Ngọc Lan
(VNTB) – Hiện chưa có bằng chứng nào nói những ca hoại tử hàm trên có nguyên nhân do Covid-19, nhưng các nhà lâm sàng nghĩ có liên quan Covid-19.
Bệnh viện Răng hàm mặt trung ương tại TP.HCM cho biết sau dịch Covid-19, số bệnh nhân bị hoại tử hàm trên đến khám và điều trị tăng đột biến. Đặc điểm chung của các ca bệnh này là đều từng mắc Covid-19.
Theo thống kê của bệnh viện này, từ tháng 2-2022 đến nay, bệnh viện tiếp nhận 16 bệnh nhân, trong đó có 3 bệnh nhân hoại tử hàm trên lan lên đến sàn sọ và được chuyển qua Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) để hội chẩn và điều trị.
Đặc điểm chung của 16 bệnh nhân này là đều mắc Covid-19 trước đó, thời gian khởi phát từ 1 – 3 tháng sau mắc, đa phần đều có bệnh nền là đái tháo đường. Triệu chứng thường gặp nhất là lung lay răng và xương hàm trên (cả khối), có lỗ rò mủ, sưng đau vùng khẩu cái (vòm miệng), có những vết loét và lộ xương hàm trên. Kết quả chẩn đoán hình ảnh giúp thấy rõ mức độ lan rộng của xương hoại tử.
Các bác sĩ đã phẫu thuật lấy hết xương hoại tử tới vị trí chảy máu thì ngừng lại; sử dụng kháng sinh và theo dõi 3 – 4 tháng xem bệnh có tái phát hay không, nếu bệnh nhân ổn định thì có thể phục hình hàm.
Bác sĩ Nguyễn Văn Tuấn – trưởng khoa phẫu thuật hàm mặt của Bệnh viện Răng hàm mặt trung ương (tại TP.HCM) cho biết hiện căn bệnh này chưa rõ nguyên nhân, nhưng theo y văn thế giới, có 4 yếu tố nguy cơ bị hoại tử hàm trên sau khi mắc Covid-19: Do Covid-19 bám vào thụ thể ACE-2 (ở niêm mạc mũi, miệng) có khả năng làm tắc mạch máu nuôi xương hàm trên và gây tăng đông, giảm máu nuôi dưỡng xương; Sử dụng thuốc Corticosteroid trong phác đồ điều trị Covid-19; Bị nhiễm trùng cơ hội do vi khuẩn, vi nấm; Những bệnh nhân có bệnh toàn thân như đái tháo đường…
Còn theo bác sĩ Trần Minh Trường – nguyên phó giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM), hiện là Phó Chủ tịch Hội Tai Mũi Họng Việt Nam – thì chỉ trong 2 tháng, bệnh viện tiếp nhận 11 ca bệnh với tình trạng viêm xoang, viêm hoại tử vùng hàm mặt và xương sọ do nấm Candida, Aspergillus và vi trùng, trong đó có 2 ca tử vong.
Bác sĩ Trường cho biết thêm từ tháng 5-2021 đến tháng 5-2022, y văn thế giới ghi nhận khoảng 80 báo cáo về tình trạng các bệnh giống hệt như những bệnh nhân nói trên, xuất hiện ở một số nước châu Âu, Trung Quốc, đặc biệt Ấn Độ; xảy ra chủ yếu trên bệnh nhân đái tháo đường, có dùng thuốc Corticoid và hậu Covid-19, không có bệnh lý tai mũi họng, răng hàm mặt trước đó.
Bác sĩ Trường khuyến cáo hiện chưa có bằng chứng nào nói những ca bệnh trên nguyên nhân do Covid-19, nhưng các nhà lâm sàng nghĩ có liên quan Covid-19.
Các bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy điều trị cho bệnh nhân bằng cách phẫu thuật lấy hết xương viêm, hoại tử tối đa, sau đó sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc kháng nấm, chụp CT-Scanner những trường hợp gợi ý.
Tin tức cho biết Sở Y tế TP.HCM đang trong quá trình thành lập hội đồng chuyên môn với 20 – 30 thành viên ở nhiều chuyên khoa, Hội Y học TP.HCM để tiến hành hội thảo khoa học ‘giải mã’ căn bệnh hoại tử xương hàm.
Ngoài thành lập hội đồng chuyên môn khoa học để tổ chức hội thảo, thì để có dữ liệu đầy đủ về bệnh lý hoại tử xương hàm sau mắc Covid-19, Sở Y tế TP.HCM cũng đã yêu cầu các bệnh viện nhanh chóng thống kê, báo cáo số liệu các bệnh nhân đang được theo dõi, điều trị.
Theo báo cáo của một số bệnh viện, ghi nhận một số trường hợp có triệu chứng tương tự như các ca hoại tử xương hàm vừa qua. Còn về nguyên nhân, cơ chế gây bệnh chưa thể kết luận.
“Khi có đầy đủ số liệu, các chuyên gia sẽ cùng phân tích nhiều khía cạnh như dược lâm sàng, vi sinh, giải phẫu bệnh, nhiễm, nội thần kinh… để thống nhất về mặt khoa học của bệnh lý này. Mục tiêu của hội thảo sẽ đưa ra được bằng chứng khoa học thay vì suy đoán nhằm tránh gây hoang mang cho người dân, đồng thời có thêm dữ liệu giúp ngành y tế giám sát trong thời gian tới”, vị đại diện Sở Y tế TP.HCM nói.
Một bác sĩ trong nhóm tình nguyện viên ở mùa dịch Covid vừa qua đã bày tỏ nghi vấn rằng rất có thể hoại tử xương hàm trên hậu Covid là hệ lụy của các mệnh lệnh hành chánh “thần tốc chọt mũi”, với người thực hiện là tay ngang tập huấn cũng hết sức thần tốc. Những người này không nắm được giải phẫu học, không ước lượng được chiều sâu khoang mũi từng cá thể, những bệnh lý làm bất thường mũi… mà chỉ thọt đại gây tổn thương. Tần suất chọt dày đặt làm tăng thêm tổn thương niêm mạc mũi, gây viêm xoang hàm trên âm thầm.
“Tôi đang nghĩ rằng có liên quan gì đến việc chọt test liên tục, vì theo báo cáo thì các ca bị hoại tử xương hàm hậu Covid đều từng mắc Covid, có nghĩa họ từng trải qua rất nhiều lần phải chọt mũi cưỡng bức.
Mà như nhận định ban đầu của Bệnh viện Răng hàm mặt trung ương tại TP.HCM, thì do Covid-19 bám vào thụ thể ACE-2 ở niêm mạc mũi, miệng có khả năng làm tắc mạch máu nuôi xương hàm trên và gây tăng đông, giảm máu nuôi dưỡng xương…”.
Đến nay thì mọi việc đều là giả thiết cần phải nghiên cứu kỹ, và nếu thật sự chuyện “chọt mũi” góp phần vào căn bệnh này, thì cần truy cứu trách nhiệm đến nơi đến chốn về các lệnh “thần tốc chọt mũi” mà người Sài Gòn đã như cơn ác mộng hồi năm qua.