Tuần này, một quan chức cấp cao của Lầu Năm Góc cho biết Mỹ có thể xem xét việc gửi tàu và máy bay đến khu vực 12 hải lý gần Philippines để chứng tỏ cam kết của Washington đối với tự do hàng hải.
“Chúng tôi đang tích cực đánh giá tác động về mặt quân sự trong việc cải tạo đất của Trung Quốc và cam kết sẽ có hành động hiệu quả và phù hợp”, ông David Shear, trợ lý bộ trưởng quốc phòng, phát biểu tại một buổi điều trần Thượng viện vào hôm thứ ba.
Cũng theo trang tin cho hay, ông Kerry sẽ đến Bắc Kinh với một thông điệp cứng rắn: Việc Trung Quốc đẩy mạnh chiến dịch xây dựng đảo ở Biển Đông sẽ đe dọa mối quan hệ cả hai nước, trong bối cảnh, Mỹ và Trung Quốc đang tìm cách hợp tác trên nhiều lĩnh vực, bao gồm cả quan hệ quân sự, thương mại song phương và biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, Bắc Kinh, với tiếp cận cứng rắn về ngoại giao của Chủ tịch Tập Cận Bình đã cho thấy, không có dấu hiệu của việc nhượng bộ. Hôm thứ tư, Cui Tiankai, đại sứ Trung Quốc cáo buộc Washington không nên tiếp tục khiến vấn đề trở nên phức tạp.
Global Times, một tờ báo dân tộc đáng tin cậy, cho rằng Trung Quốc sẽ có những bước đi thích hợp với cách mà Mỹ sẽ tiến hành sắp tới nhằm can thiệp vào Biển Đông.
“Nếu máy bay chiến đấu của Mỹ bay qua quần đảo của Trung Quốc, và nếu tàu chiến của nước này đi vào vùng biển 12 hải lý tính từ các đảo của Trung Quốc, chúng tôi tin rằng quân đội Trung Quốc sẽ chứng minh hành động của Mỹ là chọn chỗ sai và sai đối tượng”, tờ báo cho biết trong một bài xã luận hôm thứ sáu.
Rắc rối biển Đông diễn ra trong thời điểm, mối quan hệ 2 nước đang trong giai đoạn khó khăn với chiến tranh mạng, chính sách tiền tệ và nhân quyền. Vào ngày thứ Sáu, trước chuyến thăm của ông Kerry, các công tố viên Trung Quốc nói rằng Pu Zhiqiang, một luật sư nhân quyền nổi tiếng nhất của Trung Quốc, sẽ bị xét xử về tội kích động hận thù dân tộc.
Shi Yinhong, một giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Renmin ở Bắc Kinh, cho biết các mối đe dọa từ Washington không khiến cho Trung Quốc từ bỏ nỗ lực cải tạo đất, mở rộng đảo của mình trong vùng biển tranh chấp.
“Đối với Tập Cận Bình, đây là một dự án phải hoàn thành,” ông nói. “Cuộc xung đột có thể tồi tệ hơn mặc dù cả hai nước đều mong muốn ổn định quan hệ.”
Trong một diễn biến khác, “Việt Nam hoan nghênh nỗ lực của cộng đồng quốc tế trong đó có Hoa Kỳ trong việc duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở Biển Đông, đặc biệt là ủng hộ vai trò của ASEAN, tuân thủ DOC và những nỗ lực nhằm sớm đạt được COC”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Ngoại giao ngày 14/5 cho biết, khi được hỏi về phản ứng của Việt Nam đối với phiên điều trần tại Thượng viện Hoa Kỳ vào ngày 13/5 về “Bảo vệ lợi ích của Hoa Kỳ tại Biển Hoa Đông và Biển Đông”.