Định Tường
(VNTB) – Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cho rằng có tình trạng lúa chết do ảnh hưởng của việc sử dụng cát biển để đắp nền đường. Bộ Giao thông vận tải lập tức phủ nhận.
Như đã cảnh báo trong một ghi nhận “Thay thế cát sông bằng cát biển cho xây dựng cao tốc?” đăng trên trang Việt Nam Thời Báo hôm 18-5-2024, vào ngày 13-6-2024, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Nguyễn Quốc Trị đã có báo cáo gửi Thủ tướng chính phủ về kết quả xác minh các diện tích lúa bị chết nằm gần các tuyến đường cao tốc thí điểm sử dụng cát biển làm vật liệu san lấp. Theo đó, kết quả xác minh ghi nhận 3 ha lúa hè của 9 hộ tại xã Vị Thắng, huyện Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang bị ảnh hưởng do cát nhiễm mặn. Đây là diện tích trồng lúa nằm kề Dự án thành phần đoạn Hậu Giang – Cà Mau, thuộc Dự án xây dựng công trình đường cao tốc Bắc – Nam phía đông, giai đoạn 2021 – 2025.
Kết quả đo độ mặn của ruộng lúa bị thiệt hại 2,5‰ (ngưỡng chịu mặn của cây lúa là 1,28‰), độ mặn của nước ruộng vùng không bị thiệt hại 0,1‰.
Ngày 10-5-2024, sau khi nhận được văn bản của UBND xã Vị Thắng, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang về việc cát biển làm nền đường có thể ảnh hưởng tới sinh trưởng và năng suất lúa, Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Hậu Giang đã tổ chức đoàn công tác thành phần gồm đại diện các cơ quan chuyên môn thuộc sở này, Sở Tài Nguyên và môi trường tỉnh Hậu Giang, huyện Vị Thủy, xã Vị Thắng, Ban quản lý dự án Mỹ Thuận, đơn vị thi công tiến hành kiểm tra thực tế diện tích lúa hè thu gần đoạn đường thuộc dự án cao tốc Bắc-Nam tại UBND xã Vị Thắng, huyện Vị Thủy.
Kết quả thu hoạch đối với 2,23ha diện tích lúa bị ảnh hưởng chỉ đạt năng suất 6,04 tấn/ha, trong khi năng suất nơi bình thường là 7,6 tấn/ha. Ước tính thiệt hại 5,5 tấn so với các ruộng trong cùng khu vực nhưng không bị ảnh hưởng. Đo độ mặn tại ruộng lúa bị chết cho kết quả 6,6‰; tại lòng đường cao tốc là 1,8‰; tại kênh thủy lợi là 0,4‰.
Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cho biết đơn vị thi công đã bồi thường cho nông dân toàn bộ thiệt hại với số tiền là gần 44 triệu đồng.
Theo báo cáo của ngành nông nghiệp tỉnh Hậu Giang, tại thời điểm tháng 2, tháng 3-2024 ở xã Vị Thắng và khu vực bị ảnh hưởng trên, sinh vật gây hại lúa không đáng kể. Qua theo dõi, rầy nâu, sâu cuốn lá, đạo ôn ở mức thấp, không ảnh hưởng lúa. Hơn nữa, địa bàn xã Vị Thắng (huyện Vị Thủy) nằm trong khu vực an toàn, không nhiễm mặn tự nhiên và không bị ảnh hưởng bởi thiên tai.
Nông dân địa phương cho biết vùng đất này từ trước tới nay nước ngọt quanh năm, nông dân trồng lúa đạt năng suất cao, mỗi vụ đạt 7-8 tấn/ha. Tuy nhiên, từ đầu năm 2024 đến nay, liên tiếp vụ đông xuân và hè thu xảy ra tình trạng lúa chết khi tuyến cao tốc chạy ngang qua bơm cát đắp nền, nước tràn xuống ruộng. Trên nền đường sau bơm cát, người dân phát hiện có nhiều mảnh sò, ốc… vốn có ở vùng nước mặn.
“Từ các yếu tố kết hợp lại, nước mặn không bao giờ đến được xã Vị Thắng, tức lúa chết do nhân tai chứ không phải thiên tai” – ông Trần Thanh Toàn, Chi cục trưởng Thủy lợi tỉnh Hậu Giang, khẳng định.
Tuy nhiên tại phiên họp thứ 12 Ban chỉ đạo các dự án công trình giao thông vận tải trọng điểm vào sáng 14-6-2024, Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng lên tiếng phủ nhận, khẳng định dự án cao tốc Hậu Giang – Cà Mau “chưa sử dụng một hạt cát biển nào” và nguồn cát sử dụng được kiểm soát chặt chẽ.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng buông lời hăm he: “Cần đưa thông tin chính xác, hết sức thận trọng về nội dung này để không ảnh hưởng tới chủ trương lớn đúng đắn về phát triển hạ tầng giao thông của Đảng, nhà nước”.