Nguyễn Nam
(VNTB) – Tổng thống Mỹ Joe Biden nhấn mạnh Washington không thay đổi chính sách và chỉ làm những gì Đạo luật quan hệ Đài Loan yêu cầu.
Các phát ngôn được ông Biden đưa ra ngày 17-11, một ngày sau hội nghị thượng đỉnh trực tuyến đầu tiên giữa ông và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Tổng thống Mỹ mô tả cuộc gặp đã diễn ra “tốt đẹp” và các quan chức, trợ lý cấp dưới của hai bên sẽ tiếp tục trao đổi, làm việc về hàng loạt vấn đề song phương.
Vẫn bán vũ khí để giúp Đài Loan tăng cường sức mạnh tự vệ
Khi được hỏi về vấn đề Đài Loan, ông Biden nhấn mạnh Mỹ “không thay đổi chính sách”, và “nhấn mạnh” này được bình luận đây là ngôn ngữ ngoại giao ám chỉ Washington tiếp tục theo đuổi nguyên tắc “Một Trung Quốc” và những chính sách dựa trên nguyên tắc này.
Tổng thống Mỹ khẳng định và cho biết nước này chỉ làm theo những gì Đạo luật quan hệ Đài Loan yêu cầu. Đạo luật này có hiệu lực từ năm 1979, trong đó quy định dù không có quan hệ chính thức với Đài Loan, chính quyền Mỹ cần cung cấp vũ khí đảm bảo Đài Bắc đủ năng lực tự vệ. Đây là cơ sở pháp lý để Mỹ liên tục cung cấp vũ khí cho Đài Loan nhằm chống lại các hành động phiêu lưu quân sự của Bắc Kinh.
Vấn đề còn nằm ở chỗ đạo luật về quan hệ Mỹ – Đài Loan không quy định rõ về trách nhiệm “can thiệp quân sự” trong trường hợp Đài Loan bị tấn công. Do đó theo thông cáo của Nhà Trắng, trong cuộc gặp với ông Tập, ông Biden đã trấn an người đồng cấp Trung Quốc, song khẳng định Mỹ phản đối bất kỳ nỗ lực đơn phương nào nhằm thay đổi hiện trạng, phá hoại hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan.
Việc Hoa Kỳ không công khai khẳng định nước Mỹ sẽ đưa quân đội bảo vệ Đài Loan trong trường hợp hòn đảo bị tấn công, trên thực tế cũng nằm trong điều mà giới quan sát gọi là lập trường “mập mờ về chiến lược” lâu nay của Washington về Đài Loan, về quan hệ hai bờ eo biển.
Chiến lược nói trên của Washington, ra đời từ hơn nửa thế kỷ nay, có mục tiêu một mặt ngăn cản hòn đảo tuyên bố độc lập, mặt khác, không để Trung Quốc dùng vũ lực đơn phương sáp nhập Đài Loan.
Trung Quốc xem Đài Loan là một phần lãnh thổ của nước này và phản đối mọi cuộc tiếp xúc của các nước với chính quyền Đài Bắc. Trong thời gian gần đây, thời sự tại eo biển Đài Loan càng lúc càng nóng với việc các đợt máy bay Trung Quốc xâm nhập vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan ngày càng nhiều và dồn dập. Các đòn hù dọa, sách nhiễu cũng thường xuyên xảy ra trên biển.
Đài Loan cảm ơn những tuyên bố của Tổng thống Hoa Kỳ
Bình luận về cuộc gặp gỡ giữa hai nguyên thủ Mỹ – Trung, tờ Đài Loan Thời Báo, phiên bản Anh ngữ, viết:
“Sự ủng hộ vững chắc của Hoa Kỳ đối với Đài Loan do Tổng thống Joe Biden tuyên bố được chính phủ và người dân đánh giá cao, theo Bộ Ngoại giao ngày 16-11.
Trong một bản tin của Nhà Trắng được phát hành sau hội nghị thượng đỉnh trực tuyến của ngài Biden với nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình trước đó cùng ngày, ngài Biden đã tái khẳng định cam kết của Hoa Kỳ đối với chính sách được hướng dẫn bởi Đạo luật Quan hệ Đài Loan. Ông nói, Mỹ cũng phản đối mạnh mẽ các nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng hoặc phá hoại hòa bình và ổn định trên eo biển Đài Loan.
Bộ Ngoại giao Đài Loan cảm ơn ngài Biden vì đã trực tiếp bày tỏ cam kết của Hoa Kỳ với Đài Loan, đồng thời nói thêm rằng bình luận của ông phản ánh lập trường nhất quán của Tổng thống Tsai Ing-wen về sự cần thiết không thay đổi của các mối quan hệ xuyên eo biển.
Theo Bộ Ngoại giao Đài Loan, chính phủ sẽ tiếp tục tăng cường khả năng tự vệ của Đài Loan trong khi bảo vệ các quyền tự do và lối sống dân chủ của đất nước. Đồng thời, Đài Loan sẽ tiếp tục hợp tác với các đối tác cùng chí hướng như Hoa Kỳ để duy trì hòa bình, ổn định và thịnh vượng trên khắp Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương” (lược dịch chuyển Việt ngữ).
Trước đó, thượng tuần tháng 8-2021, Bộ Ngoại giao Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) đã chính thức nhận được thông báo của Chính phủ Mỹ, phía Mỹ sẽ bán 40 khẩu pháo tự hành M109A6 cho Đài Loan với tổng trị giá khoảng 750 triệu USD.
Đây là lần đầu tiên Mỹ tuyên bố bán vũ khí quân sự cho Đài Loan kể từ khi Chính phủ Biden nhậm chức vào tháng 1-2021, thể hiện rõ ràng Chính phủ Mỹ luôn coi trọng năng lực phòng vệ của Đài Loan.
Trong một thông cáo báo chí về sự kiện mua vũ khí quân sự này, viết rằng, “Chính phủ Trung Hoa Dân Quốc sẽ không ngừng tăng cường an ninh quốc phòng để bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân và lối sống tự do, dân chủ, đồng thời thông qua hợp tác mật thiết giữa Đài Loan và Mỹ, duy trì an ninh ở eo biển Đài Loan, đóng góp vào hòa bình, ổn định và thịnh vượng lâu dài của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”.
Góc nhìn từ Việt Nam
Thế giới vừa chứng kiến một sự kiện có ý nghĩa quan trọng, vì đây là cuộc đối thoại cấp cao Mỹ – Trung sau mấy năm quan hệ giữa hai nước lớn rất căng thẳng.
Cựu đại sứ Việt Nam tại Mỹ, ông Nguyễn Tâm Chiến nói rằng, “Chính trị giữa các nước lớn giờ đây đã diễn ra sự thay vai rõ rệt và lâu dài, thay vì Mỹ – Xô trước đây thì nay là Mỹ – Trung, tác động lớn và phức tạp nhất đối với môi trường quốc tế nói chung, đặc biệt ở châu Á – Thái Bình Dương và các tiểu khu vực tại đây.
Đối với các nước nhỏ hơn và việc giải quyết những tranh chấp tại Đông Bắc Á, vấn đề Triều Tiên, Đài Loan, Biển Đông, Mekong, mối quan hệ trong Cộng đồng ASEAN cũng như giữa ASEAN và các nước lớn… càng cần phải quan sát và tính toán kỹ càng về chính sách trong bối cảnh chung của những điều chỉnh dù nhỏ hay lớn của cuộc cạnh tranh /thỏa hiệp giữa hai cường quốc Mỹ – Trung”.