VNTB – Trách nhiệm về việc “thiếu công khai” là thuộc về ai?

Hoài Nguyễn

(VNTB) – “Thiếu công khai” ở đây còn có nguyên do từ thiếu đồng bộ trong các chính sách liên quan.

“Cần có quy định đồng bộ các khái niệm về chức năng đất được quy hoạch giữa quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng nông thôn và kế hoạch sử dụng đất để đồng bộ, thống nhất, làm cơ sở lập kế hoạch sử dụng đất hàng năm đối với các tiêu chí sử dụng đất được duyệt, tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất” – ông Hà Phước Thắng, cựu Trưởng ban Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Khu đô thị Nam Sài Gòn (TP.HCM), có nhận xét như vậy.

Ông Hà Phước Thắng hiện là Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM.

Để đảm bảo hài hòa giữa yêu cầu phát triển nhanh, bền vững, tăng tính khả thi của các đồ án quy hoạch đô thị và quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người dân trong khu vực có quy hoạch, từ góc nhìn của người từng là quản lý chuyên trách của Khu đô thị Nam Sài Gòn, ông Thắng kiến nghị Chính phủ cần có những chính sách phù hợp về nhà, về đất đối với người dân trong khu vực quy hoạch theo hướng tạo sự công bằng, hạn chế tối đa ảnh hưởng đến đời sống và quyền lợi hợp pháp của người dân, hạn chế điều chỉnh quy hoạch làm ảnh hưởng đến chất lượng đồ án quy hoạch.

Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi trong công tác tổ chức thực hiện quy hoạch, đáp ứng yêu cầu phát triển đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội theo mục tiêu phát triển bền vững.

Ông Thắng cho rằng cần có cơ chế, chính sách thu hút nhiều nguồn đầu tư để đầu tư nhanh vào những khu vực quy hoạch chức năng công cộng như công viên, trường học, bệnh viện để quy hoạch sớm được thực thi, tạo thêm nhiều thiết chế văn hóa, giáo dục, thể thao, y tế phục vụ cho người dân ngày càng tốt hơn và sớm ổn định cuộc sống của người dân trong khu vực có quy hoạch các công trình công cộng nêu trên.

Quy định pháp luật hiện hành tại Điều 41 Luật Xây dựng năm 2014, sửa đổi  bổ sung năm 2020 quy định về trách nhiệm tổ chức công bố công khai quy hoạch xây dựng như sau:

1. Đối với quy hoạch xây dựng vùng liên huyện, quy hoạch xây dựng vùng huyện được quy định như sau:

a) Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức công bố quy hoạch xây dựng vùng liên huyện;

b) Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp xã tổ chức công bố quy hoạch xây dựng vùng huyện.

2. Đối với quy hoạch chung xây dựng khu chức năng được quy định như sau:

a) Bộ Xây dựng chủ trì phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có liên quan công bố quy hoạch xây dựng khu chức năng liên tỉnh thuộc thẩm quyền phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ;

b) Ủy ban nhân dân các cấp có trách nhiệm tổ chức công bố đồ án quy hoạch chung xây dựng khu chức năng thuộc địa giới hành chính do mình quản lý.

3. Ủy ban nhân dân các cấp có trách nhiệm tổ chức công bố đồ án quy hoạch xây dựng phân khu và quy hoạch chi tiết xây dựng khu chức năng được phê duyệt thuộc địa giới hành chính do mình quản lý để mọi người thực hiện và giám sát việc thực hiện.

4. Ủy ban nhân dân xã tổ chức công bố quy hoạch xây dựng xã và điểm dân cư nông thôn.

5. Người có trách nhiệm công bố quy hoạch xây dựng nếu không tổ chức công bố, công bố chậm, công bố sai nội dung quy hoạch xây dựng đã được phê duyệt thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

Như vậy, trách nhiệm tổ chức công bố công khai quy hoạch xây dựng được chia thành các trường hợp riêng lẻ như đối với từng loại quy hoạch khác nhau. Việc chia rõ ràng như vậy dựa trên tính chất của quy hoạch, cũng như quy mô, vai trò của quy hoạch, đảm bảo tính quyền lực, quản lý của cơ quan có thẩm quyền, tránh sự chồng lấn thẩm quyền giữa cơ quan cấp trên và cấp dưới.

Trách nhiệm công bố dựa trên loại quy hoạch xây dựng và quy mô của quy hoạch xây dựng để phân định đó là trách nhiệm của cơ quan cấp trên, hay cơ quan dưới. Và dựa vào địa giới hành chính để xem trách nhiệm đó thuộc cơ quan của đơn vị hành chính nào.

Tuy nhiên các quy định hiện nay chưa có tiêu chí hay, hệ thống các giá trị để giúp người dân tham gia đóng góp ý kiến đánh giá cho các đồ án quy hoạch.

Những quy định về quyền và nghĩa vụ của cá nhân và cộng đồng còn khá chung chung. Vai trò của cộng đồng chưa được quy định rõ, có đến 4 chủ thể liên quan đến quy hoạch là nhà nước, tư vấn, chủ đầu tư và người dân, nhưng luật vẫn chưa quy định rõ biện pháp chế tài nào, nếu ai sai thì bị xử lý ra sao, mức độ xử lý đến đâu.

Bên cạnh đó, luật cũng chưa quy định được cơ chế thương thuyết và giải quyết các vướng mắc của người dân nếu người dân chưa hài lòng với cách giải quyết của chính quyền.