VNTB – Các nhóm nhân quyền không lưu tâm việc tù nhân Việt Nam tuyệt thực
Anh Khoa dịch
(VNTB) – Đối với những tù nhân chính trị ở Việt Nam độc tài, đôi khi tuyệt thực là công cụ duy nhất mà họ có được
Kaylee Uland và Nguyễn Quỳnh Thiên Trang
“Chỉ còn da bọc xương, nhưng tâm trí của anh ấy rất mạnh mẽ.” Gia đình tù nhân chính trị Việt Nam Trần Huỳnh Duy Thức mô tả về tình trạng của ông sau chuyến thăm gần đây nhất như thế. Ông Thức hiện đã tuyệt thực hơn 50 ngày để phản đối việc chính quyền từ chối trả lời các kiến nghị pháp lý gần đây của ông. Bất chấp những lời cầu cứu từ gia đình và các nhà hoạt động trong nước, cộng đồng quốc tế vẫn im lặng một cách kỳ lạ.
Một số tổ chức nhân quyền, mặc dù biết về hoàn cảnh của ông Thức, nhưng đã phản đối việc tuyệt thực này, gọi cách làm này là “bạo lực”. Và một số nhà hoạt động thậm chí còn lập luận rằng việc ông tuyệt thực không phải là do bị ngược đãi. Và vì vậy họ vẫn im lặng khi ong Thức phải chịu đựng trong nhà tù Việt Nam.
Trong 11 năm ở tù, ông Thức đã phải chịu đựng sự đối xử vô cùng khắc nghiệt của quản giáo như bị đầu độc thức ăn, bị giam trong xà lim ngoại trừ một chút vào cuối tuần, và thị lực của ông Thức đã suy giảm vì ở thời gian dài trong bóng tối. Hơn nữa, ông Thức đã phải chịu đừng điều kiện nóng bức kinh khủng trong mùa hè nóng ẩm khắc nghiệt ở Việt Nam, mà không có quạt.
Mặc dù phải đối mặt với những điều kiện tra tấn như vậy, ông Thức đã đứng lên bảo vệ quyền lợi của bản thân và các tù nhân khác ở Việt Nam, đôi khi dẫn đầu nhiều lần tuyệt thực chống lại những bất công của nhà cầm quyền. Kể từ năm 2018, ông Thức đã tham gia ba lần tuyệt thực cùng với các tù nhân khác.
Hai lần tuyệt thực vào năm 2020 là phản đối việc cơ quan tư pháp không trả lời yêu cầu giảm án của ông dựa trên những thay đổi trong Bộ luật Hình sự năm 2015 áp dụng thời gian tù ít hơn nhiều cho tội danh mà ông bị kết án.
Ông Thức đã từ chối đi lưu đày để đổi lấy việc được trả tự do sớm, và cam kết đấu tranh cho tự do của mình thông qua các cơ sở hợp pháp trong nước.
Trong khi Dự án 88 quan tâm đến sức khoẻ của các tù nhân chính trị, chúng tôi cho rằng họ có mọi quyền tham gia tuyệt thực như một phần của biểu hiện chính trị cần thiết. Công việc của những người ủng hộ nhân quyền chúng tôi không phải là phán xét họ, mà là đảm bảo thông điệp họ cố gắng truyền tải được các cơ quan có thẩm quyền lắng nghe, ngay cả khi bằng cách tuyệt thực.
Các tổ chức không sẵn sàng ủng hộ việc nhà hoạt động tuyệt thực vì “thiếu sự ngược đãi” hoặc vì “bản thân tuyệt thực là bạo lực”, nên biết rằng đối với những tù nhân chính trị sống mòn mỏi sau song sắt ở Việt Nam độc tài, đôi khi tuyệt thực là công cụ duy nhất mà họ còn lại để bảo vệ quyền tiếp cận các nhu cầu thiết yếu hoặc bảo đảm pháp lý.
Các tù nhân chính trị Việt Nam phải đối mặt với sự đối xử khắc nghiệt mà thường là bị tra tấn, như được ghi lại trong Báo cáo của Dự án 88 về Tra tấn và Đối xử vô nhân đạo đối với Tù nhân Chính trị năm 2018-2019. Nhưng họ không có cơ chế pháp lý để giải quyết khiếu nại của mình, vì thủ phạm (quản giáo trại giam) cũng là những người phải giải quyết khiếu nại của họ. Riêng trường hợp của ông Trần Huỳnh Duy Thức, tòa đã bác đơn kháng cáo của ông.
Khi các tù nhân kiên trì khẳng định quyền của họ thông qua các khiếu nại chính thức, quản giáo trại trả đũa bằng cách cắt đứt mối liên hệ của họ với thế giới bên ngoài, chuyển họ đến các nhà tù xa gia đình hơn hoặc không cho gia đình thăm gặp hoặc thậm chí không cho gọi điện thoại, và trong một số trường hợp đưa họ vào phòng biệt giam.
Ông Trần Huỳnh Duy Thức hiện đang bị giam tại Trại giam số 6, tỉnh Nghệ An, cách quê nhà 1.300 km. Mặc dù cuộc tuyệt thực gần đây nhất đã khiến sức khỏe của ông gặp nguy hiểm, các nhà chức trách nhà tù đã không cho phép gia đình đến thăm gặp ông trong một thời gian dài, mà gần đây với lý do liên quan đến Covid. Cuối cùng gia đình đã được phép gặp ông vào ngày 10 tháng 1, 49 ngày sau khi cuộc tuyệt thực của ông bắt đầu.
Trong hoàn cảnh tuyệt vọng, nhiều tù nhân Việt Nam tự đặt tính mạng của họ vào rủi ro dường như là lựa chọn duy nhất mà họ có để phải mặc cả với chính quyền. Thậm chí, một cái chết vì không thành công trong việc buộc nhà chức trách thừa nhận những yêu cầu của tù nhân cũng có thể được coi là có ý nghĩa lôi cuốn sự chú ý vào hoàn cảnh của các tù nhân.
Tinh thần này được thể hiện trong lời tuyên bố gần đây của ông Thức với những người ủng hộ: ” Tôi xin lỗi vì đã không đi được đến thành công với các bạn, hãy tiếp tục con đường khai sáng cho dân tộc và cho nhân loại, các cuộc đấu tranh cần hướng đến thượng tôn Quyền Con Người, hãy tận dụng sự ra đi của tôi để đẩy cuộc đấu tranh này đến cuối cùng trong năm nay và năm sau.”
Trong trường hợp của Thức, chúng tôi không ủng hộ ý kiến rằng anh ta không bị ngược đãi, và do đó việc tuyệt thực của anh ta không có liên quan và cũng không cần thiết. Ông Thức đã phải đối mặt với sự ngược đãi và phân biệt đối xử liên tục trong suốt một thập kỷ ở trong tù, đáng chú ý nhất là vụ đầu độc bị nghi ngờ vào năm 2018. Bản án đối với ông là một sự bất công và quyền tố tụng được tòa án xét xử theo thủ tục đang bị vi phạm.
Các cuộc tuyệt thực được chủ nghĩa hòa bình chú trọng và được ca ngợi là một trong những công cụ kháng chiến hữu ích nhất trong lịch sử loài người. Từ Mahatma Gandhi đến Nelson Mandela, từ những phụ nữ đau khổ ở thế kỷ 19 đến những nhà hoạt động da đen trong phong trào dân quyền, tuyệt thực là biện pháp cuối cùng của những người bị gạt ra ngoài lề, không được đại diện và không được công nhận.
Lập luận rằng họ phải bị ngược đãi về thể chất để biện minh cho một chiến lược như vậy đã tước đi phương thức biểu đạt duy nhất mà họ còn lại để bảo vệ quyền lợi của mình, vũ khí ôn hoà cuối cùng không gây hại cho ai khác ngoài chính bản thân họ.
Thời gian không còn nhiều. Vì tình hình hiện tại của Thức vẫn còn bấp bênh, nên điều quan trọng hơn bao giờ hết là cộng đồng quốc tế phải thay mặt anh ta lên tiếng và yêu cầu gia đình cũng như công chúng được thông báo về tình hình của anh ta.
Các tổ chức nhân quyền nên kêu gọi chính phủ Việt Nam cho phép các quan chức đại sứ quán đến thăm ông Thức trong tù để thực hiện các cuộc điều tra độc lập về hoàn cảnh của ông và yêu cầu chính phủ Việt Nam ngay lập tức xem xét và trả lời kiến nghị hợp pháp của ông Thức.
Nguồn: Asia Times