singapore cho biết: “Trong ASEAN, hai quốc gia này là ổn định nhất và thân thiện nhất đối với Hoa Kỳ” trong số 10 thành viên. Ông chỉ ra rằng “Mỹ muốn các quốc gia thân thiện sát lãnh thổ Trung Quốc có vị thế mạnh hơn trong việc liên kết với Mỹ”
Nhà Trắng trước đó cho biết trong một tuyên bố rằng bà Harris sẽ thảo luận về các chủ đề như “an ninh khu vực, ứng phó toàn cầu với đại dịch COVID-19, biến đổi khí hậu và những nỗ lực chung nhằm thúc đẩy một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ.”
Tại Singapore, bà sẽ gặp Thủ tướng Lý Hiển Long vào thứ Hai, sau đó là chuyến thăm Căn cứ Hải quân Changi. Bà Harris cũng sẽ có một bài phát biểu vào sáng thứ Ba.
Về COVID-19, chuyến công du tới Việt Nam của bà Harris sẽ có một cuộc họp ảo với các bộ trưởng y tế của các thành viên ASEAN vào thứ Tư, ra mắt văn phòng khu vực của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh tại Hà Nội.
2. Việc Mỹ rời Afghanistan ảnh hưởng đến chuyến đi của bà Harris như thế nào?
Khi Nhà Trắng thông báo về chuyến đi vào tháng trước, không ai ngờ rằng chính phủ Afghanistan sẽ thất thủ ngay trước chuyến đi này. Một số người nói rằng việc Mỹ rút lui khỏi quốc gia Trung Á khiến các quốc gia khác đặt câu hỏi về ý chí duy trì các cam kết của Hoa Kỳ.
Điều này có thể tăng thêm ý nghĩa cho chuyến thăm Đông Nam Á. Ông Chong cho biết chuyến đi có thể giúp “trấn an các đồng minh của Mỹ về cam kết của Mỹ, bất chấp việc Taliban tiếp quản” Afghanistan.
Ông nói rằng việc Mỹ nhanh chóng rút khỏi Afghanistan đã đặt ra “những câu hỏi nghiêm trọng về độ tin cậy trong các cam kết quốc phòng của Mỹ “, nhưng bà Harris có cơ hội cho các đối tác châu Á thấy rằng” Hoa Kỳ sẽ không rút lui. “
Một quan chức cấp cao của Nhà Trắng nói với các phóng viên hôm thứ Năm rằng Đông Nam Á và Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương có tầm quan trọng về mặt chiến lược và kinh tế đối với Mỹ, nhấn mạnh rằng “điều đó không thay đổi với Afghanistan.”
“Chúng tôi đã là đối tác an ninh và kinh tế lớn của các quốc gia ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trong hơn 70 năm, và chúng tôi là đối tác kiên định và chúng tôi có quan hệ đối tác an ninh ngày càng tăng với các quốc gia đó”, quan chức này nói. “Họ muốn chúng tôi tăng cường các mối quan hệ đối tác an ninh đó.”
3. Các cuộc thảo luận kinh tế sẽ tập trung vào điều gì?
Chủ đề chính có thể sẽ là xây dựng một chuỗi cung ứng linh hoạt trong bối cảnh toàn cầu thiếu chất bán dẫn cũng như nhu cầu về vắc xin COVID và các sản phẩm y tế khác.
Theo số liệu từ CEIC, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ chiếm khoảng 30% tổng lượng hàng xuất khẩu trong tháng 4 thể hiện tầm quan trọng của nước này đối với chuỗi cung ứng châu Á của Mỹ.
Các doanh nghiệp đã và đang đầu tư mở rộng năng lực sản xuất tại Việt Nam. Ví dụ, Intel đã tìm cách nâng cao năng lực sản xuất lắp ráp và thử nghiệm tại đây, vì theo một giám đốc điều hành của Intel tại Việt Nam thì họ coi Việt Nam là “một phần quan trọng trong sự hiện diện sản xuất trên toàn cầu của Intel”.
Phó chủ tịch phụ trách sản xuất, chuỗi cung ứng và vận hành, kiêm tổng giám đốc của Intel tại Việt Nam, Kim Huat Ooi ,cho biết: “Nhu cầu toàn cầu chưa từng có đối với các linh kiện bán dẫn, cùng với thế giới đang chuyển sang kỹ thuật số do COVID, đã dẫn đến sự thiếu hụt các thành phần quan trọng của bên thứ ba trong toàn ngành, bao gồm cả chất nền, điều này đang ảnh hưởng đến các nhà cung cấp công nghệ trong toàn ngành”.
Các doanh nghiệp nội địa của Việt Nam cũng đang để mắt đến thị trường khổng lồ Hoa Kỳ. Tập đoàn Vingroup có kế hoạch xuất khẩu xe điện do công ty con VinFast sản xuất sang Mỹ để nắm bắt nhu cầu ngày càng tăng về ô tô thân thiện với môi trường.
Trong khi đó, Singapore là một trong những trung tâm sản xuất vi mạch của châu Á, gần đây có khoản đầu tư 4 tỷ USD của GlobalFoundries nhằm mở rộng một nhà máy sản xuất màng vi mạch wafer. Đây là cửa ngõ đến các quốc gia châu Á góp phần cho Singapore trở thành một liên kết chuỗi cung ứng quan trọng. Trong khi đó, bà Harris sẽ tham gia vào một cuộc thảo luận bàn tròn với các “chuyên gia” chuỗi cung ứng vào thứ Ba.
Mở rộng xuất khẩu các sản phẩm chế tạo ngày càng quan trọng đối với các nền kinh tế Đông Nam Á đang tìm cách đẩy nhanh quá trình phục hồi sau đại dịch, ngay cả khi khu vực này vẫn là tâm dịch toàn cầu. Singapore và Việt Nam sẽ hoan nghênh bất kỳ biện pháp nào giúp ích cho việc này, chẳng hạn như cam kết vắc xin và sắp xếp việc đi lại.
4. Singapore và Việt Nam là thành viên của Hiệp định Thương mại Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Liệu chuyến thăm của bà Harris có gia tăng khả năng Mỹ tái gia nhập hiệp định?
Chính quyền Trump đã rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) gồm 12 thành viên vào năm 2017. 11 thành viên còn lại, gồm Singapore, Việt Nam, Brunei và Malaysia, sau đó đã khởi động hiệp định này.
Chính quyền Biden đã đảo ngược một số chính sách của Trump, chẳng hạn như những chính sách về biến đổi khí hậu, nhưng làm được không nhiều trên mặt trận thương mại.
Jayant Menon, thuộc Viện nghiên cứu ISEAS-Yusof Ishak của Singapore, tin rằng chuyến đi của bà Harris “không chắc” sẽ dẫn đến việc Mỹ tái gia nhập CPTPP. Ông cho biết hiệp ước này là một phiên bản rút gọn đáng kể của thỏa thuận ban đầu, đặc biệt là trong các lĩnh vực như bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, điều mà các doanh nghiệp Mỹ đã hết sức thúc đẩy.
Ông nói: “Việc gia nhập CPTPP có thể có giá trị chiến lược trong việc tái tương tác với khu vực, nhưng vẫn chưa rõ liệu chỉđiều này có đủ hay không khi cách khác để làm như vậy, chẳng hạn như hợp tác về môi trường hoặc an ninh. Con tàu CPTPP đã ra khơi nhưng các tàu mới đang xuất hiện ở đường chân trời.”
Ngoại trưởng Singapore cũng không tính đến bất kỳ bước đột phá nào trong chuyến thăm của bà Harris. “[Liệu] có triển vọng tức thì nào về việc Mỹ sẽ tái gia nhập CPTPP không? Tôi e rằng câu trả lời là không, ” Vivian Balakrishnan nói với truyền thông địa phương hôm thứ Hai. Balakrishnan chỉ ra rằng những cân nhắc chính trị nội bộ của Hoa Kỳ khiến Nhà Trắng không thể tiến hành các cuộc thảo luận về khuôn khổ thương mại đa phương.
Thay vào đó, Singapore hy vọng đạt được một số tiến bộ về thương mại kỹ thuật số, chẳng hạn như luồng dữ liệu xuyên biên giới và thanh toán điện tử họ đã hợp tác với Úc, New Zealand và một số quốc gia khác. Balakrishnan nói: “Chúng tôi muốn xem hoặc khám phá liệu Mỹ có thể tham gia vào kiến trúc mới nổi này cho nền kinh tế kỹ thuật số hay không.
5. Trung Quốc cũng đang tăng cường quan hệ với ASEAN. Bắc Kinh đã phản ứng như thế nào với chuyến đi dự kiến của bà Harris?
Đối với các nước thành viên ASEAN, một cam kết sâu sắc hơn của Mỹ sẽ giúp khu vực duy trì ngoại giao cân bằng hơn, trước sự hiện diện ngày càng tăng của Trung Quốc. Khoảng 76% các nhà hoạch định chính sách và các nhà lãnh đạo tư tưởng ở 10 quốc gia cho biết Trung Quốc là cường quốc kinh tế có ảnh hưởng nhất ở Đông Nam Á, so với 7% của Mỹ, theo Khảo sát Nhà nước Đông Nam Á 2021 của Viện ISEAS-Yusof Ishak.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc Hoàn cầu Thời Báo bác bỏ quan điểm cho rằng chuyến thăm của bà phó Tổng Thống sẽ ảnh hưởng đến các chuỗi cung ứng hiện có của Trung Quốc trong khu vực. “Chuyến công du sẽ không làm lung lay lợi thế chuỗi cung ứng được xây dựng dựa trên sự hợp tác chặt chẽ giữa Trung Quốc và các nước Đông Nam Á”, tờ báo đưa tin hôm 4 tháng 8.
“Mặc dù Mỹ ngày càng nhấn mạnh vai trò quan trọng ngày càng tăng của các quốc gia Đông Nam Á như Việt Nam trong nhiều chuỗi cung ứng toàn cầu”, nhưng không thể phủ nhận rằng Trung Quốc và Đông Nam Á đang hội nhập sâu rộng về cơ sở hạ tầng công nghiệp. “
Nguồn: Nikkei Asia Review