Anh Khoa dịch
Nguồn: The Economist
(VNTB) – Lợi thế lớn nhất của ông là một châu Âu thiếu tầm nhìn chiến lược
Lần đầu tiên kể từ khi Vladimir Putin xâm chiếm Ukraine vào ngày 24 tháng 2 năm 2022, ông ấy có vẻ như có thể giành chiến thắng. Tổng thống Nga đã đặt nước ông vào tư thế chiến tranh và củng cố quyền lực của mình. Ông đã mua vật tư quân sự ở nước ngoài và đang giúp làm Nam bán cầu chống lại Mỹ. Điều quan trọng là ông ta đang làm suy yếu niềm tin ở phương Tây rằng Ukraine có thể – và phải – kết thúc cuộc chiến trong vị thế là một nền dân chủ châu Âu thịnh vượng.
Phương Tây có thể làm nhiều hơn nữa để cản trở Putin. Nếu muốn, họ có thể triển khai các nguồn lực công nghiệp và tài chính mạnh hơn Nga rất nhiều. Tuy nhiên, chủ nghĩa định mệnh, tính tự mãn và thiếu tầm nhìn chiến lược đang là vật cản, đặc biệt là ở châu Âu. Vì lợi ích của chính mình cũng như của Ukraine, phương Tây cần khẩn trương thoát khỏi trạng thái đờ đẫn.
Lý do Putin có thể giành chiến thắng là vì đây là cuộc chiến cần sự bền bỉ chứ không cần chiếm được lãnh thổ. Không bên nào có đủ khả năng để đánh đuổi bên kia khỏi vùng đất mà họ hiện đang kiểm soát. Cuộc phản công của Ukraine đã bị đình trệ. Nga đang mất hơn 900 người mỗi ngày trong trận chiến chiếm Avdiivka, một thành phố ở vùng Donbas. Đây là cuộc chiến của bên phòng thủ và nó có thể kéo dài nhiều năm.
Tuy nhiên, chiến trường quyết định chính trị. Động lực ảnh hưởng đến tinh thần. Nếu Ukraine rút lui, bất đồng ở Kiev sẽ ngày càng lớn hơn. Tương tự, ở phương Tây cũng sẽ có nhiều hơn những người nói rằng việc gửi tiền và vũ khí cho Ukraine là lãng phí. Ít nhất là vào năm 2024, Nga sẽ ở chiếm ưu thế trên chiến trường vì nước này sẽ có nhiều máy bay không người lái và đạn pháo hơn, vì quân Nga đã phát triển thành công các chiến thuật tác chiến điện tử chống lại một số vũ khí của Ukraine và vì ông Putin sẽ chịu đựng được những thương vong khủng khiếp của quân đội Nga.
Sự hỗ trợ ngày càng tăng của nước ngoài phần nào giải thích lợi thế của Nga trên chiến trường. Ông Putin đã mua được máy bay không người lái từ Iran và đạn pháo từ Triều Tiên. Ông đã nỗ lực thuyết phục phần lớn khu vực phía nam bán cầu rằng họ không có lợi ích gì lớn trong những gì xảy ra với Ukraine. Thổ Nhĩ Kỳ và Kazakhstan đã trở thành kênh cung cấp hàng hóa cho cỗ máy chiến tranh của Nga. Kế hoạch của phương Tây nhằm hạn chế doanh thu từ dầu mỏ của Nga bằng cách giới hạn giá dầu thô ở mức 60 USD/thùng đã thất bại vì cơ cấu thương mại song song đã xuất hiện ngoài tầm với của phương Tây. Giá dầu thô Urals từ Nga là 64 USD, tăng gần 10% kể từ đầu năm 2023.
Putin cũng đang chiến thắng vì ông đã củng cố được vị thế của mình ở trong nước. Giờ đây, một cách vô lý, ông ta nói với người Nga rằng họ đang bị kẹt trong cuộc đấu tranh sinh tồn chống lại phương Tây. Người Nga bình thường có thể không thích chiến tranh, nhưng họ đã quen với nó. Giới thượng lưu đã thắt chặt kiểm soát nền kinh tế và đang kiếm được rất nhiều tiền. Ông Putin có đủ khả năng trả lương cả đời cho gia đình những người đã chiến đấu và tử trận.
Đối mặt với tất cả những điều này, không có gì đáng ngạc nhiên khi tâm trạng ở Kiev trở nên u ám hơn. Chính trị đã quay trở lại khi mọi người tranh giành ảnh hưởng. Volodymyr Zelensky, tổng thống Ukraine và Valery Zaluzhny, vị tướng cấp cao nhất của nước này, đã bất đồng quan điểm. Cuộc thăm dò nội bộ cho thấy các vụ bê bối tham nhũng và những lo lắng về tương lai của Ukraine đã làm giảm uy tín của ông Zelensky trong lòng cử tri.
Các chính phủ phương Tây khẳng định họ vẫn cam kết với Ukraine hơn bao giờ hết. Nhưng các cuộc thăm dò trên khắp thế giới cho thấy nhiều người nghi ngờ điều đó. Ở Mỹ, chính quyền Biden đang nỗ lực thuyết phục Quốc hội thông qua khoản tài trợ trị giá hơn 60 tỷ USD. Chiến dịch bầu cử năm tới sẽ sớm bắt đầu. Nếu Donald Trump được bầu làm tổng thống, sau khi hứa hẹn hòa bình trong thời gian ngắn, Mỹ có thể đột ngột ngừng cung cấp vũ khí hoàn toàn.
Châu Âu nên chuẩn bị cho tình huống khủng khiếp đó – và sự giúp đỡ của Mỹ sẽ chậm lại, bất kể ai ở Nhà Trắng. Thay vào đó, các nhà lãnh đạo châu Âu đang hành động như thể Joe Biden nhiều tiền và hào phóng sẽ luôn là người nắm quyền. Liên minh châu Âu đã hứa với Ukraine 50 tỷ euro (56 tỷ USD), nhưng số tiền này đang bị giữ lại bởi Hungary và có thể là tình trạng lộn xộn ngân sách ở Đức. Vào tháng 12, EU sẽ phát tín hiệu rằng họ sẵn sàng bắt đầu các cuộc đàm phán về tư cách thành viên của Ukraine. Nhưng nhiều người tin rằng quá trình này sẽ được kéo dài một cách có chủ ý vì việc mở rộng là khó khăn và đe dọa đến một số nhóm lợi ích. Thủ tướng Ý, Giorgia Meloni, được ghi âm (trong một cuộc gọi chơi khăm) nói rằng châu Âu đang mệt mỏi. Bạn nghĩ rằng nhiệm kỳ tổng thống của Trump sẽ thúc đẩy sự ủng hộ của Âu châu dành cho Ukraine, vì họ sẽ phải chịu trách nhiệm về việc phòng thủ cho chính mình. Một nhà lãnh đạo dự đoán chỗ riêng tư rằng sự hỗ trợ trên thực tế sẽ bị phân tán.
Đó sẽ là một thảm họa. Đến năm 2025, áp lực điều hành một cuộc chiến tranh có thể bắt đầu đè nặng lên ông Putin. Người Nga có thể ngày càng phẫn nộ trước việc buộc phải huy động quân, lạm phát và chuyển hướng chi tiêu xã hội cho quân đội. Tuy nhiên, thật vô lý khi hy vọng rằng chế độ của ông ta sẽ sụp đổ. Putin có thể sẽ tiếp tục nắm quyền trong nhiều năm và nếu vậy, ông ta sẽ đe dọa tiếp tục cuộc chiến vì đó là cái cớ để ông ta đàn áp người dân trong nước và gây đau khổ cho họ. Ông đã hủy hoại triển vọng của đất nước mình bằng cách cô lập đất nó khỏi châu Âu và đẩy những người dám nghĩ dám làm nhất của đất nước này vào cảnh phải lưu vong. Nếu không có chiến tranh, sự cai trị tồi tệ của ông ta sẽ lộ rõ.
Do đó, châu Âu phải lên kế hoạch coi ông Putin là mối đe dọa lâu dài đối với an ninh của chính mình. Nga sẽ tái vũ trang. Nó sẽ có kinh nghiệm chiến đấu. Kế hoạch phòng thủ của châu Âu nên được thiết kế để ngăn ông Putin cảm nhận được điểm yếu bên sườn của khối này – đặc biệt nếu ông ta nghi ngờ sự sẵn sàng tham chiến của Tổng thống Trump nếu một quốc gia NATO bị tấn công.
Cách tốt nhất để ngăn chặn ông Putin là châu Âu phải thể hiện quyết tâm của mình bằng cách thể hiện ngay bây giờ rằng họ hoàn toàn cam kết vì một Ukraine thịnh vượng, dân chủ và hướng về phương Tây. Vấn đề vũ khí, đặc biệt là hệ thống phòng không và tên lửa tầm xa để tấn công vào các đường tiếp tế của Nga, đó là lý do tại sao việc Mỹ phê duyệt đợt viện trợ mới nhất là rất quan trọng. Bởi vì kho vũ khí đã cạn kiệt nên cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa để nâng cao năng lực của các nhà sản xuất vũ khí phương Tây. Các lệnh trừng phạt có thể được sử dụng hiệu quả hơn để chia rẽ chế độ khỏi giới thượng lưu.
Hành động chính trị ở châu Âu cũng rất cần thiết. Putin sẽ tấn công các thành phố của Ukraine và phá hoại xã hội nước này nhằm cản trở quá trình chuyển đổi Ukraine thành một nền dân chủ phương Tây. Để đáp lại, châu Âu nên tăng gấp đôi nỗ lực của mình để đảm bảo Ukraine tiến bộ, với lời hứa về tiền bạc và việc gia nhập EU. Các nhà lãnh đạo châu Âu chưa sẵn sàng chấp nhận quy mô của nhiệm vụ này – thực tế là có quá nhiều người dường như đang chùn bước trước nó. Điều đó thật điên rồ. Họ nên nhớ đến Leon Trotsky: họ có thể không quan tâm đến chiến tranh, nhưng chiến tranh lại quan tâm đến họ.