(VNTB) – Thay vì đưa ra hình phạt tử hình hay chung thân với tội danh vận chuyển trái phép chất ma tuý, có thể đưa ra một hình phạt với số năm ở trong nhà giam cụ thể. Con số mà ở cả đời, cũng không thể ra được…
Chính phủ đề xuất bỏ án tử hình, thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án tại 8/18 tội danh, trong đó có tội vận chuyển trái phép chất ma tuý. Câu hỏi đặt ra, với tội trạng này, nếu không xử ở mức án cao nhất hiện tại, liệu có đủ sức răn đe, ngăn chặn tệ nạn?
Với mục tiêu nhân đạo, phù hợp với cam kết quốc tế và khắc phục một số bất cập trong áp dụng tử hình, dự thảo sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025 đề xuất bỏ hình phạt tử hình đối với tội vận chuyển ma tuý, thay bằng tù chung thân không xét giảm án.
Có thể nói, vận chuyển ma tuý là một tội danh khá phổ biến. Trong chuỗi hành vi đưa ma túy vào cộng đồng, tội vận chuyển trái phép chất ma túy (điều 250, Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi năm 2017) đóng vai trò đặc biệt quan trọng, là “mạch nối” đưa ma túy từ nơi sản xuất đến tay người tiêu dùng.
Theo báo cáo tổng kết công tác xét xử của Tòa án nhân dân tối cao, trong năm 2023 các tòa án trên cả nước đã giải quyết 26.469 vụ án ma túy, với 41.419 bị cáo bị xét xử về các tội danh liên quan đến ma túy (sản xuất, mua bán, vận chuyển, tàng trữ, tổ chức sử dụng).
Tác hại của ma tuý
Năm 1988, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra định nghĩa: “Ma túy là bất kỳ một dạng chất nào, khi đưa vào cơ thể làm thay đổi trạng thái ý thức và hành vi như là kết quả tác động của chất đó lên hoạt động của não”. Nghị định 73/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018 quy định hiện có 515 loại ma túy và 44 tiền chất dùng để sản xuất ma túy.
Phân loại ma tuý: Theo thông tin tổng hợp, thường được chia thành hai loại là ma tuý tự nhiên (những chất ma tuý có sẵn trong tự nhiên như nhựa cây thuốc phiện, lá cây coca) và ma tuý tổng hợp (các loại ma tuý tổng hợp từ hoá chất độc hại thuộc nhóm amphetamin, ketamin, methamphetamin…).
Đối với sức khoẻ con người: bên cạnh gây nghiện; làm thay đổi trạng thái, ý thức, hành vi của con người; thì ma tuý còn tác động không tốt đến các hệ hô hấp, hệ tim mạch, hệ thần kinh, hệ sinh dục…
Chuyển từ tử hình sang chung thân liệu có phù hợp?
Không chỉ tác động đến vấn đề sức khoẻ, tinh thần của con người, ma tuý còn ảnh hưởng đến kinh tế, đời sống của biết bao gia đình. Thực tế cho thấy, đã có biết bao gia đình phải khánh kiệt vì ma tuý. Để có tiền phục vụ cho cơn nghiện, không ít người sử dụng ma tuý bất chấp mọi thứ, từ ăn cắp tiền bạc, của cải trong gia đình cho đến cướp bóc, giựt dọc trong xã hội. (1)
Tù chung thân không xét giảm án được hiểu “là hình phạt tù không thời hạn và không được xem xét giảm hình phạt đã tuyên, trừ trường hợp đại xá, ân giảm hoặc Luật Đặc xá có quy định khác”. Án phạt này được đề xuất áp dụng với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng nhưng chưa đến mức bị tuyên tử hình. Thời hiệu thi hành bằng thời hiệu của án tù chung thân và tử hình, tức 20 năm.
Với tác hại của ma tuý, có thể thấy, nếu không “xử nặng” những trường hợp “tri pháp phạm pháp” ở tội danh vận chuyển trái phép chất ma tuý, liệu rằng có quá bất công với những gia đình bị ma tuý làm cho “tan nhà nát cửa”? Nếu không “xử nặng” liệu có đủ sức răn đe? Nhưng nếu vẫn giữ tử hình, liệu chăng, có phù hợp với mục tiêu nhân đạo và cam kết phù hợp với quốc tế?
Có giải pháp khác?
Một đề xuất đến từ một bài viết trên báo Tuổi Trẻ, “Dựa trên thực tiễn xét xử và dữ liệu về tỉ lệ tội vận chuyển ma túy, nên cân nhắc giữ hình phạt tử hình cho tội vận chuyển trái phép chất ma túy trong một số trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, cụ thể là khi khối lượng ma túy từ 3kg trở lên.
Trường hợp dưới mức này, hình phạt tù chung thân không xét giảm án có thể được áp dụng để đảm bảo tính nhân đạo, phù hợp với xu hướng quốc tế.
Việc nâng mức định lượng từ 100g lên 3kg sẽ giúp tập trung hình phạt tử hình vào các vụ vận chuyển khối lượng lớn, có tác động nghiêm trọng đến xã hội, đồng thời giảm nguy cơ áp dụng tử hình trong các trường hợp vai trò thứ yếu hoặc khối lượng nhỏ…”.
Hoặc, nên chăng, thay vì đưa ra hình phạt tử hình hay chung thân với tội danh vận chuyển trái phép chất ma tuý, có thể đưa ra một hình phạt với số năm ở trong nhà giam cụ thể. Con số mà ở cả đời, cũng không thể ra được…
_________________
Tham khảo:
[1] https://cand.com.vn/Ban-tin-113/nghien-ma-tuy-co-bac-2-doi-tuong-ra-duong-cuop-giat-tai-san-i724600/
https://tuoitre.vn/60-toi-pham-cuop-giat-bi-bat-o-tp-hcm-co-su-dung-ma-tuy-20180602082212579.htm