Trần Cảnh Chân
(VNTB) – Việt Nam xếp thứ 3 châu Á về mức tiêu thụ bình quân rượu bia/người, luôn luôn nằm trong top đầu về “ăn nhậu” trên bảng xếp hạng quốc tế.
Liên tục đưa ra những số liệu cũ để định hướng dư luận. Có phải các cơ quan truyền thông, tuyên giáo Việt Nam đang tung tin mập mờ về vấn đề đột quỵ tại Việt Nam để đổ lỗi cho vaccine?
Thông tin “mỗi năm 200.000 người Việt đột quỵ” đã được đưa ra từ tháng 10 năm 2011 (cách đây 12 năm), trong Lễ phát động phòng chống bệnh đột quỵ, tổ chức ngày 4/10/2011 ở TP. Hồ Chí Minh. Ở thời điểm đó, GS.TS Lê Văn Thành, Chủ tịch Hội Phòng chống Tai biến mạch máu não đã dẫn chứng tài liệu quốc tế, cho biết mỗi năm có 5 triệu người bị tai biến mạch máu não, trong đó Việt Nam là 200.000 người.
Thế nhưng gần đây báo chí trong nước liên tục đưa lại tin này như là một số liệu mới, đặc biệt là sau khi người dân thực hiện chích ngừa virus Vũ Hán. Chỉ cần Google tìm từ khoá “200.000 người Việt đột quỵ mỗi năm” thì sẽ xuất hiện ít nhất 50 bài viết từ 2021 đến nay. Đặc biệt là trong 1 tháng vừa qua có hơn 10 tờ báo đưa lại thông tin này, trong đó có những tờ báo lớn như Tuổi Trẻ, Vietnamnet…
Một người dùng mạng xã hội đánh giá rằng việc đưa ra các thông tin đột quỵ sau khi người dân thực hiện chích ngừa virus Vũ Hán là cách để nhà cầm quyền đổ lỗi cho vaccine. Họ dùng các số liệu cách đây hơn 10 năm để cho người dân mơ hồ nghĩ rằng đột quỵ là do vaccine. Trong khi thực tế khoa học chứng minh đột quỵ là do các yếu tố về lối sống và bệnh lý. Chưa có một nghiên cứu nào cho thấy vaccine gây ra đột quỵ.
Thử nhìn lại các yếu tố dẫn tới đột quỵ để xem vì sao người Việt Nam lại đột quỵ nhiều như vậy. Về lối sống, đột quỵ xảy ra với những người thừa cân, béo phì, lười thể thao, uống rượu bia nhiều, hút thuốc lá hoặc tiếp xúc nhiều với khói thuốc, hoặc người sử dụng ma tuý. Về các yếu tố liên quan tới bệnh lý, đột quỵ xảy ra ở những người bị tăng huyết áp, cholesterol máu cao, người bệnh đái tháo đường, người mắc chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn. Đột quỵ cũng xảy ra nhiều ở những người bị tim mạch như suy tim, dị tật tim, nhiễm trùng tim, rung nhĩ; người có tiền sử cá nhân hoặc gia đình bị đột quỵ, đau tim hoặc cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua.
Về thừa cân, béo phì, VTV đã có một thống kê về tỷ lệ thừa cân, béo phì ở người lơn tại Việt Nam đã tăng hơn chục lần trong vòng 22 năm. Còn tỉ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ học đường, tăng gần gấp đôi trong vòng 10 năm. Khu vực thành thị cao gấp nhiều lần so với nông thôn và miền núi. Nguyên nhân chủ yếu do chế độ ăn không hợp lý, thói quen lười vận động. Đặc biệt ở lứa tuổi học đường từ 5-19 tuổi, tình trạng béo phì tăng rất nhanh. Năm 2010 tỷ lệ này là 8.5% đã tăng lên 19 % vào năm 2020, trong đó tỷ lệ thừa cân béo phì khu vực thành thị là 26,8%, nông thôn là 18,3% và miền núi là 6,9%.
Về lười vận động, Quỹ dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) cho biết, Việt Nam là một trong 10 nước có người dân lười vận động nhất thế giới. Nghiên cứu của Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, có đến 30% người Việt trưởng thành thiếu vận động thể lực. Tố chất về thể lực, sức bền và sức mạnh của thanh thanh niên Việt Nam xếp vào mức kém so với tiêu chuẩn. Nghiên cứu năm 2019 của Viện Dinh dưỡng quốc gia cũng chỉ ra, trung bình một người Việt đi bộ 3.660 bước mỗi ngày, nhưng dân văn phòng chỉ là 600 bước, trong khi khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới là 10.000 bước. Tính đến hết năm 2021, số liệu của Tổng cục Thể dục thể thao cho thấy tỷ lệ người dân Việt Nam tham gia thể dục, thể thao vẫn ở mức thấp. Số người tập luyện thường xuyên đạt hơn 35%, số hộ gia đình có thể thao chiếm 26%.
Về việc sử dụng rượu bia, Việt Nam xếp thứ 3 châu Á về mức tiêu thụ bình quân rượu bia/người, luôn luôn nằm trong top đầu về “ăn nhậu” trên bảng xếp hạng quốc tế. Theo thống kê từ Báo cáo toàn cầu năm 2018 cho thấy mức tiêu thụ rượu bia bình quân/người trưởng thành ở Việt Nam quy đổi ra cồn nguyên chất đã tăng từ 3,8 lít/người (2005) lên 8,3 lít năm 2018 (cao hơn mức trung bình của thế giới là 6,4 lít). Mức tiêu thụ rượu bia tính theo lít cồn nguyên chất bình quân đầu người (trên 15 tuổi) mỗi năm tại Việt Nam là 8,3 lít, tương đương với 170 lít bia mỗi năm.
Điểm sơ qua về lối sống là thấy tình trạng lười lao động, ham ăn nhậu ở Việt Nam đang ở mức báo động nguy cấp. Chính lối sống này đã dẫn tới sự suy nhược nòi giống, nguồn gen, và muôn vàn hệ luỵ về sức khỏe. Đó là chưa kể tới chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, nguồn nước, không khí, những yếu tố gián tiếp dẫn đến bệnh tật và các nguy cơ về đột quỵ.
Nhà chức trách không thể đánh lận con đen, tuyên truyền mập mờ đổ lỗi cho vaccine mà phải nghiêm túc nhìn lại vấn đề quản lý xã hội, các định hướng về môi trường, sức khoẻ của người dân. Ví dụ như thay vì tăng giá sữa giảm giá bia, hãy làm ngược lại. Phải có một chiến lược rõ ràng, lâu dài để cải tạo môi trường, thực phẩm, sức khoẻ, đời sống người dân. Chỉ có một môi trường sạch, một lối sống lành mạnh, một xã hội an toàn với những chính sách bền vững mới có thể cải tạo nòi giống dân tộc. Còn nếu cứ như hiện nay thì bất kỳ người dân Việt nào cũng trở thành một con bệnh, một mầm bệnh.