Khánh An dịch
(VNTB) – Nguyễn Phú Trọng, 76 tuổi, được bổ nhiệm vào nhiệm kỳ thứ ba khi các lãnh đạo đảng không thể đạt được sự đồng thuận về người kế nhiệm. Việc tái bổ nhiệm có thể đã khiến quá trình chuyển đổi sang lãnh đạo thực dụng hơn.
Theo điều lệ của Đảng Cộng sản Việt Nam, người đứng đầu Đảng sẽ từ chức ở tuổi 65 hoặc sau hai nhiệm kỳ. Nhà lãnh đạo giáo điều của Việt Nam, Nguyễn Phú Trọng, sẽ không đủ tiêu chuẩn để tái bổ nhiệm nếu tính cả hai tiêu chuẩn.
Nhưng điều đó không ngăn đảng củng cố quyền cai trị khi kết thúc đại hội 5 năm một lần vào thứ Hai, trao cho ông nhiệm kỳ thứ ba trong nỗ lực xây dựng sự thống nhất và ngăn chặn những kẻ thách thức thực dụng hơn.
Ông Trọng, 76 tuổi, sức khỏe yếu sau 10 năm cầm quyền đảng, được tái bổ nhiệm làm tổng bí thư ở một trong vài chế độ độc tài cộng sản còn sót lại trên thế giới. Được biết đến với lập trường tư tưởng bảo thủ, ông Trọng luôn ưu tiên việc chống tham nhũng ở cấp cao, và ông đã chủ trì vào thời điểm tăng trưởng kinh tế bền vững và thành công quốc gia trong việc ngăn chặn covid-19.
Dưới sự lãnh đạo của ông, Việt Nam được kỳ vọng sẽ duy trì chính sách đối ngoại cân bằng lợi ích của Trung Quốc và Mỹ, đồng thời giữ sự kìm kẹp của đảng trong nước bằng cách tiếp tục trấn áp bất đồng chính kiến thông qua việc áp dụng các bản án tù dài hạn.
“Thông điệp quan trọng là đảng sẽ bám lấy quyền lực bằng mọi giá ”, Alexander Vuving, giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á-Thái Bình Dương Daniel K. Inouye ở Honolulu cho biết. “Tôi không kỳ vọng sẽ có sự thay đổi lớn trong định hướng chính sách đối ngoại hay chính sách kinh tế của Việt Nam trong 5 năm tới”.
Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo đất nước gần 100 triệu dân và đã cầm quyền hơn 45 năm kể từ ngày đất nước thống nhất. Quyền lãnh đạo của nhà nước độc đảng được chia thành ba vị trí: Tổng Bí thư, chủ tịch nước giữ vai trò nguyên thủ quốc gia và thủ tướng điều hành chính phủ. Từ năm 2018, ông Trọng vừa là lãnh đạo đảng vừa là chủ tịch nước.
Đảng thúc đẩy một phiên bản của chủ nghĩa tư bản nhà nước đã đưa Việt Nam đạt mức tăng trưởng kinh tế 2,91% vào năm ngoái bất chấp những cơn đại dịch nghiêm trọng. Con số này đã giảm so với hơn 7% trong hai năm trước đó nhưng là một trong những tốc độ tăng trưởng cao nhất trên thế giới.
Việt Nam là một trong những quốc gia thành công nhất trong việc ngăn chặn Covid, với việc kiểm soát chặt chẽ biên giới, đeo khẩu trang, truy tìm tiếp xúc và cách ly những người nhiễm bệnh. Trước khi bùng phát gần đây, đã gần hai tháng mà không phát hiện ra trường hợp lây truyền tại địa phương, và chỉ có 1.817 ca nhiễm và 35 trường hợp tử vong.
Một nghiên cứu mới của Viện Lowy độc lập ở Úc đã xếp Việt Nam đứng thứ hai trên thế giới sau New Zealand trong việc xử lý đại dịch trong 9 tháng đầu năm.
Việt Nam duy trì mối quan hệ bền chặt nhưng đôi khi có phần trắc trở với nước láng giềng cộng sản khổng lồ phương bắc hiện đang tìm cách mở rộng ảnh hưởng ở Biển Đông. Các nhà phân tích dự đoán rằng quan hệ của Việt Nam với Trung Quốc sẽ vẫn bền chặt nhưng Việt Nam sẽ tiếp tục tìm kiếm cải thiện quan hệ với Hoa Kỳ để chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực.
Việc trao cho ông Trọng nhiệm kỳ thứ ba 5 năm để xử lý những vấn đề này với tư cách là tổng bí thư có nghĩa là đi ngược lại quy định của đảng giới hạn ông trong hai nhiệm kỳ và miễn giới hạn tuổi cho ông lần thứ ba.
“Đảng muốn xây dựng một hình ảnh thống nhất, đoàn kết và sức mạnh để có thể ngăn chặn đấu đá nội bộ giữa các phe phái khác nhau, ”ông Tường Vũ, chuyên gia về lịch sử và chính trị Việt Nam hiện đại tại Đại học Oregon cho biết.
Ông Trọng đại diện cho phe theo chủ nghĩa Mác-Lê-nin bảo thủ trong đảng, vốn đang chịu áp lực ngày càng tăng từ các nhà lãnh đạo Cộng sản thực dụng hơn của nhiều phe phái khác nhau.
Ông ta đã chọn một cấp dưới làm người kế vị của mình, nhưng đảng đã từ chối người được ông ta đề cử. Ông Trọng chọn ở lại làm tổng bí thư hơn là để lãnh đạo một phe đối địch lên nắm chức vụ cao nhất.
“Về cơ bản, nó cho tôi thấy sự thất bại của người đứng đầu đảng, ”ông Vuving nói. “Ông ấy cần phải chuyển giao quyền lực cho một ứng cử viên bảo thủ khác, nhưng lựa chọn của ông ấy không được các thành viên Ủy ban Trung ương ưa chuộng.”
Ông Vuving dự đoán rằng nhà lãnh đạo tiếp theo của Việt Nam sẽ ít học thuyết hơn ông Trọng, vì các nhà lãnh đạo của các phe phái thực dụng hơn trong các chức vụ cấp cao tiếp tục tranh giành để kế nhiệm ông.
“Ông ấy là người bảo thủ cuối cùng trở thành tổng bí thư, ”ông Vuving nói và gọi ông Trọng là“ một nhà lãnh đạo chuyển tiếp”.
“Nó sẽ trở nên lỏng lẻo sau khi ông ấy ra đi, ”ông Vuving nói.
Đại hội đảng kéo dài một tuần ở Hà Nội, một nghi thức được nhiều người mong đợi, đã kết thúc vào thứ Hai, sớm hơn một ngày, khi nhiều thành viên đi về để đối phó với đợt bùng phát covid mới ở vùng đông bắc Việt Nam.
Tình trạng bùng phát các ca bệnh mới, có thể có những bệnh nhân có các biến thể Anh và Nam Phi dễ lây lan hơn là nghiêm trọng nhất đối với Việt Nam. Trong bốn ngày qua, Việt nam đã 266 ca nhiễm mới.
Nhưng Việt Nam đã gặt hái được những lợi ích kinh tế từ thành công chung trong việc chống lại đại dịch. Việt Nam được hưởng lợi từ được hưởng lợi từ sự thay đổi trong sản xuất từ Trung Quốc sang các nước khác khi các công ty quốc tế lớn tìm cách đa dạng hóa hoạt động và tránh thuế quan của Mỹ. Foxconn, ví dụ, đang xây dựng một nhà máy trị giá 270 triệu đô la để lắp ráp điện thoại và máy tính xách tay của Apple tại Việt Nam.
“Mặc dù họ là một Đảng Cộng sản, và rất bảo thủ theo chủ nghĩa Mác-Lênin, nhưng trong chính sách kinh tế, họ là một nhà toàn cầu hóa háo hức, ”ông Vuving nói.
Chính phủ duy trì quyền lực một phần bằng cách áp đặt các án tù hà khắc đối với các nhà báo và nhà phản biện lên tiếng phản đối chính phủ. Trong những tháng trước đại hội đảng, chính phủ đã tiến hành một cuộc đàn áp khắc nghiệt.
Trong tháng Một, ba nhà báo – trong đó có Phạm Chí Dũng, người sáng lập Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam – bị kết án tù từ 11 đến 15 năm. Một nhà báo nổi tiếng khác, Phạm Đoan Trang, đã bị bắt vào tháng 10 với tội danh làm và phổ biến tuyên truyền. Bà ấy đối mặt với 20 năm tù.
Phil Robertson, phó giám đốc châu Á của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, cho biết ông đã thấy trước việc đàn áp quyền tự do ngôn luận không có hồi kết khi ông Trọng vẫn nắm quyền.
“Ông Nguyễn Phú Trọng tái đắc cử có nghĩa là Đảng Cộng sản cầm quyền đang tăng cường gấp đôi việc đàn áp những người ủng hộ dân chủ và nhân quyền lớn hơn ở Việt Nam, ”ông nói. “Đại hội lần này cho thấy ít có khả năng cải cách chính trị ở Việt Nam ngày nay, Việt Nam tiếp tục là một trong những chính phủ độc tài nhất ở Đông Nam Á”.
Ngoài việc giữ chức vụ Tổng Bí Thư, ông Trọng đảm nhận chức vụ Chủ tịch nước vào năm 2018 sau cái chết của chủ tịch đương nhiệm, đương nhiệm, Trần Đại Quang. Ông Trọng dự kiến sẽ từ chức chủ tịch nước vào cuối năm nay khi Quốc hội bù nhìn phê chuẩn các lãnh đạo chính phủ hàng đầu mới do đảng lựa chọn.
Theo kịch bản đó, thủ tướng đương nhiệm Nguyễn Xuân Phúc, 66 tuổi, mất chức tổng bí thư, sẽ trở thành chủ tịch nước, một chức vụ cao hơn nhưng ít quyền lực hơn thủ tướng.
Ông Phúc, người được coi là thực dụng hơn ông Trọng, đã lập hồ sơ phần lớn thành công nhưng không thể thu thập đủ sự hỗ trợ một phần vì ông đến từ miền Nam Việt Nam. Người miền Bắc từ lâu đã thống trị các vị trí lãnh đạo cao nhất.
Tuy nhiên, ông Trọng có vẻ đi lại khó khăn và được cho là đã bị đột quỵ đọc một diễn văn 75 phút vào ngày khai mạc đại hộica ngợi sự phát triển kinh tế và việc kiểm soát covid-19.
Không có quy trình chính thức nào để bổ nhiệm ông ấy nếu ông ấy rời nhiệm sở trước khi nhiệm kỳ 5 năm của mình kết thúc, nhưng Ủy ban Trung ương dự kiến sẽ chọn một tổng bí thư mới trong số các lãnh đạo cấp cao.
“Điều đó có thể tạo ra một cuộc khủng hoảng vì tất cả những bất ổn xung quanh tình hình đó ”, ông Vũ nói.
Nguồn: The New York Times