VNTB – Ngân sách sẽ không kham nỗi mức tăng lương hưu và bảo hiểm xã hội

Nguyễn Huỳnh

(VNTB) – Ngân sách nhà nước năm 2024 chưa chi đủ cho một nửa tổng kinh phí lương hưu và bảo hiểm xã hội

Mới đây, xét trên yếu tố trượt giá vào điều chỉnh lương hưu và tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2023, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề xuất từ ngày 1-7-2024 điều chỉnh lương hưu 8%. Trong khi đó, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho rằng, từ ngày 1-7-2024, lương hưu ít nhất phải tăng 15%. Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, mức điều chỉnh 15% lương hưu nhằm đảm bảo bù đắp trượt giá để duy trì giá trị của khoản lương hưu, trợ cấp hiện hưởng của người thụ hưởng do tác động bởi yếu tố lạm phát. Đồng thời, chia sẻ một phần thành quả từ phát triển kinh tế của 3 năm (2019, 2020 và 2021), do trong năm 2020 và 2021 không thực hiện điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội.

Vấn đề thời sự mức tăng lương hưu, Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội là Đào Ngọc Dung báo cáo, sau khi tiếp thu ý kiến của Ban Chỉ đạo Trung ương về cải cách tiền lương, Bộ đã xây dựng phương án điều chỉnh lương hưu, phân chia thành 3 nhóm đối tượng. Nhóm đầu tiên là những người nghỉ hưu thông thường. Với nhóm này, mức tăng lương hưu sẽ được tính toán hợp lý giữa khu vực đang làm việc với người nghỉ hưu, hài hòa giữa người cùng chức vụ trước và sau 1-7-2024.

“Quan điểm của chúng tôi, việc điều chỉnh mức lương hưu không thấp hơn 50% so với mức tăng lương sau cải cách để đảm bảo hài hòa, cân đối, không để người nghỉ hưu bị đẩy xa hơn, thiệt thòi khi cải cách tiền lương”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh. Với nhóm những người nghỉ hưu trước ngày 1-7-2024, Nhà nước cần áp dụng mức bù để giảm phần chênh lệch lương giữa người nghỉ hưu trước và sau thời điểm cải cách chính sách tiền lương. Ngoài áp dụng chính sách bảo hiểm xã hội, những người hưởng lương theo ngân sách khi về hưu được đảm bảo đầy đủ chế độ như người nghỉ hưu bình thường.

Thứ ba, với nhóm nghỉ hưu trước năm 1995, Bộ trưởng cho biết, sẽ có chính sách đặc biệt để đẩy lương hưu lên cao hơn nữa. “Với nhóm này, chúng tôi sẽ đề nghị Bộ Chính trị, các cơ quan có thẩm quyền cho áp dụng những chính sách đặc biệt”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết.

Trước đó, tại Nghị định số 42/2023/NĐ-CP ngày 29-6/2023 điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội và trợ cấp hằng tháng, từ 1-7-2023, tăng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội và trợ cấp hằng tháng từ 12,5% đến 20,8%. Người nghỉ hưởng lương hưu, trợ cấp hằng tháng trước năm 1995, sau khi điều chỉnh mà vẫn hưởng dưới 3 triệu đồng/tháng thì sẽ được tăng thêm. Cụ thể: người hưởng dưới 2,7 triệu đồng/tháng được tăng thêm 300.000 đồng/tháng; người hưởng từ 2,7 đến dưới 3 triệu đồng/tháng được tăng lên 3 triệu đồng/tháng.

Từ năm 1995 đến hết năm 2023, Quốc hội, Chính phủ đã tiến hành 23 lần điều chỉnh lương hưu. Sau nhiều lần điều chỉnh, mức lương của người nghỉ hưu hiện nay đã tăng từ 21 đến 26 lần so với mức lương hưu tại thời điểm năm 1995.

Với đề xuất mới của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, theo ý kiến của Bộ Tài chính thì với mức tăng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội 15%; tăng chi trợ cấp ưu đãi người có công cách mạnh 29,2%, có nghĩa từ 2.055.000 đồng lên 2.655.000 đồng; tăng trợ cấp xã hội 38,9%, là từ 360.000 đồng lên 500.000 đồng. Với mức tăng này thì tổng kinh phí chi trả là 17.276 tỷ đồng vượt khả năng cân đối của dự toán ngân sách nhà nước năm 2024 đã được Quốc hội quyết định tối đa là 7.430 tỷ đồng.

Tại phiên họp thứ 31 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hồi trung tuần tháng 3 về cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh đã báo cáo về tác động của cải cách chính sách tiền lương đến việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội. Theo đó, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi chưa dự liệu được tác động của sự thay đổi này ở các quy định liên quan. Điều này dẫn đến khoảng trống về quy định trong dự thảo luật. Cụ thể, khi thực hiện chính sách cải cách tiền lương, lương cơ sở và hệ số lương hiện hành được bãi bỏ để xây dựng chế độ tiền lương mới.

Theo bà Nguyễn Thúy Anh, khi không còn lương cơ sở, sẽ không còn căn cứ khi điều chỉnh lương hưu, trợ cấp xã hội theo quy định của pháp luật hiện hành, không còn căn cứ tính mức hưởng một số chế độ bảo hiểm xã hội cũng như các chế độ khác.

Như vậy, khi thực hiện cải cách tiền lương khu vực công từ ngày 1-7-2024 sẽ tác động trực tiếp đến chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, chế độ đối với học sinh, sinh viên, do không còn quy định về mức lương cơ sở. Tuy nhiên tại thời điểm ngày 1-7=2024, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật An toàn vệ sinh lao động, Luật Bảo hiểm y tế, Luật Giáo dục vẫn còn hiệu lực, chưa có văn bản thay thế.