Tác giả: Trevor Hunnicutt
WASHINGTON, ngày 18 tháng 9 (Reuters) – Hai nhà hoạt động Việt Nam mà chính quyền Biden tin rằng đã bị chính quyền Cộng sản nước này bắt giữ sai trái đang được đưa đến Hoa Kỳ theo một thỏa thuận được đàm phán trước chuyến thăm Hà Nội gần đây của tổng thống, các quan chức Mỹ nói với Reuters. Một luật sư nhân quyền, người vận động đòi trách nhiệm giải trình cho các hành vi ngược đãi của cảnh sát, một giáo dân Công giáo bị đuổi khỏi nhà cùng gia đình rời Việt Nam đến Hoa Kỳ, một trong những quan chức cho biết.
Tại Hoa Kỳ, các gia đình này dự kiến sẽ được tái định cư theo chương trình tị nạn “Ưu tiên 1”. Các nhà hoạt động này không bị cầm tù nhưng bị cấm rời khỏi Việt Nam.
Một quan chức Mỹ cho biết, chính phủ Việt Nam cũng đã đồng ý trả tự do cho hai nhà hoạt động Việt Nam theo yêu cầu của Hoa Kỳ trước chuyến thăm của ông Biden vào tuần trước, đồng thời ký một thỏa thuận riêng nhằm đạt được tiến bộ về tự do tôn giáo, các hoạt động của tổ chức phi chính phủ (NGO) ở Việt Nam, điều kiện giam giữ và luật lao động, một trong những quan chức cho biết.
Các chủ đề của thỏa thuận riêng tư mà Reuters chưa xem xét độc lập và chưa được đưa tin trước đây. Chúng được ký kết khi Việt Nam đồng ý nâng quan hệ ngoại giao với Washington lên vị thế cao nhất của Hà Nội cùng với Trung Quốc và Nga trong chuyến công du của ông Biden. Trong chuyến đi này ông Biden tán thành tầm nhìn trở thành một quốc gia dẫn đầu về công nghệ cao của Việt Nam.
Các thỏa thuận được đưa ra trong bối cảnh chính quyền Biden phải đối mặt với những chỉ trích về ngoại giao với Việt Nam, Ấn Độ và Ả Rập Saudi cũng như về các cuộc đàm phán xung quanh vấn đề trao đổi tù nhân với Iran. Chính phủ của Việt Nam, Ấn Độ và Ả Rập Saudi từ chối các quyền tự do chính trị được hưởng ở phương Tây.
Những tù nhân Việt Nam được ta trả tự do là luật gia chuyên về tôn giáo đã được thả sang Đức và một cá nhân khác bị kết án vì trốn thuế liên quan đến tổ chức phi chính phủ của ông ta.
Các quan chức không nêu tên bất kỳ ai trong số 4 người này vì lý do nhạy cảm về ngoại giao và an ninh, nhưng tên của 2 cựu tù nhân này đã được biết. Luật sư Nguyễn Bắc Truyền xác nhận việc ông được trả tự do và chuyến đi cùng vợ sang Đức vào đầu tháng này. Việc trả tự do cho nhà báo độc lập Mai Phan Lợi cũng đã được xác nhận vào đầu tháng này.
“ Đại diện của một nhóm lớn hơn nhiều”
Cộng đồng nhân quyền Việt Nam coi tình hình ở đó thật thảm khốc.
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cho biết hồi đầu tháng này rằng Việt Nam đang giam giữ ít nhất 159 tù nhân chính trị và 22 người khác. Tổ chức này cho biết họ đã kết án 15 người với mức án tù nặng mà không được xét xử công bằng trong năm nay.
Theo những người quen thuộc với kế hoạch này, Việt Nam cũng đang soạn thảo các quy định mới nhằm hạn chế quyền tự do ngôn luận trực tuyến, cấm người dùng mạng xã hội đăng nội dung liên quan đến tin tức của những nhà báo không đăng ký/giấy phép.
Ben Swanton, đồng giám đốc Dự án 88 – một nhóm vận động nhân quyền đặc biệt cho Việt Nam, cho biết: “Thật phẫn nộ khi Tổng thống Biden chọn nâng cấp quan hệ ngoại giao với Việt Nam vào thời điểm nhà nước độc đảng đang đàn áp tàn bạo các hoạt động, người bất đồng chính kiến và xã hội dân sự”.
Việt Nam thường thả những tù nhân như vậy trước chuyến thăm của tổng thống [Hoa Kỳ]. Theo một trong các quan chức Mỹ, quan chức chính quyền Biden đã thúc đẩy việc cấp thị thực xuất cảnh để bổ sung thêm một bước trong các cuộc đàm phán cuối cùng về tuyên bố chung và hậu cần cho chuyến đi.
Quan chức Mỹ cho biết những người này là “đại diện của một nhóm lớn hơn nhiều mà chúng tôi tin rằng sẽ được tự do”.
“Mặc dù chúng tôi ước rằng chúng tôi có thể đón thêm nhiều người hơn trước chuyến thăm của tổng thống, nhưng chúng tôi tin rằng mối quan hệ hợp tác ngày càng gia tăng và mối quan hệ được củng cố này sẽ mang lại cho chúng tôi phương tiện và quy trình cần thiết để tiếp tục giải quyết những vấn đề này với những người bạn Việt Nam.”
Các quan chức Hoa Kỳ cho biết họ hy vọng những cuộc đối thoại đó sẽ diễn ra cả trong các cuộc đối thoại nhân quyền hàng năm với người Việt Nam – đôi khi bị một số nhà hoạt động nhân quyền và quan chức coi là một cuộc trao đổi không đáng kể về các luận điểm – cũng như trong các cuộc đàm phán đang diễn ra giữa Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken và người đồng cấp Việt Nam, Bùi Thanh Sơn.
____________
Nguồn: Reuters – Exclusive: Vietnam activists to seek US refuge after Biden administration deal – US officials