Khúc Thừa Sơn
Hình: Đảo chính ở Thổ Nhĩ Kỳ đêm 15/7/2016 (ảnh: rtl.fr)
(VNTB) – Từ Châu Âu, anh Đặng Vũ Thanh Nguyên (gọi tắt là Đặng), nguyên Thanh tra Tư pháp hiện đang làm việc cho Ủy ban Châu Âu chuyên trách về Điều tra tội phạm và Pháp luật đã có những chia sẻ thêm với Việt Nam Thời Báo về cuộc đảo chính này.
Châu Âu chưa hết rúng động bởi một cuộc tấn công bằng xe tải vào đêm ngày 13 rạng sáng ngày 14/7/2016, tại thành phố Nice ở miền Đông Nam nước Pháp khiến hơn 80 chết và hơn 200 người bị thương thì Châu Âu lại tiếp tục rúng động bởi một cuộc đảo chính chớp nhoáng và đẫm máu tại đất nước Thổ Nhĩ Kỳ (Turkey) vào đêm ngày 15 rạng sáng ngày 16/7/2016, gần 300 người chết, hơn 1400 người bị thương…
Cuộc đảo chính chớp nhoáng và đẫm máu
Tính đến thời điểm chiều ngày 16/7/2016 (theo giờ Việt Nam), tại Thổ Nhĩ Kỳ cơ bản các lực lượng thân Chính phủ đứng đầu là Tổng thống (TT) Recep Tayyip Erdogan đã kiểm soát toàn bộ thủ đô Ankara mà trước đó vài giờ đã có nhiều khu vực bị lực lượng quân đội thuộc đảo phe chính, đứng đầu là Fethullah Gülen chiếm giữ. Theo truyền thông và báo đài quốc tế ghi lại, ngay sau khi đánh bại được phe đảo chính và nằm lại quyền kiểm sát thủ đô Ankara, TT.Erdogan đã tuyên bố; “chính phủ do dân dựng lên đang cầm quyền kiểm soát.”. Trong khi đó, phe quân đội đảo chính Fethullah Gülen thì tuyên bố dành thắng lợi.
Từ Châu Âu, anh Đặng Vũ Thanh Nguyên (gọi tắt là Đặng),nguyên Thanh tra Tư pháp hiện đang làm việc cho Ủy ban Châu Âu chuyên trách về Điều tra tội phạm và Pháp luật đã có những chia sẻ thêm với Việt Nam Thời Báo về cuộc đảo chính này.
Cuộc đảo chính được phe quân đội do Fethullah Gülen đứng đầu tiến hànhvào lúc khoảng 22giờ ngày 15/7/2016, do bị tấn công chớp nhoáng nên ban đầu phe thân chính phủ của TT.Erdogan buộc phải để phe đảo chính Fethullah Gülen kiểm soát nhiều khu vực tại thủ đô Ankara. Song. Chỉ vài giờ sau khi ổn định lực lượng, phe chính phủ của TT.Erdogan phản công lại và đã đẩy lui được phe đảo chính ra khỏi thủ đô Ankara. Đến 8 giờ sáng ngày 16/7/2016 (theo giờ Thổ Nhĩ Kỳ), đánh giá cơ bản cuộc đảo chính của phe quân đội Fethullah Gülen đã bị thất bại. Cuộc đảo chính tuy diễn ra chớp nhoáng có vài giờ đồng hồ nhưng hậu quả để lại cho đất nước Thổ Nhĩ Kỳ là rất lớn, là đẫm máu theo chia sẻ của anh Đặng về con số thương vong:
“Theo thống kê ban đầu thì cuộc đảo chính đã có hơn 190 người chết và gần 1200 người bị thương nhưng con số mới nhất cho biết là có 265 người chết, 1440 người bị thương, 2839 quân nhân thuộc phe đảo chính bị bắt. Điều này có nghĩa là phe Chính phủ đã thắng.”
Nguyên nhân cuộc đảo chính được anh Đặng cho biết, theo như phe quân đội đảo chính Fethullah Gülen thì họ muốn nước Thổ Nhĩ Kỳ phải là một nước dân chủ hơn. Còn theo như mặt ngầm của chính trị EU thì cuộc đảo chính là có sự ủng hộ của phương Tây vì họ quyết tâm tiêu diệt DAESH (IS) trong khi đó, phe chính phủ của TT.Erdogan lại được cho là một rào cản không nhỏ để tiêu diệt tận gốc DAESH. Ngoài ra, theo anh Đặng nhận định thì phe chính phủ của TT.Erdogan đã phạm những lỗi:
“Lỗi là đã không ủng hộ dân tộc Kurd trong cuộc chiến chống DAESH. Không những thế, phe chính phủ của TT.Erdogan còn ngăn cản, phá hoại phương Tây trợ giúp người Kurd.”
Ngoài ra, từ sự cai trị được cho là không có dân chủ của TT. Erdogan cũng là một trong những lý do dẫn đến mâu thuẫn với phe quân đội đảo chính Fethullah Gülen. Song suy cho cùng thì anh Đặng nhận định, nguyên nhân của cuộc đảo chính đêm 15/7 và những mâu thuẫn giữa phe quân đội đảo chính và phe Chính phủ có lẽ là do Chính phủ của TT. Erdogan không chủ trương tham gia tiêu diệt DAESH một cách tích cực.
“Ví dụ trong cuộc chiến chống DAESH, phe cầm quyền không muốn tham gia trực tiếp, không ủng hộ lực lượng kháng chiến Kurd trong khi phe quân đội thì muốn nhổ tận gốc DAESH. Hay mới nhất là qua vụ khủng bố ở Turkey mới đây, phe quân đội muốn trả đũa mạnh mẽ và ngay tức khắc trong khi phe chính phủ thì không cho thấy có động thái gì đáng kể.”
Hiện nay có thông tin là thủ lãnh cuộc đảo chính là Fethullah Gülen đang xin tỵ nạn ở Mỹ trước thông tin phe Chính phủ TT. Erdogan đang cho truy lùng những người tham gia đảo chính.
Một đất nước Turkey đầy hệ lụy về sau…
Tình hình thủ đô Ankara hiện đã tạm ổn, ngưng tiếng súng. Cho dù cuộc đảo chính có bị thất bại đi chăng nữa thì theo anh Đặng nhận định Chính quyền đương nhiệm của TT.Erdogan cũng khó tồn tại và sẽ kéo theo một đất nước Thổ Nhĩ Kỳ đầy những hệ lụy.
“Sẽ có thay đổi. Không chừng sẽ có tổng tuyển cử vì phe cầm quyền chắc chắn sẽ hiểu đấy là thông điệp của phương Tây. Nếu thủ lĩnh đảo chính được tỵ nạn ở Mỹ thì chắc chắn vấn đề sẽ rõ hơn, có nghĩa là chứng minh cho chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ là phương Tây không còn ủng hộ chế độ mới nữa.”
Đến giờ phút này, Phương Tây vẫn chưa lên tiếng gì về cuộc đảo chính ở Thổ Nhĩ Kỳ nhưng theo anh Đặng thì Phương Tây sẽ không lên tiếng.
“Họ sẽ không lên tiếng nhưng qua vụ này Chính quyền đương nhiệm sẽ phải suy nghĩ lại vì dù sao chăng nữa Thổ Nhĩ Kỳ cũng là thành viên của NATO.”
Cũng xin được nói thêm từ trước giờ, Thổ Nhĩ Kỳ có rất nhiều mâu thuẫn nhất là về yếu tố chính trị. Tuy là có bầu cử dân chủ nhưng các chế độ cầm quyền ở Thổ Nhĩ Kỳ được cho là đa phần đều có khuynh hướng độc tài.
Thêm nữa, trong những năm gần đây, đất nước Thổ Nhĩ Kỳ dưới sự nắm quyền của Chính phủ được đánh giá là yếu kém nhiều mặt như; Kinh tế xuống dốc, xã hội bất ổn, quân sự yếu kém hơn so với những năm đầu thế kỷ 21 và vẫn chưa đủ tiêu chuẩn về kinh tế, an sinh xã hội để được gia nhập liên minh EU. Theo chia sẻ thêm của anh Đặng thì tính từ năm 1980 đến nay, đất nước Thổ Nhĩ Kỳ đã có 4 lần diễn ra đảo chính. Vào tháng 09/1980 cũng đã có một cuộc đảo chính như hiện tại ở Thổ Nhĩ Kỳ nhưng lần đảo chính ấy phe quân đội giành thắng lợi.