Thục Anh
(VNTB) – Người Việt sống ở Mỹ, một số không ít, lúc đầu không rõ cách viết tên mình theo kiểu Mỹ khiến cái tên cha mẹ đặt cho viết trong các giấy tờ chính thức của Mỹ biến mất, hay thành vô nghĩa, hay có khi thành khôi hài, thậm chí là làm đỏ mặt.
Người quen tôi, họ Cù, tên Trường Tộ, sang Mỹ, viết tên mình theo kiểu Mỹ, không có dấu, họ trước tên sau, và tên lót viết tắt để sau cùng. Tên ông thành Cu, To t. Dù viết họ trước tên sau như thế hay tên trước họ sau cũng làm nhiều người buồn cười. Thật ra tên ông là Trường-Tộ, họ Cù. Không có tên lót.
Lần đầu tiên đọc tên một học viên mới lớp ESL, tôi hơi bất ngờ thấy tên chị trong danh sách học viên lớp ESL là Dam Duc. Tôi hỏi tên VN của chị là gì, chị có lẽ hiểu tại sao tôi hỏi vậy, mắc cỡ trả lời Đàm Thị Đức.
Lại một tên làm cho tôi loay hoay mất khá nhiều thời gian để giúp xác định được tên của bà với người social worker (nhân viên xã hội) làm việc qua phone. Tên người đàn bà này đã trở thành tên đàn ông người Nga! Đã 2 tháng bà không nhận được giấy tờ trợ cấp thêm chính phủ vẫn thường gửi về qua bưu điện cho bà. Bà nhờ tôi hỏi người social worker. Ông này tìm ra địa chỉ, cả số an sinh xã hội, social security, của bà nhưng tên bà, tôi đánh vần cho ông ta tìm, theo như bà nói với tôi, A, I, V, A, N thì không có. Sau khoảng 30 phút nỗ lực tìm kiếm, người công chức cần mẫn này mới truy ra tên bà đã bị đổi thành IVAN. Sự lầm lẫn này do lỗi của nhân viên sở di trú, ISCIS Officer. Sau khi phỏng vấn, đặt một số câu hỏi về lịch sử Mỹ, chấp nhận bà là công dân Mỹ, người nhân viên này đã hỏi bà muốn đổi tên không. Người đàn bà luống tuổi yêu thích cái tên đẹp đẽ bố mẹ đặt cho, trả lời không. Bà muốn giữ tên cha mẹ đặt là Ái Vân. Xớn xác, nhân viên di trú ghi thành IVAN. Cái giọng lơ lớ trong tiếng Anh thì giông giống nhau, các chữ ghép thành tên cũng gần giống nhau, nhưng hai tên hoàn toàn khác nhau khi phát âm theo tiếng Việt và tiếng … Nga. Thế mà rất lạ, bao nhiêu năm bà và con cái vẫn không phát giác được, dù giấy tờ, thư từ gửi về nhà cho bà vẫn là Ivan.
Ba câu chuyện tôi kể trên là chuyện có thật, nhưng nếu muốn, người ta có thể tìm, hay nghe đâu đó những chuyện cười chảy ra nước mắt về tên Việt viết theo kiểu Mỹ. Nhưng nói thêm, chẳng phải tên người, một địa danh, hay ngay cả tên một nước cũng bị viết nhầm hay thậm chí thay đổi tên gốc, bản địa. Tên nước Kenya chẳng hạn, được đặt theo tên của một ngọn núi tên là Kirinyaga hoặc Kerenyaga, có nghĩa là ‘núi trắng’ vì đỉnh núi phủ tuyết trắng của nó. Người Anh sau tuyên bố xứ này là thuộc địa của họ. Tên Kenya xuất hiện do người Anh không thể phát âm chính xác Kirinyaga. Tên Sài Gòn phát âm theo kiểu Mỹ cũng nghe lạ tai. Tên Việt Nam của mình nhiều người Mỹ chỉ gọi là Nam. Mà chẳng phải chỉ Mỹ, Anh mới làm mất tên nước, tên địa danh … nước khác, ta hay Tàu cũng vậy. Người Nga nghe Tàu hay Việt gọi Tây Bá Lợi Á hay Mạc Tư Khoa cũng chẳng biết ở đâu.
Chuyện lộn xộn về cách sắp đặt họ, tên theo tiếng Mỹ không chỉ riêng với người Việt, nó còn có thể xảy ra với nhiều người nước khác, nhất là những người có tên đầy đủ dài.
Theo mẫu W-4 của chính phủ dưới đây, người ta hướng dẫn viết first name, tên cha mẹ đặt cho, trước, và tên đệm sau trong cùng một ô. Ô tiếp theo là Last name, Họ.
First name là trên cha mẹ đặt cho mình. Middle name là tên đệm. Thường viết tắt. Last name, hay Surname là tên họ.
Tên ông Nguyễn Văn Tèo, viết qua tiếng Mỹ không có dấu sẽ là Teo Van, hay Teo v. ở ô đầu, và ô thứ hai Nguyen, người ta sẽ gọi trúng tên ông là Teo, hay Teo Van.
Trường hợp thứ 2, khác hơn một chút, phải cẩn thận. Người ta viết Họ trước, sau đó là dấu phẩy (,) Tên và Tên Đệm. Ở Mỹ, người ta có thể viết tắt hay bỏ tên đệm. Tên ông Nguyễn Văn Tèo viết thành Nguyen, Teo Van hay Nguyen, Teo V.
Tên đầy đủ của ông Tổng Thống thứ 44 của Mỹ là Barack Hussein Obama II, thường được viết một cách chính thức là Barack Obama hay Tổng Thống Obama, cũng như VN gọi Ngô Tổng Thống hay Hồ Chủ Tịch. Ông TT thứ 46 của Mỹ thường gọi là Joe Biden, tên đầy đủ là Joseph Robinette Biden Jr. Tên Joseph gọi tắt là Joe.
Tên mẹ đẻ người Việt mình bây giờ thường là một danh từ ghép, thí dụ Nguyễn Văn Anh Hùng, hay Nguyễn Thị Tiểu Thơ chẳng hạn. Không cần gạch nối hay viết dính danh từ ghép, nhưng ai cũng biết tên anh ta là Anh Hùng, tên chị ta là Tiểu Thơ. Chỉ gọi anh là Hùng hay chị là Thơ e họ không vui lắm, nhưng có thể, mà trường hợp này xảy ra thường, khi họ làm hồ sơ xuất cảnh du lịch hay định cư, anh hay chị ấy lại tự sắp xếp tên mình không đúng kiểu Mỹ, làm chính khi được gọi tên, họ cũng không biết mình là ai! Anh viết Nguyen van Anh Hung có thể gây hiểu lầm trong cách gọi tên kiểu người Mỹ, hay chị ta viết Tieu Tho Thi Nguyen cũng bị người Mỹ đọc khác tên. Tên của chị sẽ là Tiêu, tên đệm sẽ là Tho Thi. Tên anh sẽ được gọi là Hung chứ không gọi là Anh Hùng như cha mẹ muốn người ta gọi con mình.
Tên Việt là một danh từ ghép khi muốn người Mỹ gọi đúng, viết đúng cần hoặc viết dính liền, hoặc có dấu gạch nối. Tên anh sẽ là Anhhung Nguyen hay Anh-Hung Nguyen, tên chị là Tieu-Tho t. Nguyen, hay Tieutho Nguyen t. Cẩn thận, nếu không người ta sẽ gọi nhũ danh của anh hay chị bằng tên đệm hay cái tên bị bẻ đôi, bẻ ba. Công Tằng Tôn Nữ thị Vân Anh chẳng hạn, sẽ sắp xếp theo cách của Mỹ thế nào để người Mỹ hiểu và đọc đúng họ tên mình đây?
Nhiều người sanh con bên Mỹ, làm khai sanh cho con, muốn tên con mình vừa Việt vừa Mỹ cho nó đề huề, hay cho người ở trường, hay sau này đi làm, dễ gọi cũng sắp xếp tên con mình không đúng, khiến cả người Mỹ hay Việt đều đọc sai tên con mình.
Trên mạng thấy một người than thở, tên tôi trong giấy khai sinh là NAGA SASHANK KODURU Nhưng trong bằng tốt nghiệp của tôi lại là KODURU NAGA SASHANK, tôi giờ chẳng biết tên tôi là gì.
Bạn sẽ sắp xếp tên mình theo kiểu Mỹ thế nào nếu bạn là người Ả Rập và tên bạn thí dụ là Omar bin Osama bin Mohammed bin Awad bin Laden?
Anh chàng khủng bố Bin Laden có tên đầy đủ là Osama bin Mohammed bin Awad bin Laden không biết khi anh ta lấy bằng lái xe bên Mỹ tên anh ta viết lối nào, nhưng chắc hẳn hai ông trên có cùng gốc “bin Awad bin Laden”.