Thái Hóa Lộc
(VNTB) – Nếu Quốc hội không đạt thỏa thuận trước 12 giờ đêm ngày 30-9, một số bộ phận của Chính phủ liên bang sẽ đóng cửa bắt đầu từ ngày 1-10.
Viễn cảnh Chính phủ Mỹ đóng cửa ngày càng hiện rõ hơn khi Quốc hội vốn đang bị chia rẽ vẫn chưa tìm tiếng nói chung về kế hoạch cấp kinh phí hoạt động cho năm tài chính bắt đầu từ ngày 1-10. Nếu Quốc hội không đạt thỏa thuận trước 12 giờ đêm ngày 30-9, một số bộ phận của Chính phủ liên bang sẽ đóng cửa bắt đầu từ ngày 1-10. Vụ việc đáng tiếc này sẽ gây gián đoạn đáng kể hầu hết các dịch vụ, khiến hàng trăm nghìn nhân viên phải nghỉ việc không lương, và là đòn giáng lên kinh tế đất nước, đặc biệt là thị trường tài chính. Mỗi ngày trôi qua mà không có thỏa thuận mang tính đột phá thì khả năng Chính phủ Mỹ đóng cửa sẽ cao hơn. Tòa Bạch Ốc đã thông báo cho các cơ quan liên bang sẵn sàng chuẩn bị cho kịch bản tồi tệ này. Theo Reuters, Quốc hội phải thông qua 12 dự luật chi tiêu khác nhau để cấp kinh phí cho các cơ quan Chính phủ mỗi năm nhưng quá trình này kéo dài thời gian. Do đó, họ thường phải thông qua lệnh gia hạn tạm thời cho phép Chính phủ duy trì hoạt động. Tuy nhiên, nhóm dân biểu cực hữu trong đảng Cộng hòa ở Hạ viện tuyên bố bác bỏ dự luật tạm thời…
Lần này, Hạ viện do Đàng Cộng Hòa chiếm đa số sẵn sàng để Chính phủ đóng cửa cho đến khi Quốc hội đàm phán xong toàn bộ 12 dự luật vốn khó có thể hoàn tất trước tháng 12-2023. Nhóm dân biểu cứng rắn này kêu gọi cắt giảm nguồn tài trợ cho Ukraine, chi thêm tiền để duy trì an ninh biên giới, giảm chi tiêu tổng thể và hủy bỏ nguồn tài trợ cho cuộc truy tố liên bang đối với cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, người đang tái tranh cử trong khi ông phải đối mặt với bốn cáo trạng hình sự.
Trong diễn biến mới nhất, Hạ viện khởi động quá trình thông qua 4 dự luật để cấp ngân sách cho các bộ: Quốc phòng, An ninh nội địa, Ngoại giao và Nông nghiệp, vào ngày 26-9. Đây là khởi động mới nhất trong nỗ lực cuối cùng của đảng Cộng hòa nhằm ngăn chặn Chính phủ đóng cửa. Tuy nhiên, ngay cả khi qua “ải” Hạ viện, các dự luật này có thể bị chặn đứng ở Thượng viện do đảng Dân chủ kiểm soát. Không thể dự đoán việc đóng cửa sẽ kéo dài bao lâu. Quốc hội Mỹ đang bị chia rẽ giữa Thượng viện do đảng Dân chủ kiểm soát và Hạ viện do đảng Cộng hòa lãnh đạo. Trong khi đó Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy tìm cách sử dụng nguy cơ đóng cửa làm đòn bẩy để cắt giảm chi tiêu hơn nữa. Hơn nữa, cựu Tổng thống Trump đang vận động nhóm dân biểu cực hữu nói trên tiếp tục theo đường lối cứng rắn. Nếu những “nút thắt” này không được tháo gỡ nhanh chóng thì việc Chính phủ đóng cửa sẽ kéo dài hàng tuần, thậm chí có thể lâu hơn. Kề từ năm 1976 đến nay đã có 20 lần Chính phủ bị đóng cửa và dài nhất dưới thời TT Donald Trump, thời gian Chính phủ đóng cửa lên đến 35 ngày.
Một khi Chính phủ ngừng hoạt động, các cơ quan liên bang ngừng hoạt động, ngoại trừ những cơ quan “thiết yếu” như Bưu điện Mỹ, Chương trình bảo hiểm sức khỏe Medicare và An sinh xã hội. Viễn cảnh này khiến hàng triệu nhân viên liên bang, bao gồm cả thành viên quân đội, sẽ phải đối mặt với tình trạng trả lương chậm khi chính phủ đóng cửa. Hiện, các nhân viên liên bang làm việc ở tất cả 50 tiểu bang và làm việc trực tiếp với người dân, từ nhân viên vận hành an ninh tại các sân bay cho đến các nhân viên chuyển thư. Ngoài ảnh hưởng đến việc làm của nhân viên liên bang, việc đóng cửa có thể có tác động sâu rộng đến các dịch vụ công của chính phủ. Những người đang ghi danh các dịch vụ của chính phủ như thử nghiệm lâm sàng, giấy phép sử dụng súng và hộ chiếu có thể đối mặt với tình trạng chậm trễ. Giới quan sát cảnh báo rằng một đợt đóng cửa có thể gây thiệt hại cho thị trường tài chính. Ngân hàng Goldman Sachs ước tính, cứ mỗi tuần chính phủ đóng cửa, tăng trưởng kinh tế lại giảm 0,2% dù sau đó sẽ tăng lại khi chính phủ tái mở cửa. Trong khi đó, theo Hiệp hội Công nghiệp du lịch Mỹ, ngành du lịch có thể thiệt hại 140 triệu USD mỗi ngày. Các nhà phân tích tại công ty trái phiếu khổng lồ PIMCO cho biết, việc Chính phủ Mỹ đóng cửa hoàn toàn và kéo dài có thể khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) miễn cưỡng tăng lãi suất vào tháng 11-2023 sau khi phát tín hiệu “hãm phanh” gần đây. Trong khi đó, giới phân tích cũng lo ngại sự gián đoạn trong các dịch vụ công có tác động sâu rộng vì nó làm lung lay niềm tin vào chính phủ trong việc thực hiện các nhiệm vụ cơ bản của mình. Phòng Thương mại Mỹ cảnh báo: “Một nền kinh tế hoạt động tốt cần có một chính phủ hoạt động tốt”. Cựu Tổng thống Donald Trump hối thúc Cộng hoà tại Quốc hội đóng cửa chính phủ để gây ảnh hưởng những truy tố liên bang chống lại ông, mặc dù có bất cứ vấn đề gì về ngân sách cũng khó chấm dứt những vụ án này.
Cộng hoà tại Hạ viện hiện đang rơi vào tình trạng bất đồng gay gắt đối với dự luật chi tiêu, vốn phải được thông qua để tránh đóng cửa chính phủ vào ngày 1 tháng 10. Một toán nhỏ các nhà lập pháp bảo thủ cứng rắn, trong đó có những đồng minh nhiệt thành của ông Trump, đã làm phức tạp nghị sự của Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy, khi ông thúc đẩy dự luật chi tiêu ngắn hạn. “Cộng hoà ở Quốc hội có thể và phải cắt ngân sách toàn diện dành cho Chính phủ bị vũ khí hoá của Joe Biden lươn lẹo, không trung thực,” Trump ghi trên mạng xã hội Truth Social vào cuối ngày thứ Tư, gọi đây là “cơ hội cắt ngân sách dành cho những công tố viên chính trị chống lại tôi và những người Ái quốc khác.”Bộ Tư pháp trước đây cho biết các hoạt động được những khoản ngân quỹ được phân bổ vĩnh viễn tài trợ sẽ vẫn tiếp tục trong thời gian có gián đoạn ngân sách.
Văn phòng Công tố viên Đặc biệt truy tố cựu Tổng thống và các đồng minh không đưa ra bình luận chính thức, nhưng hoạt động của văn phòng được tài trợ bởi “ngân quỹ phân bổ vĩnh viễn, vô thời hạn dành cho các luật sư đặc biệt,” theo tuyên bố về ngân sách mới nhất. Chiến dịch tái tranh cử của Tổng thống Joe Biden tố cáo Trump, ứng cử viên dẫn đầu tranh cử sơ bộ Cộng hoà 2024 hiện nay, đặt lợi ích cá nhân lên trên lợi ích quốc gia. “Donald Trump cổ võ đóng cửa chính phủ, và không quan tâm lắm đến những gì có nghĩa đối với các hộ gia đình Mỹ,” trong chiến dịch tranh cử của ông.
Ông Donald Trump, đối thủ hàng đầu của ông Joe Biden trong cuộc bầu cử năm 2024, đang thúc giục những người theo đường lối cứng rắn của đảng Cộng hòa hành động như trên. Nếu ông vận động thành công, việc đóng cửa sẽ kéo dài hàng tuần, thậm chí có thể lâu hơn…