Nguyễn Huỳnh
(VNTB) – Nhà chức trách Nga cho biết trùm Wagner, ông Yevgeny Prigozhin, là một trong những hành khách có mặt trên chiếc máy bay tư nhân bị rơi vào tối 23-8 ở phía Bắc Matxcơva.
Hãng tin TASS cho biết chiếc máy bay Embraer đi từ Moscow đến St. Petersburg, chở 7 hành khách và 3 thành viên phi hành đoàn. Cũng theo TASS, cơ quan hàng không dân dụng Nga nói ông Prigozhin có trong danh sách hành khách. “Một cuộc điều tra đã được tiến hành về vụ tai nạn máy bay Embraer xảy ra tối nay ở vùng Tver. Danh sách hành khách có người mang họ tên là Yevgeny Prigozhin”, Rosaviatsia (cơ quan hàng không dân dụng Nga) cho biết.
Các hãng thông tấn khác của Nga, gồm RIA Novosti và Interfax, cũng đưa tin tương tự. Theo đó, máy bay rơi là một chiếc Embraer Legacy 600, với số đuôi RA-02795, được cho là của ông Prigozhin.
Tuy nhiên, việc ông Prigozhin có mặt trên máy bay này hay không vào thời điểm máy bay rơi vẫn chưa được xác minh. Trước đây, để giữ bí mật, doanh nhân này thường xuyên khiến những người theo dõi nhầm lẫn. Như nguồn tin của Rosaviatsia chỉ ra, ông Prigozhin có thể đã làm thủ tục để lên một máy bay này nhưng thực tế sau đó lại lên một máy bay khác.
Lần gần nhất ông trùm Wagner xuất hiện trên truyền thông là hôm 21-8. Khi đó, kênh truyền thông Telegram của Wagner đăng tải một đoạn video ngắn cho thấy ông trùm Wagner Yevgeny Prigozhin mặc trang phục dã chiến, mang theo vũ khí và phát biểu từ một địa điểm dường như là châu Phi.
Ông chủ Wagner tuyên bố: “Wagner đang thực hiện các hoạt động trinh sát và tìm kiếm nhằm giúp nước Nga trở nên vĩ đại hơn trên tất cả các châu lục và châu Phi tự do hơn. Công lý và hạnh phúc cho tất cả người dân châu Phi”.
Ông Prigozhin cho biết thêm rằng Wagner đang truy đuổi các nhóm khủng bố, thành chiến như Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (ISIS), al-Qaeda.
Grey Zone, kênh Telegram liên kết với Wagner, thông báo Prigozhin đã chết. Chỉ huy cấp cao của Wagner Dmitry Utkin, cánh tay phải của Prigozhin, cũng nằm trong danh sách hành khách. Vẫn theo kênh Telegram này thì chiếc máy bay này bị phòng không khu vực Tver bắn hạ.
Tập đoàn quân sự tư nhân Wagner không phải là gia tài duy nhất của Yeyvgeny Prigozhin, người cầm đầu cuộc nổi loạn vũ trang ngắn ngủi ở Nga cuối tháng 6 rồi. Prigozhin còn là tỷ phú sở hữu đế chế kinh doanh phức tạp, với nguồn thu nhiều tỷ USD.
Phần lớn tài sản và cơ sở làm ăn của Prigozhin nằm ở thành phố St. Petersburg, quê nhà và cũng là nơi ông đặt những viên gạch đầu tiên cho tham vọng thăng tiến trong hệ thống chính trị Nga.
Nhóm nhà báo điều tra Verstka Media hoạt động tại Nga đã phát hiện một số công ty Nga có liên hệ với Prigozhin nhưng không được đăng ký kinh doanh dưới tên ông. Tiêu biểu là Russockapital, công ty cung cấp thực phẩm cho các trường học và bệnh viện ở khu vực Moskva, từng thắng thầu hơn 150 hợp đồng dịch vụ công và thu lợi khoảng 760 triệu ruble (khoảng 8,9 triệu USD) trong năm 2022.
Hãng truyền thông MBK Media phát hiện Prigozhin còn liên quan tới công ty Verona, cung cấp thực phẩm cho trường học tại Moskva với lợi nhuận 750 triệu ruble (khoảng 8,8 triệu USD) vào năm ngoái. Vào năm 2020, một công ty khác của Prigozhin là AVK đã trúng thầu hợp đồng cung cấp thức ăn cho bệnh nhân Covid-19 ở khu Kommunarka, thuộc vùng Moskva, với giá trị 190.000 USD.
Bên cạnh việc cung cấp các dịch vụ hỗ trợ an ninh ở châu Phi và Trung Đông, những công ty liên quan tới Prigozhin cũng đã đẩy mạnh xuất khẩu lương thực, thực phẩm phục vụ ngày càng nhiều nhân lực và chuyên gia quân sự của Nga hoạt động trên khắp thế giới.
Quá trình đó dẫn đến sự hình thành Wagner Group vào năm 2014. Theo báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS), Wagner không phải là một công ty quân sự tư nhân đơn thuần mà là một hệ thống chuyên cung cấp từ dịch vụ hỗ trợ an ninh, cố vấn quân sự cho đến lính đánh thuê.
Có nghi vấn rằng vụ máy bay rơi là kế “kim thiền thoát xác” của ông trùm Wagner.