Con Đường Việt Nam – Báo cáo về tình hình vi phạm nhân quyền trong một số trại tù Việt Nam
 |
| Tađêô Nguyễn Văn Lý, một tù nhân lương tâm nổi tiếng bị bịt miệng trước tòa năm 2007. |
Hà Nội, ngày 20 tháng 4 năm 2015
Kính gửi: Các Tổ chức, các Đoàn ngoại giao, các cá nhân quan tâm đến vấn đề Nhân quyền ở Việt Nam.
Chúng tôi, Phong trào Con Đường Việt Nam, một tổ chức dân sự xã hội hoạt động chuyên trong lĩnh vực bảo vệ quyền con người bày tỏ sự quan ngại về tình trạng vi phạm quyền con người trong các trại tù ở Việt Nam hiện nay.
Bản báo cáo này dành riêng cho việc thu thập các thông tin liên quan đến các tù nhân chính trị. Tuy nhiên, do nhiều khó khăn khách quan, bản báo cáo này mới chỉ đề cập đến một số vấn đề, một số tù nhân mà chưa tổng hợp được đầy đủ tình trạng thực của hệ thống trại giam Việt Nam hiện nay.
I- TÌNH TRẠNG VI PHẠM
– Các tù nhân chính trị hầu hết đều không được giam ở buồng chung như các tù nhân khác. Họ bị đưa đi giam giữ riêng 2 người một buồng trong các khu Biệt giam – Chuồng Cọp (tên gọi che đậy khu giam riêng) với các biện pháp giam giữ không đảm bảo: diện tích nhốt chật hẹp từ 4-7m2, độ cao chỉ 2,5m, thiếu không khí, thiếu ánh sáng do bị đóng kín cửa chỉ có từ 1 đến 3 ô thoáng kích thước 20 x20cm, không có quạt thông gió, không được cung cấp đủ nước sạch và nước uống (hằng ngày tù nhân chỉ được cung cấp từ 1,2 lít đến 10 lít nước chưa qua xử lí để dùng vào tất cả các mục đích sinh hoạt). Trong một điều kiện như vậy, các tù nhân đều mắc bệnh về tiêu hóa, bệnh ngoài da, các bệnh về thị lực, các bệnh về vận động.
– Khẩu phần ăn cung cấp theo quy định của pháp luật l thường mất vệ sinh, không đảm bảo dinh dưỡng: Cơm mặc dù được nhận đủ 1,2kg cơm mỗi ngày nhưng sống, cháy lẫn lộn,có nhiều tạp chất, sạn sỏi bên trong, rau lẫn nhiều rác và gốc rễ không được làm sạch, Cá và thịt được nhận đủ 1,5kg/ tháng nhưng cá còn để nguyên ruột, chế biến qua loa, thịt chất lượng kém, nhiều mỡ, lẫn cả xương… Tháng 6/2014 khẩu phần cơm của ông Đặng Xuân Diệu nhiều sạn, sỏi tới mức không thể ăn được. Tháng 3/2015, khẩu phần thực phẩm của 19 tù nhân chính trị ở trại Xuyên Mộc cũng lẫn tạp chất trong cá, cơm đến mức không thể ăn được.
– Tại các buồng giam Chuồng cọp, tù nhân chính trị bị buộc ở chung với tù hình sự ( 2 người 1 buồng) bị tù hình sự đánh đập, bắt phục vụ như nô lệ hoặc bị chính cán bộ trại giam đánh đập. Ông Nguyễn Hữu Vinh (Anh Ba Sàm đến nay chưa xét xử) và bà Cấn Thị Thêu bị buộc giam chung với người nghiện, người mắc bệnh AIDS, bệnh tâm thần. Trong thời kỳ bị giam ở trại giam số 5- Thanh Hóa, Ông Đặng Xuân Diệu bị buộc làm nô lệ cho tù hình sự và bị tù hình sự mang án giết người đánh đập trong một thời gian kéo dài gần 200 ngày tính từ tháng 4/2013 đến 10/2013. Ông này cũng bị cán bộ trại giam Hoàng Đức Tài đạp giầy vào mặt khi 2 bên làm việc với nhau.
– Các tù nhân bị tước đoạt quyền lao động, bị buộc giam trong buồng kín nên dẫn tới các bệnh về vận động như đã trình bày.
– Các tù nhân bị cấm mang sách báo do gia đình cung cấp. Họ chỉ được phát 1 số báo Nhân Dân của do Đảng Cộng sản Việt Nam in ấn. Họ không được xem hoặc được xem rất ít chương trình truyền hình. Đó là sự tước đoạt quyền thông tin, quyền học tập của họ. Ông Đinh Nguyên Kha và ông Đặng Xuân Diệu ở trại giam Xuyên Mộc không được nhận tất cả các sách báo gia đình gửi vào bao gồm cả sách tri thức như từ điển Anh – Việt, Hàn Việt, Nhật- Việt, các sách tin học… Các ông này cũng bị hạn chế hoặc tước đoạt quyền gửi và nhận thư với bên goài, quyền được điện thoại về nhà hằng tháng theo quy định của pháp luật. Riêng trường hợp ông Đặng Xuân Diệu còn bị tước đoạt quyền thăm gặp người thân một cách trái pháp luật trong suốt 4 năm giam giữ vừa qua.
– Các tù nhân bị cấm đoán quyền tự do tôn giáo trong đó các tù nhân theo Kito giáo bị phân biệt đối xử rất thậm tệ. Ông Hồ Đức Hòa và số anh em tù thuộc nhóm Pháp Luân Công ở trại giam Nam Hà, ông Đặng Xuân Diệu ở trại giam Xuyên Mộc bị cấm mang sách nói về tôn giáo vào buồng giam, không được thực hiện nghi thức tôn giáo và hoặc không được gặp các vị chức sắc tôn giáo của mình để thực hiện các nghi lễ tôn giáo đặc trưng. Ông Trần Vũ Anh Bình bị tước đoạt vòng tràng hạt Mân Côi có hình cây Thánh giá theo tôn giáo của ông và bị đưa đi biệt giam kín đến nay vẫn không có tin tức tại trại giam Xuyên Mộc.
– Các tù nhân thường bị tịch thu tài sản của mình. Các đơn thư khiếu nại, tố cáo không được trại giam giải quyết hoặc chuyển đến các cơ quan có chức năng giải quyết. Cơ quan Viện Kiểm sát chưa bao giờ thực hiện chức năng giám sát, tiếp xúc với nhóm tù nhân này. Họ cũng bị trại giam ngăn cản quyền được trợ giúp pháp lý từ bên ngoài. Ông Đặng Xuân Diệu đã từng bị trại giam số 5 cưỡng đoạt hết toàn bộ tài sản của mình trong thời gian ở trại. Các đơn thư khiếu nại của ông đều bị trại giam số 5 thu giữ. Ông có mong muốn được Luật sư tư vấn và cung cấp dịch vụ pháp lí cho mình để khiếu nại bản án sai trái đối với ông nhưng chưa một trại giam nào cho phép ông được thực hiện. Giữa tháng 3/2015, các ông Đặng Xuân Diệu, Đinh Nguyên Kha, Trần Vũ Anh Bình, Nguyễn Hoàng Quốc Hùng tại trại giam Xuyên Mộc đã làm đơn gửi trại giam Xuyên Mộc và Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Vũng Tàu nhưng đến nay vẫn chưa thấy Viện Kiểm sát này trả lời đơn và tiếp xúc với họ, thực hành quyền giám sát của mình.
– Trong thời gian qua nhiều tù nhân chính trị tại các trại giam khắp cả nước đã tuyệt thực để phản đối sự vi phạm quyền con người trầm trọng trong các trại giam nhưng kết cục họ lại bị đối xử vô nhân đạo và không đúng pháp luật. Tât cả các trại giam đều không được cung cấp đủ nước uống và các biện pháp y tế đảm bảo cho việc tuyệt thực. Trại giam không thông tin cho các cơ quan chức năng và gia đình tù nhân biết để phối hợp giải quyết. Trại giam đưa vào các tù nhân này giam tại các buồng giam biệt lập ngăn chặn thông tin lọt ra ngoài. Tại trại giam Xuyên Mộc, các tù nhân đã từng tuyệt thực(Đặng Xuân Diệu, Đinh Nguyên Kha, Trần Vũ Anh Bình, Nguyễn Hoàng Quốc Hùng) bị trại từ chối không cho mua đồ căng tin để phục hồi sức khỏe sau thời kỳ tuyệt thực. Trại giam chỉ cho các gia đình tù nhân này gửi vào mỗi tháng 7kg đồ khô nghèo dinh dưỡng ( Pháp luật Việt Nam quy định họ được mua đồ ăn thêm bằng tiền của mình có, được nhận 10kg đồ gia đình gửi vào mỗi tháng). Nhiều tù nhân sức khỏe vì thế kiệt quệ: Bà Bùi Thị Minh Hằng ở trại Gia Trung- Gia Lai, ông Lê Quốc Quân ở trại An Điềm- Quảng Nam, bà Cấn Thị Thêu, bà Tạ Phong Tần, ông Lê Thanh Tùng ở trại giam số 5- Thanh Hóa, bà Hồ Bích Khương ở trại B14-Hà Nội, ông Trần Nhật Minh ở trại Phú Sơn- Thái Nguyên bị giảm tới 10- 15kg sau mỗi đợt tuyệt thực tuyệt thực. Bà Nguyễn Đặng Minh Mẫn bị đưa đi giam riêng kỉ luật, không cho người thân được thăm gặp- một điều vi phạm quy định là phạm nhân nữ không được phép đưa vào buồng kỉ luật. Cuối năm 2014 và mới đây, chính quyền Việt Nam đã buộc phải trả tự do cho 2 người tù đó là bà Đỗ Thị Minh Hạnh và Mai Thị Dung trong một tình trạng sức khỏe hết sức tồi tệ: Bà Đỗ Thị Minh Hạnh đã phải ra nước ngoài điều trị bệnh tật. Bà Mai Thị Dung hiện nay phải dùng xe lăn để di chuyển Các ông Vi Đức Hồi, ông Nguyễn Xuân Nghĩa, bà Đặng Thị Minh sau khi được trả tự do đều phải vào bệnh viện điều trị dài ngày với nhiều loại bệnh tật mắc phải trong tù. Do đó, chúng tôi hết sức lo ngại cho tình trạng sức khỏe nguy cấp của ông Đặng Xuân Diệu khi ông này có tổng thời gian tuyệt thực và bỏ bữa đã lên đến 15 tháng trong gần 4 năm qua. Ông này hiện tại chỉ còn nặng hơn 40kg, mắc rất nhiều bệnh tật về tiêu hóa, xương khớp và ngoài da.
– Các gia đình tù nhân Đặng Xuân Diệu, Đinh Nguyên Kha, Hồ Đức Hòa… đã gửi nhiều đơn thư yêu cầu trại giam và các cơ quan quản lý trại giam của Việt Nam trong việc đảm bảo các quyền của tù nhân và thân nhân nhưng đều không được giải quyết, đồng thời họ còn tự tiện đặt ra các luật con nhằm tạo khó khăn cho việc thăm nuôi của các gia đình này: Chuyển đi trại xa nhà, chỉ cho thăm gặp vào 1 ngày nhất định hằng tháng…
Những dẫn chứng trên đây đã cho thấy một tình trạng các tù nhân chính trị Việt Nam đang bị ngược đãi, đánh đập, hạ nhục danh dự nhân phẩm, vi phạm các quyền cơ bản của con người và thể hiện rõ một điều, các cơ quan công quyền Việt Nam đang có những hành vi vi phạm pháp luật do chính họ đặt ra (Hiến pháp 2013, Luật thi hành án hình sự 2010, Luật khiếu nại 2011, Luật tố cáo 2011…), vi phạm các công ước quốc tế về Quyền con người, công ước chống Tra tấn mà họ đã tham gia kí kết. Đây là điều không thể chấp nhận được với một Quốc gia đã là thành viên đầy đủ của Liên Hợp Quốc.
II- CÁC ĐỀ NGHỊ CỦA CHÚNG TÔI
Chúng tôi tha thiết mong mỏi và đề nghị các Tổ chức, các đoàn ngoại giao, các cá nhân có mối quan tâm đến tình trạng Nhân quyền ở Việt Nam cần thể hiện bằng những hành động sau đây:
1- Đề nghị với chính quyền Việt Nam cho tới thăm một trại giam và tiếp xúc với các tù nhân chính trị hiện đang bị giam giữ trong đó đáng quan tâm nhất là trại giam Xuyên Mộc- Vũng Tàu hoặc trại giam số 5- Thanh Hóa. Qua kết quả buổi khảo sát đó, có những khuyến nghị chính quyền Việt Nam phải chấm dứt tình trạng ngược đãi tù nhân, cải thiện mạnh mẽ điều kiện giam giữ.
2- Hối thúc chính quyền Việt Nam trả tự do vô điều kiện cho ông Trần Huỳnh Duy Thức bởi ông là một trí thức bày tỏ tinh thần dân chủ, trách nhiệm với quốc gia một cách ôn hòa, không có bất kỳ hành vi nào được gọi là hoạt động chống phá Nhà nước. Việc cầm tù ông là sự vi phạm nghiêm trọng đến các quyền tự do biểu đạt, tự do ý chí và tự do ngôn luận- Những quyền cơ bản của con người mà Việt Nam đã cam kết bảo đảm cho công dân.
3- Đề nghị nên vào thăm ông Đặng Xuân Diệu để được biết chính xác tình trạng sức khỏe hết sức nguy cấp hiện nay của ông này. Yêu cầu chính quyền Việt Nam cần phải khẩn trương thực hiện các biện pháp nhân đạo sớm cho ông Diệu đi chữa bệnh, phục hồi sức khỏe sau thời gian tuyệt thực quá dài. Về lâu dài, phải đảm bảo việc cho ông này được tiếp xúc với luật sư của mình để thực hiện quyền khiếu nại và tố cáo với bản án của mình mà ông cho là oan sai.
4- Yêu cầu chính quyền Việt Nam không được dùng tiền lệ dùng một tội để bắt giam sau đó tìm cách ép buộc họ thêm một tội khác như đã từng xảy ra với ông Nguyễn Văn Hải nhất là với trường hợp tù nhân Lê Quốc Quân sắp hết án tù vào tháng 6/2015 này.
Phong trào con Đường Việt Nam xin chân thành cảm ơn sự quan tâm của các Tổ chức, đoàn ngoại giao và cá nhân tới bản báo cáo này. Chúng tôi sẵn sàng hợp tác trao đổi các dữ liệu khác mà chúng tôi chưa đề cập trong bản báo cáo này.
Các tài liệu gửi kèm gồm:
1- Danh sách các tù nhân chính trị đang bị Biệt giam tại Trại giam Xuyên Mộc.
2- Các đơn thư hợp pháp của gia đình tù nhân Đặng Xuân Diệu và Hồ Đức Hòa gửi các cơ quan chức năng Việt Nam nhưng không được giải quyết.
3- Một số băng âm thanh.