(VNTB) – Việt Nam đang phải chịu suy thoái kinh tế và có thể sẽ không đạt được mục tiêu tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội 6,5% cho cả năm.
Mặc dù giữa các lãnh đạo được bầu và các thống đốc ngân hàng trung ương thường xảy ra bất đồng, nhưng chúng lại không bình thường ở các quốc gia độc đảng, do Cộng sản điều hành. Nếu xảy ra, đó thường là dấu hiệu của việc tranh giành quyền lực.
Điều đó dường như đang xảy ra ở Việt Nam. Việt Nam đang phải chịu suy thoái kinh tế và có thể sẽ không đạt được mục tiêu tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội 6,5% cho cả năm. Theo những người quen thuộc với tình hình, dù bất cứ con số nào gần với mức đó sẽ khiến nhiều quốc gia mới nổi ghen tị, nhưng việc không đạt được mục tiêu có thể gây tổn hại cho sự nghiệp của Thủ tướng Phạm Minh Chính.
Ông Chính, 64 tuổi, đã ra lệnh cho các cơ quan chính phủ trong tháng này tăng tốc đầu tư công nhằm thúc đẩy tăng trưởng lên 9% trong nửa cuối năm nay. Ông đang thúc giục Ngân hàng Nhà nước Việt Nam dễ dàng tiếp cận các khoản vay và giảm lãi suất chính sách lần thứ năm trong năm nay. Yêu cầu giảm lãi suất đã khiến một phó thống đốc phản bác lại rằng việc cắt giảm lãi suất không phải là “cây đũa thần”. Đây là một sự phản kháng hiếm hoi ở một quốc gia mà thống đốc ngân hàng trung ương thực chất là thành viên nội các và báo cáo với thủ tướng.
Sự phản kháng đó là mối lo ngại đặc biệt đối với ông Chính. Hai cấp phó của ông Chính bị sa thải hồi đầu năm nay trong một cuộc thanh trừng tham nhũng cũng đã hạ bệ cựu Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, người từng được coi là người có khả năng kế nhiệm chức Tổng Bí thư của ông Nguyễn Phú Trọng hiện đã 79 tuổi.
Hai năm trước, ông Trọng trở thành lãnh đạo nắm quyền lâu nhất ở Việt Nam kể từ thời chiến sau khi đắc cử nhiệm kỳ thứ ba. Sau khi Chủ tịch nước bị lật đổ vào tháng 1, một trong những đồng minh thân cận nhất của tổng bí thư – Võ Văn Thưởng, thành viên trẻ nhất của Bộ Chính trị ở tuổi 52 – đã đảm nhận công việc đó và trở thành một ứng cử viên nặng ký cho chức Tổng bí thư trong kỳ đại hội đảng tiếp theo được tổ chức vào năm 2026.
Trò chơi quyền lực
Lê Hồng Hiệp, cựu quan chức Bộ Ngoại giao và hiện là thành viên cấp cao của viện ISEAS-Yusof Ishak Institute tại Singapore, cho biết: “Họ phải đạt được sự đồng thuận về người kế nhiệm và có lẽ phải loại bỏ bất kỳ ai có thể phản đối sự lựa chọn của ông Trọng”. Ông nói thêm rằng một số quan chức có thể muốn ông Chính ra đi “bởi vì nếu ông ấy vẫn nắm quyền, ông ấy có thể là một trở ngại.”
Tất cả những điều đó đang gây thêm áp lực cho ông Chính, một trong số 4 người quyền lực nhất Việt Nam. Và việc đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP được coi là thước đo quan trọng cho sự thành công của ông Chính, những người quen thuộc với tình hình này cho biết.
Quan chức Việt Nam đã không trả lời các yêu cầu bình luận nhiều lần.
Sự cấp bách của ông Chính một phần bắt nguồn từ cuộc bỏ phiếu tín nhiệm 5 năm đối với ban lãnh đạo đảng dự kiến diễn ra vào tháng 10. Mặc dù thủ tướng dự kiến sẽ chiếm ưu thế trong cuộc bỏ phiếu của các nhà lập pháp Đảng Cộng sản, nhưng màn trình diễn kém cỏi có thể làm suy yếu nghiêm trọng quyền lực của thủ tướng.
Từng là có tăng trưởng kinh tế sôi động và bền vững, Việt Nam vốn phụ thuộc vào xuất khẩu hiện đang gặp bất ổn khi nhu cầu toàn cầu suy yếu. Xuất khẩu giảm tháng thứ 5 liên tiếp trong tháng 7, mức giảm dài nhất trong 14 năm. Theo một báo cáo phương tiện truyền thông, Pou Chen Corp., hãng sản xuất giày thể thao lớn nhất thế giới, đã cắt giảm hơn 8.000 việc làm tại Việt Nam trong năm nay do đơn đặt hàng giảm.
Tăng trưởng chậm
Darren Aw, nhà phân tích rủi ro quốc gia cấp cao tại BMI Research của Fitch Group, cho biết có “khả năng cao” Việt Nam sẽ không đạt được mục tiêu GDP năm 2023. “Nền kinh tế sẽ cần phải phục hồi rất mạnh trong nửa cuối năm. Đây là điều chúng tôi cho rằng khó có thể xảy ra. ”
GDP của Việt Nam tăng 3,72% trong nửa đầu năm, tốc độ tăng trưởng chậm nhất trong khoảng thời gian đó trong ít nhất một chục năm, ngoại trừ những năm đại dịch 2020 và 2021. Thay vì cắt giảm mục tiêu cả năm, ông Chính đã gây áp lực lên chính phủ và ngân hàng trung ương để đạt được mục tiêu đó.
Ở Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước báo cáo cho thủ tướng và phải được sự chấp thuận của thủ tướng đối với các quyết định từ điều chỉnh các lãi suất chính sách quan trọng đến các quy định cho vay. Trong khi ngân hàng trung ương phản đối việc cắt giảm lãi suất hơn nữa, họ đã thực hiện các hành động khác, bao gồm cả việc gây áp lực buộc các nhà cho vay phải cắt giảm lãi suất tiền gửi để phù hợp với yêu cầu của ông Chính.
Mặc dù dữ liệu tháng 7 rất đáng khích lệ và tốc độ tăng trưởng có thể nhanh chóng đạt 7% trong nửa cuối năm nay, nhưng mục tiêu của Thủ tướng cho giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 12 “vẫn còn hơi quá tầm tay” trong bối cảnh nhu cầu yếu và tăng trưởng tín dụng chậm lại, Mohamed Faiz Nagutha, một nhà kinh tế tại BofA Securities cho biết.
Nagutha nói: “Cho dù có loại kích thích nào hôm nay, thì cũng cần có thời gian để nó tác động đến nền kinh tế thực sự.
Căng thẳng chính trị trong nước đang làm lu mờ những điểm sáng của Việt Nam. Chỉ số chứng khoán chuẩn đã tăng khoảng 18% trong năm nay sau khi hoạt động kém hiệu quả so với các quốc gia khác vào năm 2022. Lạm phát 2,1% trong tháng 7 là chậm hơn so với nhiều quốc gia khác.
Việt Nam cũng đang trở thành một cường quốc về game để kiếm tiền từ thị trường ước tính vượt quá 300 tỷ USD vào năm tới. Và đất nước này tiếp tục được hưởng lợi từ nỗ lực của nhiều công ty ở phương Tây – bao gồm cả các nhà cung cấp chính cho Apple – nhằm giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Nhưng Việt Nam phải đối mặt với những rủi ro nghiêm trọng, từ sự bất ổn trong lĩnh vực bất động sản đến khả năng chậm trễ trong việc thực thi chính sách sau cuộc trấn áp tham nhũng. Đồng tiền mất giá cũng có thể cản trở việc cắt giảm lãi suất hơn nữa, làm phức tạp thêm nỗ lực tăng trưởng của thủ tướng.
Để kích thích và mở rộng thương mại, các quan chức đã đẩy mạnh chiến dịch quyến rũ ở nước ngoài. Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng mới đây đã đến thăm Áo, Ý và Vatican, trong khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bày tỏ sẵn sàng đẩy mạnh nhập khẩu sau cuộc gặp Phạm Minh Chính phủ hồi tháng 6. Việt Nam đang tìm cách tăng cường quan hệ đối tác với Australia và Mỹ sau khi đã tăng cường quan hệ với
Hàn Quốc vào năm ngoái.
Tuy nhiên, đối với một quốc gia được coi là có khả năng chiến thắng trước căng thẳng kinh tế Mỹ-Trung, đầu tư nước ngoài vẫn khá trầm lắng trong năm nay, theo BMI. Theo dữ liệu của chính phủ, tổng giá trị vốn đăng ký bằng đô la của các công ty nước ngoài trong nửa đầu năm 2023 đã giảm 4% so với một năm trước đó và 14% so với cùng kỳ năm 2021.
________________
Nguồn: Bloomberg – Flagging growth fuels tensions clouding Vietnam premier’s future