Ngọc Hà (VNTB) Những ứng viên độc lập trong mùa bầu cử Quốc Hội năm nay không chỉ làm khoáy động không gian quan tâm chính trị trong nước, mà đánh động cả cái nhìn của báo giới quốc tế.
The New York Times trong bản tin ngày 21-03 (theo giờ Mỹ), đã phản ánh lại quan điểm của những ứng viên độc lập.
Dẫn lời ca sĩ Mai Khôi, 32 tuổi, một ca sĩ – nhạc sĩ, một trong số hơn chục nhà hoạt động và người nổi tiếng Việt Nam đã ứng cử đại biểu Quốc hội trong năm nay. Chia sẻ với trang NYT, Mai Khôi cho biết sự quan tâm của mình đối với các vấn đề như tư pháp, thanh niên, xã hội – thể hiện qua các bài hát của mình… Và với cách thức truyền thông này, khiến cô trở thành một ứng viên hấp dẫn đối với người Việt trẻ – kể cả khi họ không quan tâm đến chính trị.
 |
| Ca sĩ Mai Khôi, 32 tuổi, tự ứng ĐBQH trong mùa bầu cử 2016. Trên góc tường là áp phích tự ứng cử của cô. Ảnh: Quinn Ryan Mattingly – The New York Times |
Vào năm 2002, Việt Nam lần đầu tiên cho phép các ứng cử viên độc lập tham gia cuộc ứng cử Đại biểu Quốc hội. Cho đến nay, chỉ có 7 người ngồi được ghế Quốc Hội, theo một phân tích của Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc. Những ứng viên độc lập thường là các doanh nhân, các học giả – họ là đảng viên hoặc có mối quan hệ sâu sắc với chính phủ, còn hầu hết đã bị loại ra trước khi cuộc bỏ phiếu bắt đầu bởi một quá trình rà soát ứng viên đầy khắt khe, các nhà phân tích cho biết. Bà Mai Khôi, giống như nhiều ứng viên độc lập khác trong năm nay, không phải là một thành viên nằm trong nhóm nêu trên.
Các ứng cử viên hoạt động trong năm nay chủ yếu đến từ Hà Nội, và thành phố Hồ Chí Minh, bao gồm các nhà văn, luật sư, nhà giáo dục và thậm chí là một diễn viên hài.
Edmund J. Malesky, một chuyên gia Việt Nam và là giáo sư kinh tế chính trị tại Đại học Duke cho trang NYT hay, các ứng viên độc lập trẻ là điều hiếm hoi trong nhà nước độc đảng. Các cuộc tranh luận tại Quốc hội gần đây đã trở nên sống động [nhờ vào lực lượng này?], ông nói, và sự gia tăng của các ứng viên Quốc Hội như bà Mai Khôi phản ánh một sự quan tâm chính trị ngày càng tăng tại Việt Nam.
Các ứng viên không có một ý thức chính trị thống nhất. Một số, như bà Mai Khôi, không được coi là bất đồng chính kiến [trong xã hội?]. Một số khác như Nguyễn Trang Nhung lại cho biết, việc cô ứng cử lần này sẽ là thách thức trực tiếp đến chính phủ Việt Nam.
“Đây là chế độ độc đảng; Tôi muốn có đa đảng,” Nhung, 34 tuổi, nhà hoạt động tại thành phố Hồ Chí Minh cho biết.
 |
| Bà Nguyễn Trang Nhung, một ứng viên ĐBQH độc lập muốn một đất nước đa đảng. Ảnh: Quinn Ryan Mattingly – The New York Times |
Một trong những ứng cử viên độc lập nổi tiếng nhất là Nguyễn Quang A, nhà hoạt động và là người thành lập viện nghiên cứu độc lập đầu tiên của Việt Nam trong năm 2007. Trong những tuần gần đây, ông đã thu thập được 5.000 chữ ký từ những người ủng hộ, bao gồm cả các quan chức chính phủ, mặc dù đó không phải là bước cần thiết.
Việt Nam mới đây đã đưa đi những bước quan trọng tiến tới hội nhập quốc tế, như tham gia quan hệ đối tác thương mại xuyên Thái Bình Dương, và một sự thay đổi như vậy, ông Quang A nói, đã tạo không gian cho các nhóm xã hội dân sự ở Việt Nam hoạt động.
“Chúng tôi đang cố gắng để mở rộng không gian của chúng tôi,” ông đề cập về các ứng cử viên hoạt động độc lập.
Tuy nhiên, ông Quang A thừa nhận việc ứng cử lần này không có cơ hội thành công.
“Hệ thống bầu cử được thiết kế để kiểm soát”, ông nói.
NYT cũng cho biết, trang này đã tiến hành trao đổi qua điện thoại vào ngày thứ 6 với ông Nguyễn Sĩ Dũng, Phó tổng thư ký của Quốc hội, nhưng ông Dũng đã từ chối bình luận về điều này.
Việt Nam bước đầu cho phép các ứng cử viên độc lập như một phần của những thay đổi rộng lớn hơn đã được dành một phần để cho phép Đảng Cộng sản để kiểm tra sức mạnh của thủ tướng, ông Paul Schuler, một giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Arizona.
Nhưng ông nói thêm rằng, ứng viên độc lập không đại diện cho một thách thức cơ bản nào đối với hệ thống chính trị của Việt Nam vì quá trình ứng cử vẫn bị kiểm soát bởi Đảng Cộng sản.
“Nếu họ không kiểm soát quá trình đó, thì sau đó sẽ không còn chế độ độc đảng, và tôi nghĩ rằng họ nhận thức được điều đó,” ông nói.