Nguyễn Văn Tư
(VNTB) – Ông ta lúc nào cũng so sánh, đánh giá bất cứ thứ gì qua giá trị bằng tiền. Hình như ông ta sống vì tiền.
Hôm nay tôi nói chuyện với một người trạc 60, sanh ra và lớn lên trong chế độ cộng sản. Tôi ngán đến tận mang tai khi nghe ông ta lúc nào cũng so sánh, đánh giá bất cứ thứ gì qua giá trị bằng tiền. Hình như ông ta sống vì tiền. “Nhà này của ông phải chừng 3 tỷ”. “Con xe này chừng một tỷ”.
Ngồi trong nhà tôi, nhìn quanh, ông ta bảo:
– Nhà ông thế này so với những người trong chế độ bây giờ, cùng cấp bực với ông thời ông còn trong chế độ ngụy, thì xoàng quá.
Ông ta hỏi tôi sao các căn biệt thự trong khu tôi hầu hết chủ là cán bộ. Tôi chỉ ông nhà một nữ họa sĩ vừa mất bên Mỹ, Họa sĩ Bé Ký cách nhà tôi mấy căn:
– Bà Bé Ký trước ở nhà này. Ông ta có vẻ ngạc nhiên, nói:
– Tôi tưởng bà ta nghèo lắm, sao ở cái nhà to thế.
Tôi kể về chuyện bà hàng xóm dễ thương của chúng tôi. Từ ngày còn bé, bà vẽ tranh chì bán dạo trên đường Catina, vẽ đẹp, đơn giản nhưng rất có hồn, nhìn sơ qua là bị cuốn vào tranh của bà. Bà dần được nhiều người biết đến. Hồi còn trẻ tôi biết bà qua tờ Thế Giới Tự Do, một tờ báo ảnh của chính phủ VNCH được Mỹ tài trợ. Sau bà kết hôn với họa sĩ Hồ Thành Đức. Bà dọn đến khu phố chúng tôi hồi nào ít người để ý, dần chúng tôi trở thành bạn hữu láng giềng.
Sau 1975, bà con trong xóm kể lại bà cho một gia đình cán bộ từ Bắc vào ở nhờ, hai vợ chồng họ làm ở phường đội. Bà bảo có người cán bộ ở trong nhà đỡ bị phường khóm và lũ cách mạng 30 tháng Tư quấy phá. Ai ngờ chính kẻ bà cho ở nhờ lật lọng, o ép gia đình bà để chiếm nhà.
Tôi chỉ cho ông ta vài căn biệt thự kế bên cũng trong tình trạng gần giống như vậy, cho cán bộ ngoài bắc vào ở nhờ rồi mất nhà. Ông ta hộc lên cười.
– “ Được làm vua, thua làm giặc”.
Tôi tức mình bảo:
– Vua cái gì, bọn ăn cướp thì có.
Ông ta cũng có vẻ khó chịu, vặc lại:
– Ăn cướp là thế nào. Họ thắng, họ là vua, các anh là ngụy quân, ngụy quyền, tha chết cho là may.
Tôi giận điên, nhưng kềm chế được, chỉ lớn tiếng hơn:
– Tụi ăn cướp, chế độ ăn cướp thì có!
Ấy thế mà ông ta nổi giận với tôi, đứng lên sấn sổ:
– Thế anh bảo tôi ăn cướp à.
Tôi kéo tay ông ngồi xuống:
– Ông không phải là chế độ, ông không phải kẻ cướp, mà thưa ông, ông là nạn nhân của kẻ cướp.
Ông ta hất tay tôi ra, hầm hầm:
– Tôi mà là nạn nhân của của chế độ, nạn nhân của kẻ cướp?
Tôi kéo ông ta ngồi xuống, rót thêm ly trà:
-Ông ngồi xuống đây uống thêm ly nước, tôi muốn thưa với ông.
Ông ta ngồi xuống, ôm chặt cái nón cối vào bụng.
– Thưa ông, tôi thủng thẳng nói, tôi muốn ông nhớ lại quá khứ gia đình ông một chút. Ông nội ông thuộc thành phần địa chủ, năm 1954, trốn được xuống Hải Phòng kịp theo chuyến tàu chót vào Nam, nếu không thì đã chết trong đấu tố. Bố ông ở lại, thay ông nội ông coi sóc đất đai, và nhà máy của ông nội ông. Ít lâu sau, nhà máy của ông nội giao cho bố ông quản lý bị vào công tư hợp doanh, Bố ông bị chuyển xuống làm lao công cho nhà máy. Vài tháng sau, Bố ông bị lôi về quê đấu tố, bị ngay những người trong họ hàng nhà ông, những người may mắn được ông nội ông cứu sống qua nạn đói 1945, đấu tố. Bố ông bị lũ người vô ơn, được đội cải cách ruộng đất, mà kẻ đứng đầu là anh họ của ông dậy bảo, tố bố ông hiếp dâm, tay sai Quốc Dân Đảng, cường hào ác bá và bị kết án tử hình, bị cùm tay cùm chân bỏ đói trong chuồng trâu bò. Chị ông lúc đó 12, 13 tuổi, mỗi tối, mò mẫm trong đêm tối, ngã lên ngã xuống qua các bờ ruộng, có lần ngã ngất nằm mãi trong ruộng lúa nước, may có người cứu, lén mang cơm cho bố. Đến chuồng trâu họ nhốt bố ông, chảy nước mắt xin những kẻ canh gác bố ông cho Bố nắm cơm, bị chúng nó hiếp, bắt nín không được khóc mới cho đưa cho bố ông vài nắm cơm nát nhèm nhẹp nước ruộng. Mỗi lần đưa cơm cho Bố mỗi lần bị hiếp. May mà có thay đổi, bố ông được giảm xuống 20 năm, rồi được “khoan hồng” tha về…
Tôi vừa nói đến đó, ông ta vỗ đùi khoan khoái:
– Thì đấy, chính sách khoan hồng của đảng, nhà nước ta thế đấy, nếu không bố tôi chết đã lâu.
Tôi nghẹn họng, nhưng cố nói tiếp:
– Bố ông được tha về, của cải, nhà cửa, nhà máy, ruộng đất bị mất hết, ông có nhớ cả nhà ông phải đi làm thuê, làm mướn, các anh chị em ông phải xách từng ấm nước vối đi bán ngoài chợ. Đứa chị gái của ông mẹ ông sinh ra sau khi bố ông được tha về, đặt tên là Khoan Hồng, chết vì mẹ ông không có sữa, chẳng có nước cơm cho nó bú.
Ông ta thở dài sườn sượt:
– Ối dào, nói làm gì, thời đó đất nước còn nghèo, ai chẳng vậy. Bây giờ thì, đấy ông thấy, ai chẳng có cơm ăn áo mặc như bác Hồ nói, ai phải gánh nước mướn. Ối giời, nghe trong Nam bảo giầu lắm, thế mà cũng đầy ăn mày.
Tôi cố kiên nhẫn tiếp:
-Còn anh em nhà ông là nạn nhân của chế độ, ông biết không. Các anh chị em ông bị đuổi khỏi trường học, trong khi họ là những học sinh rất giỏi. Tôi nghe mấy chị của ông, trước khi bị cho nghỉ học vì là con cháu địa chủ phản động, đều là học sinh giỏi nhất trường, lớp. Còn ông, đấy, chính ông, ông cũng chỉ được học đến lớp ba.
Ông ta cười hả hê:
– Tôi chỉ được học đến lớp 3, nhưng ông thấy tôi có thua kém ai, cũng nhà lầu, cũng xe hơi. Thua ai? Tôi chẳng cần học cao, thiếu gì thằng học cao hơn tôi mà nghèo hơn tôi. Muốn có bằng cao, tiến sĩ hả, Vài chục triệu vứt ra là có ngay. Thiếu gì thằng như tôi xài bằng giả. Xã hội bây giờ thay đổi rồi. Đổi thay nhiều chứ. Trong Nam các ông trước 75 bảo giầu có hơn miền Bắc. Phồn vinh giả tạo! Không có quân Mỹ đổ tiền vào thì cứ gọi là chết đói. Miền bắc có ai chết đói đâu, chế độ tem phiếu có để ai chết đói đâu. Thằng nghèo mà giải phóng thằng giầu là tài giỏi hơn. Không có đảng thì bây giờ các ông chỉ là nô lệ của Mỹ. Thôi các ông đừng trách móc chế độ mà phải biết ơn chế độ.
Ông ta vỗ vai tôi, vẻ bề trên:
– Thôi cho qua, Chuyện ông bà tôi, bố mẹ tôi thế nào thì cũng chỉ là quá trình tiến hóa lên xã hội chủ nghĩa nó phải vậy. Không vậy làm sao chiến thắng giải phóng miền Nam. Tôi giờ không là đảng viên nhưng vai vế thua gì đảng viên. Các con tôi cũng vậy, gia đình 3 đời lý lịch xấu, không vào đảng được, mà cũng chẳng cần vào đảng. Vào đảng thì chắc tốt hơn nhiều vì cơ hội tiến hơn, nhưng thôi, thiếu gì thằng đảng viên núp dưới quần tụi tôi làm giầu. Đời có qua có lại, thằng có thế, thằng có tiền, giúp nhau mà tiến. Anh em kết nghĩa của tôi mấy thằng là đảng viên to đấy. Này tôi bảo thật, tôi rất biết ơn đảng, ơn chính phủ. Không có đảng này, chế độ này, chúng mình sao được thế này.
Tôi rùng mình ghê tởm khi nghe ông góp tôi vào cái đám “chúng mình” của ông.
(*) Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả