Anh Khoa dịch
(VNTB) – Các mục sư và những người ủng hộ tự do tôn giáo lo ngại chính phủ sẽ kiểm soát tôn giáo chặt chẽ hơn.
Việc điều hành một nhà thờ ở Việt Nam càng trở nên khó khăn hơn vì những quy định mới của chính phủ có hiệu lực vào cuối tuần qua. Theo Nghị định 95, chính phủ hiện sẽ yêu cầu các nhóm tôn giáo nộp hồ sơ tài chính và cho phép quan chức chính quyền địa phương đình chỉ các hoạt động tôn giáo vì “vi phạm nghiêm trọng” không xác định.
Nguyễn Ti Định thuộc Ủy ban tôn giáo Việt Nam cho biết các hướng dẫn sẽ cải thiện cách chính phủ quản lý tôn giáo bằng cách thực hiện các biện pháp thống nhất đối với Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo năm 2018, trong đó yêu cầu các nhóm tôn giáo phải đăng ký với chính phủ. Các nhà quan sát tin rằng sắc lệnh này là nỗ lực của Việt Nam nhằm chứng minh với cộng đồng quốc tế rằng Việt Nam đang cố gắng tăng cường tự do tôn giáo và thoát khỏi Danh sách theo dõi đặc biệt của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đối với các quốc gia vi phạm tự do tôn giáo.
Tuy nhiên, những người ủng hộ tự do tôn giáo và các lãnh đạo giáo hội địa phương tin rằng các quy định mới sẽ làm điều ngược lại. Thay vì tạo điều kiện dễ dàng hơn cho việc đăng ký nhà thờ, chính phủ đang yêu cầu giám sát và kiểm soát nhiều hơn. Hiển Vũ, giám đốc chương trình Việt Nam của Viện Gắn kết Toàn cầu (IGE) lưu ý rằng nếu chính phủ Việt Nam đang cố gắng cho cộng đồng quốc tế thấy rằng họ nghiêm túc về vấn đề tự do tôn giáo, thì họ cần phải giải thích chính sách mới sẽ đạt được điều đó như thế nào.
“Với nghị định này, giống như Việt Nam tự bắn vào chân mình”, Vũ nói.
Kitô hữu ở Việt Nam chiếm 8% dân số, được xếp hạng thứ 35 trong danh sách các quốc gia khó trở thành Kitô hữu nhất của tổ chức Open Doors. Trong khi các Kitô hữu có thể thờ phượng tự do ở các thành phố lớn, các tín hữu thuộc các nhóm dân tộc thiểu số và ở khu vực nông thôn vẫn phải đối mặt với sự loại trừ, phân biệt đối xử và tấn công của xã hội. Các nhóm tôn giáo tham gia vận động nhân quyền cũng bị sách nhiễu.
Tuy nhiên, nhờ hoạt động của IGE và các nhóm quốc tế khác, trong vài chục năm qua, quan chức chính phủ đã trở nên cởi mở hơn trong việc lắng nghe các Kitô hữu và tạo không gian cho Kitô giáo trong nước.
Nghị định 95 đã gây ngạc nhiên cho những người ủng hộ tự do tôn giáo và các nhà lãnh đạo giáo hội địa phương khi chính phủ lần đầu tiên công bố nghị định này hồi tháng 12. Nghị định này mở rộng nghị định trước đó (Nghị định 162) khi đưa vào các biện pháp cho phép chính phủ đóng cửa các nhóm tôn giáo và bổ sung các yêu cầu về việc nhận và báo cáo các khoản quyên góp, kể cả từ các nguồn nước ngoài.
Mặc dù lý do bề ngoài là để tăng cường tính minh bạch tài chính, nhưng trên thực tế, nhiều nhà thờ Tin Lành ở Việt Nam gần như không thể tuân theo các quy tắc này vì các nhà thờ tại gia thường không được đăng ký với chính phủ. Các quy định nghiêm ngặt của chính phủ (bao gồm cả việc nhà thờ phải tồn tại 5 năm trước khi nộp đơn) gây khó khăn cho việc đăng ký. Một số nhà thờ tại gia bị từ chối trong khi những nhà thờ khác đã chờ đợi nhiều năm để được công nhận mà không có tiến triển gì. Các hội thánh tư gia khác chọn không đăng ký do gánh nặng pháp lý.
Tổng cộng, Việt Nam có 11 giáo phái Tin lành được đăng ký hợp pháp.
Khi không có tư cách pháp nhân, các nhóm tôn giáo không thể mở tài khoản ngân hàng và mọi giao dịch đều được thực hiện bằng tiền mặt. Không giống như ở phương Tây, nơi tiền thập phân và các khoản quyên góp khác được khấu trừ thuế, ở Việt Nam không như vậy, và ngay cả các nhà tài trợ lớn cũng không yêu cầu biên lai.
Một mục sư của một nhà thờ đã đăng ký ở Thành phố Hồ Chí Minh, yêu cầu ẩn danh vì lý do an ninh, nói rằng mặc dù ông rất quen thuộc với luật tôn giáo nhưng hướng dẫn mới nhất về tài chính của nhà thờ làm tăng thêm sự nhầm lẫn về những yêu cầu của chính phủ hiện nay. Các nhà thờ trong giáo phái của ông, đặc biệt là các nhà thờ ở vùng nông thôn, thường dựa vào nguồn vốn nước ngoài để xây dựng hoặc mở rộng nhà thờ, và không một mục sư nào biết Nghị định 95 sẽ tác động đến điều này như thế nào.
Ông nói: “Chúng tôi cần chính phủ tôn trọng nhà thờ. “Những thứ như Nghị định 95 là không nên áp dụng cho nhà thờ. Khi chúng tôi nộp đơn xin thành lập một nhà thờ ở Việt Nam, chúng tôi đã bị chính phủ kiểm soát rất chặt chẽ.”
Mục sư tin rằng chính phủ không cần can thiệp vào tài chính của hội thánh, đồng thời nói thêm rằng nếu chính phủ tiếp tục thắt chặt kiểm soát đối với các hội thánh thì “tương lai sẽ không tốt đẹp”.
Một phần ba trong văn kiện 98 trang của nghị định 95 tập trung vào việc đình chỉ các hoạt động tôn giáo vì vi phạm nghiêm trọng các quy định. Những hành động như “xâm phạm đạo đức văn hóa bản địa của chúng ta” và “sử dụng tôn giáo để trục lợi cá nhân” đều bị cấm. Ông Vũ lưu ý rằng ngôn ngữ mơ hồ như vậy cho phép chính quyền ngăn chặn bất kỳ nhóm nào mà họ coi là mối đe dọa đối với sự cai trị độc đảng của chính phủ.
Các nhóm tôn giáo có 24 tháng để chấn chỉnh hành vi nếu không sẽ bị giải tán vĩnh viễn. Nghị định cũng trao quyền cho nhiều quan chức chính phủ hơn trong bộ máy quan liêu cộng sản—đến tận cấp xã hoặc đơn vị quản lý địa phương nhỏ nhất—được đình chỉ các hoạt động và tổ chức tôn giáo.
Vẫn còn phải xem các quy tắc mới sẽ được áp dụng như thế nào trong thực tế. Một lãnh đạo người Việt của một bộ phi giáo phái nói với Morning Star News rằng giống như luật trước đây, “ở Việt Nam mọi thứ đều cởi mở, mọi thứ đều có thể thương lượng”. Bất chấp những gì được viết trên giấy, các quy định trước đây vẫn chưa được thực thi nghiêm ngặt, và những người theo đạo Cơ đốc có quan hệ mật thiết với các quan chức chính phủ vẫn có thể tiếp tục thờ phượng trong hòa bình.
Vũ cho biết ngay cả khi nghị định mới có hiệu lực, các mục sư và lãnh đạo hội thánh ở Việt Nam vẫn kiên định và kiên cường.
“Họ đã quen với những hạn chế này,” Vũ nói. “Khi có chuyện, chúng tôi sẽ giải quyết, nhưng chúng tôi sẽ làm bất cứ điều gì Chúa kêu gọi chúng tôi làm”.
_____________
Nguồn: Vietnam’s New Religious Decree Further Burdens Local Churches